Pikantsary avy amin'ny lahatsary “stop FGM” novokarin'i Josefine Ekman
Aja Babung Sidibeh dia “mpanimbina taovam-pananahan'ny vehivavy (MGF) tao amin'ny nosy nahaterahany, Janjangbureh ao Gambia. Androany, mandray anjara mavitrika amin'ny ady hanoherana io fomba fanao manimba ny taovam-pananahana io izy. Ny fijoroana vavolombelony :
Raha nahafantatra izay fantatro amin'izao fotoana izao aho, tsy ho namora vehivavy na iray aza. Nitondra fangirifiriana betsaka ho an'ireo vehivavy sy zanaka vavintsika isika. Izany no antony ilazako aminareo izay fantatro amin'izao fotoana izao, raha nahafantatra izany ireo raibe sy renibeko, tsy ho namora na dia vehivavy iray monja aza. Ny tsy fahalalàna no tena olana.
Ny tatitry ny Firenena Mikambana ho an'ny taona 2016 (PDF) dia mandalina ny fiantraikan'ny fanaovana ireny fanimbinana taovam-pananahan'ny vehivavy ireny amin'ny zo maha-olombelona ( MGF/E) ireo vehivavy sy ankizy vavy niharany.
Araka ny voalazan'ny OMS, vehivavy eo anelanelan'ny 130 sy 140 tapitrisa no mijaly na nijaly noho ny fahasarotana nateraky ny MGF/E. Isantaona, vehivavy telo tapitrisa no mbola mety ho tandindonin-doza amin'izy io. Manao tombana an'ireo ezaky ny governemanta sy ireo mpiaramiasa aminy eo an-toerana ary iraisampirenena mba hiadiana amin'ilay fomba fanao ihany koa ilay tatitra, no sady mitily ireo antony fototra izay mahatonga ireo fepetra noraisina hatramin'izao ho zara raha mahomby.
Ireo MGF/E no fomba fanao izay tena mbola raiki-tampisaka lalina any anatin'ny fomba amam-panao: izany mihitsy, na dia voaràran'ny lalàna gineana aza, tena mbola mihanaka be any amin'ny Repoblikan'i Gine ny MGF/E, firenena izay 97 % amin'ireo ankizivavy sy vehivavy ao anelanelan'ny 15 sy 49 taona no niharan'ny fanimbinana taovam-pananahana. Fomba fanao tena mihanaka be ny MGF/E any amin'ny tsirairay amin'ireo lafintany efatra ao amin'ny firenena, ary any anivon'ireo foko, finoana sy tontolom-piarahamonina. Raha mirona mankamin'ny fihenana io fomba fanao io manerantany, ny fanadihadiana iray momba ny fitombon'ny mponina sy ny fahasalamana natao tamin'ny 2012 kosa mamehy azy aminà fiakarana kelin'ny taham-pitohizan'ny fanaovana MGF/E tao Gine hatramin'ny 2002. Mitàna ny laharana faharoa manerantany araka izany ny firenena raha ny taham-pisian'io fomba io, aorian'i Somalia.
Ao anatin'ny ady hanoherana izay rehetra endrika herisetra atao amin'ny vehivavy dia faritan'ny drafitra fanentanana ho fametrahana ireo Tanjon'ny fampandrosoana lovainjafy mazava tsara ireo fomba ratsy fanao nentin-drazana, toy ny MGF/E. Io tatitra amin'izao fotoana io dia mifototra amin'ireo angondrakitra momba ny habetsahana sy ny kalitao nangonin'ny Kaomisaria Ambony Momba ny Zon'Olombelona ao amin'ny Firenena Mikambana (HCDH) niaraka tamin'ny fanampian'ireo Fanadihadiana momba ny fitombon'ny mponina sy ny fahasalamana notanterahan'ny governemanta ao Gine, ireo masoivohon'ny Firenena Mikambana (UNICEF,UNFPA), ireo fikambanana iraisampirenena tsy miankina amin'ny fanjakana (ONG) ary ireo ivontoerana fikarohana.
Raiki-tampisaka ao anatin'ny kolontsain'ny herisetra atao amin'ny vehivavy ireny fomba fanao sy fitondrantena ireny ary mbola mijanona ho zavapady ny firesahana azy io hatramin'ny 2017 nony injay ireo senatera amerikàna roa Joe Biden sy Richard Lugar nampiditra ny Hetsika iraisampirenena hanoherana ny herisetra atao amin'ny vehivavy.
Ao Somaliland, ny tranga nanjo an'i Edna Adan Ismail no manaingo ny hery manimba anànan'io fomba nentindrazana io, sy ireo ezaka mila atao mba hahafahana mampitsahatra azy. Edna, teraka tao aminà fianakaviana mpitsabo avy amin'ny sokajin'ireo manankatao ao amin'ny firenena, dia vao 8 taona monja fony izy nanimbinana. Ny tanjon'io fomba io, araka ny nolazain'ireo akaiky azy, dia ny hampihenàna ny faniriana filàna firaisana ao anatiny rehefa mitombo izy, hampidinana araka izany ny mety hisian'ny fifampikasokasohana sy hiantohana hoe ‘olona mendrika halaina ho vady’ izy. Tantarain'i Edna fa nanery azy ho foraina ny reniny na teo aza ny fandàvana hentitra avy amin'ny rainy izay tsy teo an-toerana tamin'ny andro nanimbàna ny taovam-pananahany. Tora-tomany araka izany ny rainy raha nahita ny fihetsika natao nandritra ny tsy naha-teo azy sy ny tsy nahavitàny niaro an-janany vavy. Nampihozongozona ny tokantranon'izy mivady io fihetsika io ary nanomboka teo i Edna dia lasa mpikatroka tsy azo akisoka amin'ny tolona manohitra ny MGF/E. Amin'ny naha-olona nobeazina azy tany aminà fakiolte britanika iray, na misy aza ny tsy fitovian'ny vintana eo amin'ny lahy sy ny vavy, Edna no lasa vehivavy voalohany nanao ny asan'ny mpampivelona tao amin'ny fireneny, ary taty aoriana kely dia lasa vadin'ny filoha tao Somaliland.
Ity ny lahatsary misy an'i Edna manazava ny tetikadiny hiadiana amin'io fomba fanao io :
Taty aoriana dia nahavita nanangana hopitaly/toerana fiterahana i Edna Adan, ny toerana fiterahana Edna Adan noho ny fanampian'ireo malala-tànana marobe. Io toerana fiterahana io dia mariky ny firotsahany sy fandraisany andraikitra amin'ny famporisihana ny vehivavy sy ny ady atao amin'ny herisetra manjo ny vehivavy (fanimbinana taovam-pananahana, fahafatesan'ny reny, ny aretina fistule azo eo am-piterahana). 97% amin'ireo vehivavy arahana maso ao amin'io toerana fiterahana io no niharana endrika fanimbinana mahatsiravina ny taovam-pananahany : infibulation. Ny ‘infubilation’ dia fanjairana ny molotry ny fivaviana (grandes na petites lèvres), tsy asiana afa-tsy lavaka kely ahafahan'ny amany sy ny fadimbolana mikoriana. Ireo ankizivavy hiditra amin'ny faha-maotinany no matetika iharan'izy io mba hanakanana azy tsy hanao firaisana ara-nofo mihitsy.
Ireo vokatra aterany amin'ny fiainana ara-nofon'ireny vehivavy ireny dia haloka bevava atao amin'ny maha-olombelona, na amin'ny fotoanan'ny fadimbolana izany, na amin'ny fotoanan'ny firaisana ara-nofo sy ny fotoana fiterahana. Mazàna io fihetsika io no miafara aminà fahaverezan-drà izay mitarika fahafatesan'ilay vehivavy, na noho ny fahasarotana, vokatry ny faharovitan'ny nofo ao amin'ny fivaviany mandritry ny fotoana iterahany.
Taham-pisian'ny MGF/E miainga avy amin'ny tatitra nomen'ny UNICEF ao amin'ny wikipédia, lisansa CC-GDFL
Amin'ny ankapobeny ny MGF/E dia atao any anivon'ireo ankohonana miozolmana sy ny sasantsasany amin'ny ankohonana kristiana ao Afrika. Tsy hita anay amin'ireo ankohonana miozolmna aivelan'i Afrika ireny fomba fanao ireny, raha tsy hoe angaha aminà isa faran'izay kely ao Yemen, any amin'ny Sultanat d'Oman, ao Indônezia sy Malezia. Hita ao anatin'ity tatitry ny Amnesty International (PDF) ity ny tombatomban'ny isanjaton'ireo vehivavy efa niharan'ny MGF/E isaky ny firenena. Ao Mali sy Senegaly, ny vadin'ireo mpanefy no matetika tena mbola mano ity fomba ity. Any an-toerana hafa dia ireo mpampiteraka amin'ny fomban-drazana.
Nokianin'ny Firenena Mikambana io fomba fanao io tany amin'ny taona 1970 tany ho any. Firenena teo amin'ny dimy ambinifolo teo no namopaka lalàna, ary nisy ny kaonferansa natao sy tatitra nosoratana, saingy tsy nisy zavatra tena niova hatrny ifotony rtaha resaka fahasalamam-bahoaka aloha hatreto. Ohatra, tany amin'ny taona 1960 i Gine dia namoaka lalàna iray manameloka ireo vehivavy mpanimbina hanao asa an-terivozona mandra-maty. Raha maty ao anatin'ny 40 andro nanaraka ny nanimbinana azy ilay vehivavy, dia helohina ho faty koa izy. Kanefa, tsy tena nampiharina mihitsy ilay lalàna.
Tao Senegaly, vitan'ny Tostan, fikambanana tsy miankina amin'ny fanjakàna, ny namongotra io fomba fanao io noho ny fanentanana iray nanabeazana ireo mponina am-bohitra, lahy sy vavy, ka tanjona tamin'izany ny tsy hampifandona azy ireo amin'ny fomban-drazany sy ny finoany. Nitondra vokatra randra-mitarika teo amin'ny fisorohana ny vokadratsin'ireny fanimbinana ireny eo amin'ny fahasalaman'ny vehivavy ny fanabeazana iraisana, ny fampidirana ny famatsiambola madinika, ny fitantanana ny tanàna ary ny fifanabeazan'ny olon-tsahala. Azo noresahana tanaty fitoniana sy firahalahiana ny resaka fanimbinana taovamèpananahan'ny vehivavy ary sambany tamin'ny 1997, vehivavy 35 avy amin'ny fari-bohitr'i Malicounda Bambara no nanambara fa tsy ho firaina izany ny zanak'izy ireo.
Kanefa, tsy asa vita andro iray fa ilàna fikirizana maharitra io fanentanana ho fanabeazana io, satria aorian'ny fametrahana azy dia matetika ilay tetikasa no raisina ho toy ny tetikasa hamelezana ny afrikàna ary tondrotondroin'ireo mponina manodidina.
Hatramin'ny nanombohan'ilay fanentanana, maherin'ny 2600 ireo vohitra no efa nanambara fa tsy hanao intsony io fomba io. Neken'ny fitondràna senegaly ho mahomby ny tetikadin'ny Tostan, ary noraisiny ho lasitra nasionaly. Avy eo nihanaka tany amin'ny faritra afrika andrefana toy ny fihanaky ny pentin'ny menaka io tetikady io, ary tany anatin'ireo fikambanana isam-bohitra tao Ghana.
Ny ONG etiopiana KMG Ethiopia koa dia nahavita nampihemotra io fomab fanao io tao Etiopia tamin'ny alàlan'io fomba fiasa io, tamin'ny fanehoana hoe ny fanovàna tanteraka ireo vehivavy amin'ny alàlan'ny fomba fiery iraisna no tena mahomby indrindra, mbola taloha lavitry ny fanambaràna ireo lalàna sy ny fanambaràna ireo fanapahankevitra goavana iraisampirenena.
