Isaky ny 2 novambra amin'ny taona i Meksika no mahatsiaro ny Andron'ireo Maty [fr]. Fantatry ny mponina katolika ao amin'ny firenena ho andron'ny mpino efa maty [fr] kokoa io andro io.

Marevaka kokoa ny fomba fahatsiarovan'ny maro amin'ny Meksikana ireo efa tsy miaina intsony ary manintona ny olona avy amin'ny saranga maro. Ankalazaina ihany koa io andro io ao Etazonia – araka ny nosoratan'ny [mg] mpiara-miasa aminay, Lupita Peimbert tamin'ny herintaona:

En todo Estados Unidos, la gente conmemora el 2 de noviembre como el Día de Muertos, celebración mexicana que honra a los fallecidos y convierte a la muerte en algo a tener en cuenta de manera diferente.

Manerana an'i Etazonia, mahatsiaro ny 2 novambra ho Fetin'ny Maty Meksikana ho fanomezam-boninahitra ny olona efa maty ny olona ary manova ny fomba fiheverana ireo efa maty avy amin'izany.

Mifandraika amin'izany fety izany, maneho izao hevitra manaraka izao ao amin'ny Twitter i Yamileth Ruiz Aviña :

Si eres mexicano en México:Día De Muertos.
Si eres descendiente mexicano en EUA o no sabes español y conoces la fiesta:Día De Los Muertos.

— Yamileth Ruiz Aviña. (@yamilethra) November 3, 2015

Raha Meksikana monina ao Meksika ianao: Andron'ireo nodimandry
Raha taranaka meksikana monina ao Etazonia na tsy mahay teny espaniola fa ilay fety: Andron'ny maty.

Sary iray – na endrika samihafa hanehoana sary iray – no ampiasaina ho fandravahana hahalavorary ity fety ity: karandoha na kisarisarin-taolandavan'olombelona antsoin'ny Meksikana hoe karandoha. Ny Karandoha Garbancera izay fantatra ankehitriny amin'ny hoe La Catrina dia noforonin'ilay Meksikana mpandravaka antsoina hoe José Guadalupe Posada [fr] ary noraisin'olona an-tapitrisany sy novainy araka ny fahaizany azy ho fandraisana anjara amin'ity fety nentim-paharazana ity.

Ampiasaina hanaovana fanovan'endrika sy singa ara-javakanto ho an'ireo mankalaza ity fotoana ity ao Etazonia koa ny sarin-karandoha amin'ny endrika mamy sy azo hanina, araka ny fanazavan'i Amber Lena ao amin'ny bilaoginy amin'ny sombin-dahatsoratra mampiady hevitra nahatonga fanehoan-kevitra hatramin'ny 80.

Fa misy ny zava-manintona kokoa noho ilay kàrana lava amin'ity fankalazana ity. Manitikitika ny saina na mahavalalanina ireo vahiny amin'ity fomba ity ny fahitana ireo alitara (misy ny sarin'ny maty) na fanatitra sakafo hoan'ireo efa maty. Nilaza izao zavatra manaraka [mg] izao i Andrea Arzaba, izay mpiara-miasa aminay ihany koa, tamin'ny 2010 momba io fanatitra io:

Es muy común que las familias mexicanas construyan sus propios altares o pequeños santuarios en sus casas, pues creen que las almas de sus queridos difuntos vendrán por la noche y se llevarán la esencia de las cosas que ponen en el altar.

Zava-mahazatra ho an'ireo fianakaviana Meksikana ny manàngana ny  alitarany manokana na toerana masina kely iray ao an-trano, satria inoan-dry zareo fa ho avy amin'iny alina iny ny fanahin'ireo havan-tiany ka hàka ny hanitr'ireo zavatra napetraka teo amin'ny alitara.

Mivezivezy ao amin'ny Twitter ny sarin'ireo olona mikarakara ny fanatitra ary mizara izany ho an'ireo mpanaraka ny fomba:

Preparando la #ofrenda de la Facultad. pic.twitter.com/wcqqOOXvkC

— Fac. de Humanidades (@uaemex_fhum) October 24, 2016

Fikarakarakana ny fanatitra ato amin'ny Toeram-Pianarana Ambony.

Nuestra #Ofrenda tradicional mexiquense a Isidro Fabela, hasta el 6 de noviembre, entrada libre #DiaDeMuertos @sanangelvive pic.twitter.com/FJLXJaXfBv

— Museo Casa del Risco (@CasadelRisco) October 24, 2016

Ny fanatitra nentin-drazana meksikana ao Isidro Fabela, hatramin'ny 6 novambra ho avy izao, fidirana maimaim-poana.

Ho fanabeazam-boho ny fahalalàna hanararaotana ity daty ity, dia nanomana andiam-balandresaka mitondra ny lohateny hoe “Mieritreritra ny Maty” ny Kolejy Nasionaly amin'ity taona 2016 ity: En un ánimo de enriquecer el conocimiento aprovechando esta fecha, en 2016 El Colegio Nacional convocó a un ciclo de actividades denominado “Pensar la Muerte”:

El primer encuentro “Libertad por el saber” reunirá a más de cincuenta científicos e intelectuales de todo el mundo para “Pensar la muerte”. El Colegio Nacional te invita a las conferencias, mesas de diálogo y conciertos que forman parte de esta experiencia. Acompáñanos a reflexionar, disfrutar y vivir el conocimiento.

Ny fivoriana voalohany amin'ny “Fahalalahan'ny Fahalalàna” dia hampivondrona manampahaizana sy siantifika mihoatra ny dimampolo avy amin'izao tontolo izao, hisy ny tapatapak'ahitra sy rindran-kira ao anatin'ity fotoana ity. Tongava hieritreritra, handanjalanja sy hiaina fahalalàna.

Hiresahana ireo lohahevitra mampiady hevitra lalina –tena mampiady hevitra– ity andiam-balandresaka ity, toy ny fanaperana aina, ny fahafatesana eo amin'ny lalàna, eny fa na dia ny sakan'i Schrödinger [fr] aza dia horesahana ao. Hita ao amin'ny habaka ofisialy [es] ny antsipirihan'ireo valandresaka ireo.

Efa maro ny voasoratra [es] momba ny Andron'ny Maty ao Meksika, andalana vitsivitsy monja no voasoratra dia hampahatsiahy anao fa marolafy ity zavatra ity ary maro ny zoro azo hamakafakana, hanadihadiana ary hisitrahana ihany koa aza.