(Lahatsoratra teny Anglisy efa tamin'ny volana Desambra 2009)

Mbola monina ao amin'ny toeram-pialokalofana vonjimaika 21 taona taorian'ny horohorontany, ao Gyumri, faritra Shirak, Repoblikan'i Armenia © Onnik Krikorian / Oneworld Multimedia

Nanamarika ny faha-21 taonan'ny horohorontany tamin'ny taona 1988 nandravarava faritra maro tany avaratr'i Armenia ny Alatsinainy teo, horohorontany izay nahafatesana olona 25 000 ary tsy manan-kialofana marobe. Na dia teo aza ny fitosaky ny vola betsaka ho fanarenana avy amin'ireo malala-tanana iraisampirenena, mbola henjana kokoa mihoatra ny roapolo taona ny fepetra ho an'ireo olona an'arivony mbola monina ao amin'ny domiks – tranom-bahiny vonjimaika toy ny tranobongo tsotra na koa kaontenera vy.

Mbola tsy fantatra ny tena isan'ireo fianakaviana monina ao anaty toe-javatra tahaka izany ao Gyumri, tanàna lehibe faharoa lehibe indrindra any Armenia, saingy heverina fa manodidina ny 4.000-7.000 izy ireo. Na dia nampanantena hanome trano fonenana ho azy ireo aza ny governemanta amin'ny faran'ny taona, mbola mifantoka amin'ny olana atrehin'ny maro ny bilaogera. Peaches and Pomegranatesy nitsidika an'i Gyumri andro mialoha ny tsingerintaona.

It was a fitting time to be in the city as Monday will be a remembrance day for those who lost their lives during the devastating earthquake. Gyumri also lies close to the Turkish border. […]

[…]

I fell in love with the small city. Despite the sadness sown by the earthquake, a subtle beauty exists in the crumbling 19th century buildings. […]

Fotoana mety ho an'ny tanàna izany satria andro fahatsiarovana ho an'ireo namoy ny ainy nandritra ny horohorontany nandravarava ny Alatsinainy. Akaikin'ny sisintanin'i Tiorkia ihany koa i Gyumri. […]

[…]

Latsa-pitiavana tamin'ilay tanàna kely aho. Na dia eo aza ny alahelo navelan'ny horohorontany, dia mbola misy ny hatsaran-tarehy manjavozavo ao amin'ireo trano rava tamin'ny taonjato faha-19. […]

Manoratra ao amin'ny bilaoginy Birthright Armenia, mpilatsaka an-tsitrapo foko Armeniana iray avy ao amin'ny Diaspora mitantara ny fotoanany tao an-tanàna tamin'izy niara-niasa tamin'ny fikambanana mpanao gazety sy ny FTMF=ONG ao an-toerana Caritas Armenia, sy fihaonana iray manokana.

I can tell you that if you dig, you will find out what a “domik” is, what it looks like, what it smells like, which legally blind man lives alone in a particular one in the “Barracks” district; you will find out that besides the legally blind man, 7,500 families still live in domiks; you will understand the true nature of hospitality; you will realize where the mistrust of government stems from; […] you will know why your host grandfather’s eyes glaze over whenever he talks about anything circa 1988; […] you will uncover that nearly all marshrutka’s are privately owned by the mayor and drivers pay 2,000 AMD a day to rent them; you will realize that the youth are bored and disenchanted; […] you will realize why people want to leave…and why they want to stay.

Of course, digging around in Gyumri requires sifting through a lot of rubble. In most cases it’s psychological rubble. I met my host uncle Moso the very first night I was there. […] Oh, and he was deaf… which was an interesting surprise for my first night there […]. He taught me Armenian sign language (I don’t know if he was kidding or not, but the sign for “Gyumri” is apparently to beat your chest with your fists…like a silverback gorilla, while the sign for Yerevan kind of looks like playing the world’s tiniest violin). […] He could read lips and he could even sound a few words, having lost his hearing when he was three years old. That is…21 years ago. That is…in 1988. […] I forget how I brought it up, but he started telling me about his experience in the earthquake. Apparently, he was standing outside his school when buildings began collapsing. His father had rushed over to him and snatched him up, just as his own school began crumbling in front of his eyes. He didn’t hear after that.

Azoko lazaina anao fa raha mandavaka ianao, dia hahita ny atao hoe “domik”, ny endrik’ izany, ny fofony, izay manajamba lehilahy hitoetra irery ao amin'ny distrikan-toby; ho hitanao fa ankoatra ilay lehilahy jamba, fianakaviana 7.500 no mbola monina ao amin'ilay domik; Ho takatrao ny tena toetran'ny fandraisam-bahiny; ho fantatrao hoe avy aiza ny tsy fitokisana ny governemanta; […] Ho fantatrao ny antony mahatonga ny mason'ilay raibe mpampianatrano anao mangovitrovitra isaky ny miresaka zavatra manodidina ny taona 1988; […] Ho hitanao fa ny ben'ny tanana no tompon'ny (saika) ankamaroan'ny marshrutka ary mandoa vola 2 000 AMD isan'andro ireo mpamily mba hanofana azy ireo; ho hitanao fa leo sy zimbazimbaina ny tanora; […] Ho fantatrao hoe maninona ny olona te hiala … ary nahoana izy ireo no te hijanona.

Mazava ho azy fa mitaky fikarohana lalina ao amin'ny korontan-trano rava ny fandavahana manodidina an'i Gyumri. Amin'ny ankamaroan'ny toe-javatra, korontan-trano rava ara-psikôlôjika izany. Nihaona tamin'i dadatoa Moso aho ny alina voalohany nahatongavako tao. […] Indrisy, marenina izy … izay tsy nampoizina akory tamin'ny aliko voalohany tao […]. Nampianariny ahy ny teny baiko (amin'ny tanana) Armeniana (tsy fantatro raha mamazivazy izy na tsia, fa ny marika “Gyumri” dia toa mikapoka ny tratranao amin'ny totohondrinao … toy ny gorila volafotsy, raha toa kosa ny marika Yerevan dia tahaka ny milalao lokanga bitika indrindra manerantany). […] Afaka namaky ny molotra izy ary afaka maheno teny vitsivitsy ihany, tsy naheno intsony fony telo taona izy. Izany hoe … 21 taona lasa izay. Tamin'ny taona 1988. […] Adinoko ny fomba nitondrako izany, saingy nanomboka nitantara tamiko ny zava-niainany tamin'ny horohorontany izy. Toa nijoro teo ivelan'ny sekoliny izy rehefa nanomboka nirodana ireo trano. Nihazakazaka nanatona azy ny rainy ary nibata azy, ary nanomboka nirodana teo imasony ny sekoliny manokana. Tsy nandre intsony izy taorian'izany.

Mpitsidika vahiny iray hafa tamin'ny tsingerintaona tao Gyumri i Ashley Corinne Killough, manam-pahaizana nivoaka an'i Fullbright any Armenia. Namoaka kaonty sy raki-peo diaporama (etsy ambony) tamin'ny fihaonana hafa natao tamin'ny alalan'i Caritas Armenia tao amin'ny bilaoginy izy.

More than two decades after the 1988 earthquake that killed one out of every 12 people and left hundreds of thousands homeless in Gyumri, Armenia, the city is still recovering. Unemployment numbers are dire, and many dilapidated, unusable buildings remain standing.

An estimated 4,000-5,000 families still live without proper homes. They wait for housing while living in the same “domiks,” or Soviet cargo containers, that they inhabited 20 years ago. There are others who have apartments, but the conditions are barely livable.

Roapolo taona mahery taorian'ny horohorontany tamin'ny taona 1988 izay namono olona iray isaky ny 12 sy namela olona an'hetsiny tsy manan-kialofana tao Gyumri, Armenia, mbola eo am-piarenana ny tanàna. Mampivarahontsana ny isan'ny tsy an'asa, ary maro ireo tranobe tsy azo ampiasaina sy efa antitra mbola mijoro

Fianakaviana eo amin'ny 4.000-5.000 eo no mbola monina amin'ny trano tsizarizary. Miandry hampiantranoina izy ireo no sady monina ao amin'ny “domik” iray ihany, na kaontenera Sovietika, izay nonenan'izy ireo 20 taona lasa izay. Misy ireo hafa manana trano, saingy ratsy ny fepetra.

Ireo misitraka ny toeram-pialokalofana vonjimaika Caritas Armenia, Gyumri, faritra Shirak, Repoblikan'i Armenia © Onnik Krikorian / Oneworld Multimedia

Vao herinandro mahery kely, nalefa tao amin'ny bilaogiko Frontline Club ireo sary sy sioka hafa avy amin'ireo notsidihana niaraka tamin'i Caritas Armenia. Nisy ihany koa ny fanadihadiana an-dahatsary niarahana tamin'ny fampitam-baovaon'ny FTMF na ONG iray ao an-toerana sady olon'ny gazety.

Sioka 1: Ato Gyumri, tanàna faharoa lehibe indrindra ao Armenia. Tsy tokony hihoatra ny adiny roa eto.

Sioka 2: Ravan'ny horohorontany tamin'ny taona 1988 tao Armenia, mbola monina amin'ny domik ny sasany. Avo tsy fananan'asa, ny fahantrana sy ny fifindramonina. Tsy manampy i Torkia mpiray sisintany

Sioka 3:  Na dia eo aza ny olana, mbola manana fahatsapana tsara i Gyumiri. milaza ireo namana eto no atsimo indrindra amin'i Kaokazy, efa Azia ny ambin'i Armenia

Sioka 4: Eo amin'ny 190.000 ny mponina ofisialy ao Gyumri saingy ankizy eo amin'ny 11-12000 ihany no mandeha any an-tsekoly. Isa tsy ofisialy manombana ho 60000-70000.

Sioka 5: Vao avy nitsidika ny 3OAPs miaina amin'ny  vola fanampiana eo amin'ny 20.000 AMD ao Gyumri. Tsy mandeha ny Vivacell MMS, ka tsy misy sary.

Sioka 6: Niverina avy any Ashotsk, tanàna marefo ara-toekarena eo akaikin'ny sisintany mifanolotra amin'i Georgia, hatrao Gyulru. Ho avy tsy ho ela ny lahatsary

Ho an'ireo mpamaky monina any Armenia, manana fampiratiana tetikasa an-tsary taona maro mandrakitra ireo fianakaviana ao Gyumri hatrao Yerevan hatramin'ny 6 Janoary 2010 i Anush Babajanyan, mpaka sary . Azo jerena ao amin'ny  bilaoginy manokana sy ny Patchwork an'ny Transition Online's ny sasany amin'ny asany.

https://youtube.com/watch?v=n9hOhXW0dIA