50 taona taty aoriana, fahaleovantena sy ozon'ny harena voajanaharin'ireo tany Afrikana mampiasa ny teny frantsay
Mankalaza ny faha 50 taona nahazoana ny fahaleovantenany ny tany Afrikana mampiasa ny teny frantsay amin’ity taona 2010 ity. Ho fanamarihaa io fitsingerenana io dia nisy fihaonan’ny Afrika-Frantsa tany Nice, Frantsa noho ny fifandraisana marisarisa eo amin’ny Frantsa sy ireo zanataniny teo aloha lasa resabe eny anivon'ny serasera. Maro ny feon’ny vahoaka Afrikana no heno manontany tena sy mitabataba hoe: “Inona moa izany no ankalazaina?” Noho ny fahitana ny fivoaran’ny fari-piainan’ny olona izay latsaka ambany dia ambany tokoa any amin’ny firenena maro taorian’ny nahazoana ny fahaleovantena.
Toy izao ny feo manakiana izay miverimberina: tsy azo iadian-kevitra fa ny kaontinanta Afrikana dia manan-karena eo amin’ny harena voajanahary nefa araka ny hita dia toa mbola taratra hatrany ny antsoina hoe: “faharipahan’ny harena” ary maro ireo mieritreritra fa tsy ireo tombontsoan'ny vahiny mihitsy no ho tara amin'izany fandripahana izany.
Eo amin’ny sehatra ara-toe-karena, marina fa tao anatin’ny taompolo farany dia nahita rirany tamin'ny filana amin'ny vokatra fototra i Afrika nefa mbola tsy araka izay nandrasan’ny tsirairay izany. Tao anatin’ny tatitra ho an’i Mckinsey Quarterly izay mitondra ny lohateny hoe “Inona no mampandroso an’i Afrika?”, dia manambara ny mpanoratra fa:
Latsaky ny $20 ny vidin’ny solika iray bariaka tamin’ny taona 1999 ary lasa nihoatra ny $145 izany tamin’ny taona 2008, niakatra ihany koa ny vidin’ny mineraly, vary sy ny akora fototra (akora mbola tsy voahodina) nony nihanitombo ny tinady ankapobeny. [..] Na izany aza dia mbola 32% fotsiny ny tahan’ny harinkarea faoben’i Afrika [GDP – PIB ] eo amin’ny harena voajanahary tamin’ny taona 2000 ka hatramin’ny 2008.
Fa nahoana àry moa i Afrika no tsy mahazo tombontsoa avy amin'ny harena voajanahariny? Maro ireo vahoaka Afrikana no milaza fa tsy manampy eo amin’ny fandrosoan’ny firenena Afrikana ny fidiran’ny tombontsoa iraisam-pirenena sy ny fifaninanana eo amin’ny fitrandrahana ireo harena ireo ary ny tsy fahampian’ny mangarahara amin’ireo fandraharahana ireo. Ao anatin’ny antontan-taratasy mikasika ny FranceAfrique izay miompana kokoa amin’i Afrika, dia naneho ny rohy manokana misy eo amin’i Frantsa sy ny kaontinanta i Stephen Smith:
Fa nony nanomboka nandray ny toerany ny Filoha Sarkozy dia nanohy hatrany ny fomba fanaon’i Frantsa nandritry ny vanimpotoana maro izy dia ny fahaiza-mifampirahara anjorony amin’i Afrika.
Fivondronana mpanolotsaina maromaro no mitarika fivoriana eo imasom-bahoaka momba ny raharaha ofisialy miaraka amin’i Afrika, raha olona mitàna toerana ambony ao amin'ny Elysée, omban'ireo mpanelanelana tsy ofisialy no miandraikitra ny politikan'ny ara-resa-bola izay voarafitra manokana araka izay eritreriny, isan'ny nokianin'ingahy Sarkozy nandritry ny fampielezan-keviny ho amin'ny fifidianana filoham-pirenena.
Matetika ny media frantsay no mampibaribary ny tsy fanajàna ireo fanomezan-toky sy ny fifanarahana vaovao nomena ny Francafrique.
Lasa tsy mahataitra ny fahitàna fifandirana eo amin’ireo sangany ao amin'ny Francafrique, mifanohitra amin'ny fisitahana miandalan'ny Frantsa – miankina na tsy miankina amin’ny fanjakana- amin’ireo zarataniny teo aloha any atsimon’i Sahara.
Ny solika no tena voatanisa ho olana goavana any amin’ny faritra miteny frantsay kanefa kosa tsy ho izy irery ihany. Tao anatin’ny tatitra farany ho an’i Afrika report, nanontany tena i Norbrook hoe Fa dia Iza marina àry no tena tompon’ny solik’i Afrika:
Ity tontolo vaovao mahafinaritrin’ny solik'i Afrika ity dia nentin'ny fiakaram-bidy, izay mahatonga ny tetikasam-pitrandrahana ho fahasahiana tokony horaisina na dia lafovidy aza. Ny fikisahana mankany amin'ny offshore [ambony ranomasina], izay azo atao vokatry ny fandrosoan’ny teknolojia, dia mila teti-bola ngezangeza – ny fanofàna ilay sambo izay nahita ny solika tany Ghana dia teo amin’ny iray tapitrisa dolara eo ho eo ny iray andro.
Anisan’ny toe-javatra goavana iray koa ny fitomboan’ny fifaninanana, eo amin’ny orinasa Sinoa sy ny Karana izay niditra ao amin’ny fikambanana misy sangany Eropeana sy Amerikana. Tany amin'ireo toerana nisy fitrandrahana solika teo ambanin’ny fahefan’olom-bitsy izay nolazaina fa nanao ampihimamba tsy manara-penitra tsy ara-pahasalamana, nanamora kokoa ny votoatin'ny fifampiraharahana nataon'ny governemanta ireo mpifaninana vaovao.
I Achille mpitoraka blaogy ao Antananarivo, Madagasikara, toy izao ny fomba ampifandraisany ny korontana hita tany sy ny olan’ny solika (fr):
On a tous cherché la cause de cette crise, mais on oublie que c’est le pétrole qui a lancé les offensives. Tous les autres évènements tels que le pillage des forêts, le banditisme, l’accroissement de la pauvreté ne sont que les conséquences. La Francafrique a commencé à bouger dès qu’on a entendu les premières études positives sur le pétrole sans compter les autres ressources qui attirent d’autres pays. Je viens de me rendre compte qu’on est cerné par les multinationale, les canadiens au sud, les chinois vers Soalala et évidemment Total, le grand ami des pays en développement et des dictateurs de pacotille ! Et nous, on est là comme des cons à regarder le train qui transporte notre pognon loin vers l’horizon ! Quand j’ai vu le chiffre de 100 millions pour une concession pétrolière, je me suis dit qu’enfin la stupidité avait enfin atteint son sommet avec nos dirigeants.
Nikaroka hatrany ny antom-pisian’ity krizy ity isika, kanefa matetika dia adinontsika fa ny solika no tena nitarika ny korontana. Ireo sehon-javatra sasany toy ny fandravana ny ala, ny famonoan’olona mahatsiravina, ny fitomboan’ny fahantrana dia vokatra ateraky ny solika fotsiny. Nanomboka nihetsika i Francafrique nony heno fa nahitam-bokany ny karoka mikasika ny solika, raha tsy hireska ireo otrik'harena hafa misarika ireo firenen-kafa. Izao aho vao tonga saina fa voahodidina Voaibe iraisampirenena isika, ny Kanadiana any atsimo, Sinoa any Soalala ary indrindra indrindra fa ny Total, sakaiza mahatokin'ireo tany andalam-pandrosoana sy ireo mpanao didy jadona!. Isika moa dia mitazana fotsiny toy ny gaigy ireo lamasinina mitatitra ny harentsika ho any am-paravodilanitra! Raha nahita aho fa 100 tapitrisa no sandam-pintrandrahana solika, dia niteny irery aho hoe efa tena tafakatra any amin’ny faratampony ny hadalan’ny mpitondra antsika.
Tany amin’ny taona 70 tany ho any, dia noraisina toy ny paosipaoro mankany amin’ny fandrosoana haingana dia haingana ny solika. Toy izany no tranga tany Alzeria, Libia, ary Irak araka ny filazan’i Passion-histoire azy: Manazava vetivety izy hoe Mihamatroka ankehitriny ny fanantenana (fr):
Dans les années 1970, grâce la rente pétrolière, l’Algérie, la Libye et l’Irak paraissaient engagés dans un processus de modernisation accélérée. Le pétrole était la bénédiction qui permettrait à ces États de rattraper leur « retard » économique.
L’Algérie était un « dragon en Méditerranée », la Libye un « émirat » et l’Irak « la puissance militaire montante » du monde arabe. Sur le plan politique, le socialisme progressiste laissait penser que des transformations profondes s’opéraient : émancipation de la femme, urbanisation, scolarisation, augmentation de l’espérance de vie…
Quelques décennies plus tard, la désillusion est cruelle. Le sentiment de richesse a entraîné ces pays dans des expérimentations voire des impasses politiques, économiques et militaires aux conséquences désastreuses dont ils peinent encore à sortir.
Tany amin’ny taona 1970, nohon’ ny vola niditra tamin’ny solika, dia toa nihazakazaka ho any amin'ny fandrosoana i Alzeria, Libia ary Irak. Fitahiana ho an'ireny firenena ireny hahafahany manatratra ny “fahatarany” ara-toekarena ny solika. I Alzeria dia “Dragona mediteraneana”, i Libye dia “Fitondram-panjaka” ary Irak dia “ Hery ara-tafika vao mipongatra” any amin’ny tany Arabo. Eo amin’ny sehatra politika, ny “socialisme progressiste ” dia nahatonga ny maro hihevitra fa hisy fiovana lalim-pàka hitranga: ny fanomezan-toerana ny vehivavy, ny foto-drafitrasa an-drenivohitra, ny fanabeazana, ny fiakaran’ny fahelàna velona…
Ampolotaona maro taty aoriana, nikapoka mafy ny fahadisoam-panantenana. Nyhetahetan'ny fananan-karena no nitarika ireny firenena ireny tanaty fanaovana andrakandrana, eny fa hatramin'ny tsy fahitana lalan-kombana ara-politika, ara-toekarena ary ara-tafika izay nitondra voka-dratsy tsy hita noanoa ka mila tsy hahitan'izy ireo lalan-kivoahana.
Naneho hevitra momba ny fankalazana ny faha 50 taona nahazoana fahaleovantena, nanoratra i Faustine Vincent fa ny firenena Afrikana dia malaina ny hamoaka ny tatitr'izy ireo an-tsarintany (fr):
Mais, au final, le cinquantenaire embarrasse tout le monde. Côté africain, «les pays auraient dû en profiter pour faire un bilan d’étape. Ce n’est pas le cas, assure Boubacar Boris Diop, écrivain sénégalais. Certainement parce qu’ils n’ont pas lieu d’en être fiers».
Ho an'ny ankolafy Frantsay, ny fitantanan’i Sarkozy dia manambara hatrany ny finiavana tsy hampiasa ny fanaon'ny mpitondra mpitantana Frantsay teo aloha. Araka ny tatitra nataon’i Sarah Halifa-Legrand, izany dia nolazaina tamin’ny fiteny hentitra nataon’i Alain Joyandet, Mpitantsora-panjakana ao amin’ny Fiaraha-miasa Frantsay (fr):
…[La France] se montrant “prêt à laisser tomber l’Afrique si son pays n’y trouve pas son compte”. Dans la bouche d’Alain Joyandet, cela donne : “Ne pas avoir peur de dire aux Africains qu’on veut les aider, mais qu’on veut aussi que cela nous rapporte”
Any Gabon, ny Association Survie dia nanambara fa na teo aza ny korontana tamin’ny taona lasa dia tsara ny vokatra ho an'ny orinasa Total tamin’ity taona 2010 ity:
Elle a publié un résultat net de 42 millions d’euros au titre du premier trimestre 2010, en hausse de 109% par rapport à la même période en 2009.
Farany, namoaka lahatsoratra fohy i Arimi Choubadé tao anatin’ny Quotidien Nokoue tany Benin: lahatsoratra mifangaro sangisangy mangataka antsika hanao sary an-tsaina ny fandrosoan’i Frantsa raha nahay mba “nitàna” ny rohy efa nananany tamin’ireo firenena manana harena voajanahary i Frantsa (fr) :
Imaginez une France partenaire privilégié d’une Côte d’Ivoire forte de son cacao ; d’un Gabon, d’un Congo, d’un Tchad, d’un Cameroun voire d’une Mauritanie dopés par l’exploitation du pétrole ; d’un Mali, d’un Bénin et d’un Burkina Faso en pôle dans la production de coton ; d’un Togo transfiguré par les ristournes du phosphate; et d’un Niger comblé par l’exploitation de l’Uranium. Cela éviterait à Sarkozy sa posture actuelle de puissance mitigée.
Alaivo sary an-tsaina i Frantsa manana fiaraha-miasa manokana amin’i Côte d’Ivoire izay manana cacao maro dia maro; i Gabon, i Congo, i Chad, i Cameroun, eny na i Maoritania izay matanjaka eo amin’ny fananana solika; miaraka amin’ i Mali, Benin ary Burkina Faso amin’ny landihazony, miaraka amin'i Togo izay nivoatra nohon’ny phosphate-ny ary i Niger sy ny tahiriny amin’ny uranium. Mety ho afaka nanampy an'i Sarkozy izany ho fihazonana ny toerany izay tsy ary ambony tsy ary ambany.
Sokajy

Atombohy ny resaka
Tantara Malaza Indrindra Manerantany
Mpiserasera Facebook?
Araho Twitter
Hevitra farany
Taorian'ny Nilazan'Ilay Ministra Indiana Hoe 'Indraindray Tsara Ny Fanolanana', Mijoro...
LALANA IZANY
Hong Kong: 'Raha Afaka Mampirafy Ny Lehilahy? Nahoana Kosa Ny...
ny fampirafesana dia fomba mamohehatra hitovizan'ny olona sy ny biby ary ny lehilahy no mpanao...
Tahiry isambolana
- Marsa 2021 10 Lahatsoratra
- Febroary 2021 50 Lahatsoratra
- Janoary 2021 49 Lahatsoratra
- Desambra 2020 45 Lahatsoratra
- Novambra 2020 35 Lahatsoratra
- Oktobra 2020 42 Lahatsoratra
- Septambra 2020 46 Lahatsoratra
- Aogositra 2020 49 Lahatsoratra
- Jolay 2020 51 Lahatsoratra
- Jona 2020 59 Lahatsoratra
- Mey 2020 41 Lahatsoratra
- Avrily 2020 61 Lahatsoratra
- Marsa 2020 40 Lahatsoratra
- Febroary 2020 50 Lahatsoratra
- Janoary 2020 53 Lahatsoratra
- Desambra 2019 109 Lahatsoratra
- Novambra 2019 91 Lahatsoratra
- Oktobra 2019 103 Lahatsoratra
- Septambra 2019 94 Lahatsoratra
- Aogositra 2019 89 Lahatsoratra
- Jolay 2019 166 Lahatsoratra
- Jona 2019 234 Lahatsoratra
- Mey 2019 190 Lahatsoratra
- Avrily 2019 202 Lahatsoratra
- Marsa 2019 159 Lahatsoratra
- Febroary 2019 174 Lahatsoratra
- Janoary 2019 291 Lahatsoratra
- Desambra 2018 204 Lahatsoratra
- Novambra 2018 316 Lahatsoratra
- Oktobra 2018 307 Lahatsoratra
- Septambra 2018 172 Lahatsoratra
- Aogositra 2018 200 Lahatsoratra
- Jolay 2018 248 Lahatsoratra
- Jona 2018 216 Lahatsoratra
- Mey 2018 207 Lahatsoratra
- Avrily 2018 230 Lahatsoratra
- Marsa 2018 165 Lahatsoratra
- Febroary 2018 143 Lahatsoratra
- Janoary 2018 186 Lahatsoratra
- Desambra 2017 177 Lahatsoratra
- Novambra 2017 148 Lahatsoratra
- Oktobra 2017 224 Lahatsoratra
- Septambra 2017 165 Lahatsoratra
- Aogositra 2017 228 Lahatsoratra
- Jolay 2017 180 Lahatsoratra
- Jona 2017 227 Lahatsoratra
- Mey 2017 227 Lahatsoratra
- Avrily 2017 152 Lahatsoratra
- Marsa 2017 134 Lahatsoratra
- Febroary 2017 129 Lahatsoratra
- Janoary 2017 112 Lahatsoratra
- Desambra 2016 103 Lahatsoratra
- Novambra 2016 136 Lahatsoratra
- Oktobra 2016 158 Lahatsoratra
- Septambra 2016 142 Lahatsoratra
- Aogositra 2016 142 Lahatsoratra
- Jolay 2016 129 Lahatsoratra
- Jona 2016 132 Lahatsoratra
- Mey 2016 152 Lahatsoratra
- Avrily 2016 126 Lahatsoratra
- Marsa 2016 115 Lahatsoratra
- Febroary 2016 114 Lahatsoratra
- Janoary 2016 125 Lahatsoratra
- Desambra 2015 86 Lahatsoratra
- Novambra 2015 128 Lahatsoratra
- Oktobra 2015 131 Lahatsoratra
- Septambra 2015 129 Lahatsoratra
- Aogositra 2015 142 Lahatsoratra
- Jolay 2015 109 Lahatsoratra
- Jona 2015 108 Lahatsoratra
- Mey 2015 107 Lahatsoratra
- Avrily 2015 115 Lahatsoratra
- Marsa 2015 110 Lahatsoratra
- Febroary 2015 106 Lahatsoratra
- Janoary 2015 47 Lahatsoratra
- Desambra 2014 99 Lahatsoratra
- Novambra 2014 81 Lahatsoratra
- Oktobra 2014 100 Lahatsoratra
- Septambra 2014 102 Lahatsoratra
- Aogositra 2014 95 Lahatsoratra
- Jolay 2014 146 Lahatsoratra
- Jona 2014 99 Lahatsoratra
- Mey 2014 94 Lahatsoratra
- Avrily 2014 94 Lahatsoratra
- Marsa 2014 71 Lahatsoratra
- Febroary 2014 127 Lahatsoratra
- Janoary 2014 125 Lahatsoratra
- Desambra 2013 137 Lahatsoratra
- Novambra 2013 137 Lahatsoratra
- Oktobra 2013 133 Lahatsoratra
- Septambra 2013 106 Lahatsoratra
- Aogositra 2013 47 Lahatsoratra
- Jolay 2013 114 Lahatsoratra
- Jona 2013 103 Lahatsoratra
- Mey 2013 76 Lahatsoratra
- Avrily 2013 116 Lahatsoratra
- Marsa 2013 118 Lahatsoratra
- Febroary 2013 95 Lahatsoratra
- Janoary 2013 126 Lahatsoratra
- Desambra 2012 158 Lahatsoratra
- Novambra 2012 210 Lahatsoratra
- Oktobra 2012 124 Lahatsoratra
- Septambra 2012 75 Lahatsoratra
- Aogositra 2012 135 Lahatsoratra
- Jolay 2012 147 Lahatsoratra
- Jona 2012 80 Lahatsoratra
- Mey 2012 97 Lahatsoratra
- Avrily 2012 118 Lahatsoratra
- Marsa 2012 170 Lahatsoratra
- Febroary 2012 106 Lahatsoratra
- Janoary 2012 101 Lahatsoratra
- Desambra 2011 80 Lahatsoratra
- Novambra 2011 91 Lahatsoratra
- Oktobra 2011 142 Lahatsoratra
- Septambra 2011 99 Lahatsoratra
- Aogositra 2011 110 Lahatsoratra
- Jolay 2011 93 Lahatsoratra
- Jona 2011 94 Lahatsoratra
- Mey 2011 87 Lahatsoratra
- Avrily 2011 108 Lahatsoratra
- Marsa 2011 160 Lahatsoratra
- Febroary 2011 130 Lahatsoratra
- Janoary 2011 98 Lahatsoratra
- Desambra 2010 57 Lahatsoratra
- Novambra 2010 59 Lahatsoratra
- Oktobra 2010 82 Lahatsoratra
- Septambra 2010 89 Lahatsoratra
- Aogositra 2010 96 Lahatsoratra
- Jolay 2010 101 Lahatsoratra
- Jona 2010 38 Lahatsoratra
- Mey 2010 44 Lahatsoratra
- Avrily 2010 43 Lahatsoratra
- Marsa 2010 52 Lahatsoratra
- Febroary 2010 47 Lahatsoratra
- Janoary 2010 31 Lahatsoratra
- Desambra 2009 32 Lahatsoratra
- Novambra 2009 28 Lahatsoratra
- Oktobra 2009 36 Lahatsoratra
- Septambra 2009 49 Lahatsoratra
- Aogositra 2009 58 Lahatsoratra
- Jolay 2009 30 Lahatsoratra
- Jona 2009 26 Lahatsoratra
- Mey 2009 68 Lahatsoratra
- Avrily 2009 12 Lahatsoratra
- Marsa 2009 36 Lahatsoratra
- Febroary 2009 70 Lahatsoratra
- Janoary 2009 62 Lahatsoratra
- Desambra 2008 89 Lahatsoratra
- Novambra 2008 14 Lahatsoratra
- Oktobra 2008 51 Lahatsoratra
- Septambra 2008 51 Lahatsoratra
- Aogositra 2008 70 Lahatsoratra
- Jolay 2008 106 Lahatsoratra
- Jona 2008 65 Lahatsoratra
- Mey 2008 95 Lahatsoratra
- Avrily 2008 160 Lahatsoratra
- Marsa 2008 94 Lahatsoratra
- Febroary 2008 20 Lahatsoratra
- Janoary 2008 231 Lahatsoratra
- Desambra 2007 87 Lahatsoratra
- Novambra 2007 104 Lahatsoratra
- Oktobra 2007 111 Lahatsoratra
- Septambra 2007 33 Lahatsoratra
Faly be aho fa misy olona tia ny teny Malagasy toa ahy. Mirehareha aho amin'ny...
Raha ny fahalalako azy, toa fanerena avy amin'ny Banky Foiben'ny Madagasikara io sora-bola tsy maintsy...
Miarahaba an'i Naritsimba, ary izaho koa rehefa mieritreritra hoe banky dia ireo bankin'ny vazaha foana...