Asain'ny Rising Voices ianao hiaraka aminay fizaràna fahadimy  amin'ilay andiany “Fiarahabàna avy amin‘…”, “karatra paositaly misy feo” misy fizarana dimy anasongadinana ny feon'ireo Afrikàna mpikatroka dizitaly ho an'ny fiteny avy ao Afrika Atsimo, Nizerià ary Ghana.

Ao anatin'ity fizaràna fahadimy sady farany ity, hojerentsika ny fitantaràna manokana, araka ny filàzany azy, avy amin'i Oratile Olivia Gabaphethe.

Isaorana manokana ny mpamokatra, Malcolm Bamba, izay ny fandraisany anjara niaraka tamin'ireo mpikatroka tsirairay no nahateraka itony tantara mampitolagaga itony. Amin'ny alàlan'ny asany, handeha amina anjoria iray ireo mpihaino, hamantatra momba ny fiavian'ny firotsahana an-tsehatra dizitalin'ireo mpikatroka tsirairay miaraka amin'ny fitenin-dry zareo. Fanampin'izay, ity andiany ity dia hanazava ireo fanamby atrehan-dry zareo sy ny mandrisika azy ireo hanohy ny asany.

Hotsindriana manokana amin'ity fizaràna fahadimy ity ny amin'i Oratile,  izay ny asa ataony dia mihodidina ny fiteny Setswana ao Afrika Atsimo. Nitafan'ny Rising Voices momba ny asany i Oratile ao anatin'ity lahatsoratra iray teo aloha tao amin'ny bilaogy ity,  ary ny feo dia azonao arahana ato miaraka amin'ny firaketana azy eto ambany.

Sintony eto ilay feo

Malcolm Bamba (MB): Arahabaina ny tsirairay. Malcolm Bomba no anarako ary arahaba tongasoa ato amin'ny Rising Voices manolotra ny “Greetings from…” (Fiarahabàna avy amin'…) andiany iray manjohy ireo mpikatroka ho an'ny fiteny manerana izao tontolo izao, tonga mizara ny tantaram-pitahirizana ataon-dry zareo ao anatin'ny vanimpotoanan'ny nomerika. Ao anatin'ity fizaràna ity, ilay mpanoratra tantara sady mpikatroka, Oratile Olivia, nom izara ny fankamamiany ny fikatrohana ho an'ny fiteny avy ao Afrika Atsimo ho an'ny fiteny Setswana ireo hafa. Indro àry ny tantarany.

Oratile Olivia (OO): Arahabaina ianareo olona mahafinaritra. Oratile Olivia no anarako ary mpanoratra tantara tsangana aho no sady mpikatroka ho an'ny fiteny. Avy ao Mafikeng, tanàna kely any faritany  avaratra-andrefan'i Afrika Atsimo. Na mipetraka any amin'ny faritanin'i Gauteng aza aho amin'izao fotoana izao. Ny vahoaka Botswana, araka ny ilazàna anay, dia tonga mitambatra anatina hira sy dihy mba hifamihina sy hankalaza sy hiara-hankalaza ary resy lahatra amin'ny ajara toerana lhibe tànan'ny firaisankina ao anatin'ny fanorenana ny vondrom-piarahamoninay.

Koa satria miaina ao anatin'ny indostrian'ny sarimihetsika, dia lasa niaina ny tena zavamisy aho momba izay tena dikan'ilay fehezanteny hoe, “Tsy misy hoe olona izay, na iza na iza, ka ho nosy iray”. Ka araka izany, tsy asan'olon-tokana mihitsy ny asa nataoko. Ny mahatonga ny tetikasa iray ho fahombiazana dia ny fiarahana miasan'ny tsirairay voakasik'izany. Noho izany, na iray aza, tsy misy departemanta azo tsinontsinoavina, tsy ijerena ny hadirin'ny asa omena an-dry zareo.

Eo amin'izay fanamarihana izay no namelàko ny asa soratro ho tafalatsaka eny an-tànan'ny fikatrohana ho an'ny fiteny.  Na miaro ny Setswana fitenin-dreniko aza aho, dia manohana sy misaina amim-panajàna ireo fiteny tsirairay hafa, satria mino ny fisiana miarak'izy ireny, zavatra izay ny firaisana irery ihany no afaka manao azy. Noraisiko ny asan'ny tànako dia nampiraisiko tamina santatr'andraikitra iray ninoako, santatr'andraikitra iray midadasika mety loatra aza ka mety hitarika ahy tsy hisaintsaina mihitsy. Saingy ninoako fatratra ilay vina ka takatro fa ho amin'ny fanaovanatsoa iray. Mampivondrona olona ny fiteny. Rehefa mifanakalo resaka isika no manefy fifandraisana, ary izany dia miseho indrindra indrindra noho ny fisian'ny fiteny. Ny fiteny amin'ny maha-fiteny azy fotsiny dia efa mampiray ny olona, ary amin'ny alàlan'ny fifankahazoana tahaka izany koa no anohizako ny asako, ary tena tiako be mihitsy.

OO: Taona telo nilomanosana tao anatiny, ary amim-panantenana be no iandrasako ny hamokatra misimisy kokoa, satria aho mino ny fifanatonan'ny olona, isika rehetra. Tsy mitovy daholo isika rehetra eo amin'ny fiainana ary ary ao anatin'izany ny hakanton'izao rehetra izao. Raha atsy izany, mety tsy ho ilaintsika akory ny mifandray. Ny asako ao anatin'ny tontolon'ny zavakanto sy ny fiteny dia mamela ahy hitarika ny olona hifamory. Ireo tantara soratako sy ambarako, ny asa ataoko sy ijoroako, dia ahafahan'ny olona maro samy hafa niandohana, fotokevitra ary soavotavina mifanerasera amin'ny hafa. Tsoriko fa tsy vitako ny mieritreritra zavatra hafa azoko anokànana ny fotoanako, ankoatra ny fampiraisana ny hafa amiko ihany koa.

Efa hatry ny fotoana tena ela indrindra no nampanontany tena ahy izay fomba hahafahana mampifandray sy mampifankahazo olona mpikatroka ho ana fiteny samihafa. Amin'ny maha-mpisehatra eny an-kianja ahy nandritra ny fotoana vitsivitsy no nahaizako fa tsy misy afa-tsy amin'ny alàlan'ny fampiraisana irery ihany. Fampivondronana fa tsy fampisarahana no tanjona ao anatin'ny hevitra hoe fahamaroana, manome araka izany ny hakaton'ilay fangaro. Ny fisiako eto tsy hoe hampiroborobo fiteny iray ary hampietry iray hafa, fa ny fisiako eto dia ny hanome vovonana ho an'ny tsirairay, azy manokana, mba hiroboroboany ao anatin'ny maha-toka-miavaka azy araka izay azo atao sy hanomezana voninahitra lehibe ny fanaovako azy io. Unity kopano. Izany no ataoko ary tiako ny manao azy. Ho famintinana, tiako ny milaza hoe Tswellopele e mo kopanong, izay midika hoe ny fandrosoana dia ao anaty firaisankina. Misaotra anao.

MB: Misaotra anareo mihaino ireo andiana rakipeo “Karatra paositaly misy feo” an'ny Rising Voices. Mba hahazoana torohay misimisy kokoa momba ireo mpikatroka ho an'ny fiteny asongadina ao anatin'ity fizaràna ity, tsidiho ny rising.globalvoices.org na araho izahay ao amin'ny @DigiAfricanLang ao amin'ny X, Twitter teo aloha. Malcolm Bamba ity, ary amin'ny fizaràna manaraka indray isika mihaona