Fantaro i Kọ́lá Túbọ̀sún, mampiatrano ny kaonty Twitter @DigiAfricanLang mandritra ny herinandron'ny 20-26 Marsa

Sary natolotr'i Kọ́lá Túbọ̀sún.

Mandritra ny taona 2019 ary ao anatin'ny fanentanana media sosialy hankalazana ny fimaroam-piteny antserasera, hifandimby ny Afrikana mpikatroka ara-piteny sy ireo mpanandra-teny amin'ny fitantanana ny kaonty Twitter @DigiAfricanLang hizara ny zava-niainan'izy ireo amin'ny famelomana indray sy amin'ny fampiroboroboana ny fiteny afrikana. Hiresaka momba an'i Kọ́lá Túbọ̀sún (@kolatubosun) sy izay kasainy horesahana mandritra ity herinandro ity ny lahatsoratra.

Rising Voices: Lazao anay ny mombamomba anao azafady indrindra.

My name is Kọ́lá Túbọ̀sún (I began to put diacritics on my name as a permanent feature in 2015 after we released the free tonemarking software for Yorùbá/Igbo for Mac and Windows). I am a linguist and creative writer (with interest in travel writing, journalism, and poetry). I’m currently a Miles Morland Scholar, working on a nonfiction book, while leading a team at YorubaName.com working on a couple of language, lexicography, and documentation tools, and another at Google working on Natural Language Processing.

Kọ́lá Túbọ̀sún no anarako (nanomboka nametraka ireo tsindrim-peo isan-karazany hitoetra maharitra aho tamin'ny taona 2015 taorian'ny namoahanay ny rindrambaiko mpanamarika tsindrim-peo maimaimpoana ho an'ny fiteny Yorùbá/Igbo ho an'ny Mac sy Windows). Mpahay teny aho ary tia manoratra (mirona amin'ny fanoratana fitsangatsanganana, fanoratana isan'andro ary ny poezia). Mpampianatra ambony ao amin'ny Miles Morland aho amin'izao fotoana izao, miasa manao boky tsy tantara foronina, raha mitarika ekipa ao amin'ny YorubaName.com manadihady momba ny fiteny roa, fanaovana rakibolana, fitaovana fandraketan-tahiry, ary ny asa iray aha ao amin'ny Google miompana amin'ny Fizorana mankany amin'ny Fiteny Voajanahary.

RV: Manao ahoana izao ny fiteninareo eo amin'ny fiainana andavanandro sy amin'ny aterineto?

Yorùbá, like most Nigerian languages suffered a setback with the economic downturn of the early eighties to late nineties. Publications ceased in the language, and most parents bought into the idea that exclusive English language education was the path to success, so they stopped speaking their languages at home. All of this, along with other forms of neglect by policy makers subsisted until the internet came to add insult to injury, so to speak. Not much was published online in the language until recently, with the arrival of the BBC Nigerian language services, and before then YorubaName.com, and a few other platforms. Online, it was hard to write the language because there were no (free) tools to apply diacritics to Yorùbá, which are important for disambiguation, but also because millennials who grew up with the deficiency in their knowledge of the language found no reason to use it. So we’re at a stage where I and many others believe that all our indigenous languages are threatened or endangered. I mean, we don’t even know how many people speak any of the languages we have.

Niaritra fihemorana, tahaka ny ankamaroan'ny fiteny nizeriana, noho ny fihisaran'ny toekarena tamin'ny fiandohan'ny taompolo 80 ka hatramin'ny faramparan'ny taompolo 90 ny Yorùbá. Nitsahatra ny famoaham-boky aman-gazety tamin'ilay fiteny, ary maro ny ray aman-dreny no nihevitra fa ny fampianarana amin'ny teny anglisy manokana ihany no lalana mankany amin'ny fahombiazana, ka dia nitsahatra tsy niteny ny tenindrazany intsony ry zareo tao an-trano. Izany rehetra izany mbola miaraka amin'ny tsy firaharahian'ny mpanao lalàna mandra-pahatongan'ny aterineto hanampy ompa indray amin'ilay ratra, raha hiteny. Tsy betsaka no nivoaka an-tserasera amin'ilay fiteny hatramin'ny vao haingana, tamin'ny fahatongavan'ny tolotra BBC amin'ireo fiteny nizeriana, ary talohan'izany ny YorubaName.com sy ireo sehatra hafa vitsy. An-tserasera indray, sarotra ny manoratra amin'ilay fiteny satria tsy nisy ny fitaovana maimaimpoana hamiharana ny tsindrim-peo amin'ny Yorùbá, izay zavadehibe manoloana ny mety ho fifangaroan-teny, ary eo ihany koa ireo teraka tanatin'ny taonjato izay nitombo tanatin'ny fahabangàna amin'ny fahalalàna ilay fiteny ary tsy mahita izay antony hampiasana azy. Ka indro izahay tonga amin'ny ambaratonga iheverana fa atahorana na mety ho trà-doza ireo fiteny zanatany rehetra anay. Ny tiako lazaina dia hoe tsy fantatray akory hoe firy avy moa sisa no miteny amin'ny fiteninay tsirairay avy.

RV: Ka lohahevitra tahaka ny ahoana moa no ifantohanao mandritra ny herinandro itantananao ny kaonty Twitter @DigiAfricanLang?

I plan to talk and think through some current challenges we have in language use, attitudes, and documentation on the continent; and share some progress in our work, and plans for the future. I also hope to meet people in other parts of the continent doing similar things, and engage in relevant conversations on our work and directions.

Mikasa aho ny hiresaka sy hieritreritra amin'ny alalan'ireo fanamby misy amin'izao fotoana amin'ny fampiasàna ny fiteny, ny fomba fisaina, ary ny fametrahan-tahiry eto amin'ny kaontinanta, ary hampiely ny fandrosoana sasany amin'ny asanay, ary ireo kinasa amin'ny hoavy. Manantena ihany koa aho ny hahita olona manao zavatra mitovy aminay any amin'ny faritra hafa ato amin'ny kaontinanta, ary hiditra amin'ireo resaka manana ny lanjany momba ny asanay sy ny lalan-kizoranay.

RV: Inona avy ireo tena mandrisika anao havitrika ara-nomerika amin'ny fiteninareo?

It started as being personal: I couldn’t put tone marks on words and on my name. And the more I probed, the more I realized that the people in charge of the web and other software applications never cared, because the innovations they worked with always needed to have commercial impetus. But now, having been in it for over a decade, I’m motivated for the community. There are thousands of people, and thousands of languages, that can be helped by the creation of digital tools and solutions. It has economic implications for us as a people. If you can use an ATM in a local language, then people who speak that language can put their money in the bank, and become part of the digital economic universe. If we can create tools for disabled people, which can speak to them in their local languages — or to which they can speak in the local language — then they feel more integrated in modern life, in society. So I’m motivated because language is life. Empowering our languages empowers us all. But most of all, I’m motivated by the pleasure I get from the work I do.

Nanomboka tamin'ny tena manokana izany: tsy afa-nametraka marika tsindrim-peo tamin'ny voambolana sy tamin'ny anarako aho. Ary arakaraka ny hieritreretako mangina no ahatsapako fa tsy hiraharaha mihitsy ireo olona manana andraikitra amin'ny tranonkala sy ireo rindrambaiko hafa, satria tsy maintsy misy idiran'ny varotra hatrany ny fanavaozana ataon-dry zareo. Saingy ankehitriny, rehefa nanana izany nihoatra ny folo taona, dia mavitrika aho ho an'ny vondrom-piarahamonina. Olona an'arivony sy fiteny an'arivony no mety ho avotra amin'ny alalan'ny fitaovana sy vahaolana nomerika. Misy fiantraikany ara-toekarena ho anay amin'ny maha-vahoaka anay. Raha afa-mampiasa milina fakam-bola amin'ny fiteny ao an-toerana ianao, dia hametraka ny volany ao amin'ny banky ny olona miteny amin'izany fiteny izany, ary ho tafiditra ao anatin'ny tontoloben'ny toekarena nomerika. Raha afa-manangana fitaovana ho an'ny olona manana fahasembanana isika, izay afa-miteny azy ireo amin'ny fiteny ao an-toerana — na ahafahany miteny amin'ilay fiteny ao an-toerana — dia hahatsapa tena ho tafiditra kokoa ao amin'ny fiainana maoderina, ao amin'ny fiaraha-monina, ry zareo. Ka mazoto aho satria fiainana ny fiteny. Mampahery antsika rehetra ny manome hery ny fiteny. Saingy ambonin'izany rehetra izany, mazoto aho noho ny fahafinaretana azoko amin'ny asa izay ataoko.

RV: Inona ny fanantenanao sy ny nofinofinao amin'ny fiteninareo?

I hope it not only survives, but that it thrives — in as many domains as English and other world languages currently do.

Manantena aho fa tsy hoe tafavoaka velona ihany io fa hahatapatapaka — any amin'ny sehatra maro tahaka ny ataon'ny teny anglisy sy ny fiteny manerantany hafa amin'izao fotoana izao.

 

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.