Meksika: Manao Amboradara Ho Amin'ny Fandriampahalemana

Lasa Mpiantafiky ny fandriampahalemana ankehitriny any Meksika ny kofehy, ny fanjaitra ary ny lamba. Any amin'ny tanàna maro tahaka an'i Monterrey, Guadalajara ary ny tanànan'i Mexico, nanapa-kevitra ny hanandratra ny feony sy hizara ny heviny mbamin'ny herisetra natrehiny imaso amin'ny alalan'ny ezaka fandraisana anjara iombonana hifanampiana amin'ny fanaovana amboradara ny lehilahy sy ny vehivavy amin'ny sokajin-taona rehetra.

Ao amin'ny bolongany Yo también quiero opinar [es], i Liliana Sánchez no nilaza ny nahitany ity tetikasa ity raha nandehandeha tany amin'ny faritra Coyoacan, toerana artistika sady bohemiana manakaiky an'i Mexico City izy:

Esta vez, el proyecto que llamó mi atención lo encontré caminando por Coyoacán. Unas personas bordaban unos pañuelos, y aunque en principio pensé que eran las típicas manualidades para abuelitas, después me percaté de lo que decían los bordados. “Bordar por la paz. Un pañuelo una víctima” es el lema del colectivo “Fuentes Rojas”, quienes proponen bordar pañuelos con los nombres o descripciones de cada uno de los cincuenta mil muertos de la guerra contra el narco.

Tamin'ity indray mitoraka ity, nisy tetikasa nanaitra ny masokoa raha nandehandeha nanavatsava an'i Coyoacan aho. Nisy ny sasany nametaka amboradara tamin'ny mosoara, ary raha nieritreritra aho tamin'ny voalohany fa natao ho an'ny nenibe izy ireny, tsikaritro fa milaza zavatra amin'ny alalan'ny amboradara ry zareo. “Amboradaran'ny fandriampahalemana. Misoara iray isaky ny olona niharam-pahavoazana” no tarigetran'ny vondrona “Red Fountains” (Loharano Mena), izay mikarakara amboradara amin'ny mosoara ahitana ny anarana ny ny zava-nahazo ireo dimy alina maty noho ny ady amin'ny rongony.
Photo by Carlos Ortega, used with permission.  Click image to see more photos.

Saripika Carlos Ortega, nahazoana alalana.  Tsindrio ny sary raha te-hahita sary hafa maro.

Hazavainy ihany koa ny zava-kendren'ny tetikasa voalohany [es]:

El objetivo del proyecto es, en sus propias palabras, “bordar esperanza y memoria”. Una vez logrado un número considerable de bordados, se mostrarán en las plazas públicas del país.

Ny kendren'ny tetikasa, araka ny tenin-dry zareo ihany, “Mandrary ny amboradaran'ny fanantenana sy ny fahatsiarovana.” Rehefa tsy voaisa intsony ny mosoara vita amboradara dia haseho ampahibemaso eny an-dalambe manerana ny firenena izany.

Ao amin'io lahatsoratra io ihany, soratan'i Liliana fa lasa fitaovam-panasitranana ity asa ity [es] ho an'ny olona izay mandray anjara amin'ny tetikasa:

Manifestaciones culturales (o no) en las que la gente se encuentra cara a cara con otras personas que cargan el mismo desazón, la misma incertidumbre. El gritar al unísono, el reir o llorar, sin pena y sin freno porque el de al lado es capaz de comprender, se convierte en algo terapéutico y muy necesario.

Hetsika ara-kolontsaina (na tsia) fifankahitana tava amin'ny hafa milanja zava-manahirana itovizana, sy ahiahy  iraisana. Miara-mitabataba, mihomehy na malahelo, tsy misy henatra na faneriterena satria mifankahazo resaka aminao ilay eo akaikinao ka lasa fitsaboana ilay tena ilaina.

Ao amin'ny bolongana hafa, + Allá de la Marcha [es] i Martín Javier Oviedo Hernández no mitantara zava-nitranga  nandritra ny asa iraisana ‘Lucha por Amor, Verdad y Justicia’ (Ady ho amin'ny Fitiavana, Marina ary Rariny), tao avaratry ny tanànan'i Monterrey:

Un cálido día de Mayo, llama la atención un grupo de mujeres bordando, sentadas, platicando entre ellas, los curiosos se acercan: tres jóvenes  de Barcelona, Aram, Gabriel y Guillermo.

-¿Que hacen?-,  preguntan  a las damas.

- Bordamos por la paz-, contestan en coro.

-¿Entonces es cierto que están en guerra?…  -

- No solo en guerra, nos han arrebatado a nuestros hijos…-

Ellas son madres, hermanas y parientes de personas desaparecidas, organizadas en el Colectivo LUPA (Lucha por Amor, Verdad y Justicia, Nuevo León), se reúnen cada jueves,  a las 10 de la mañana, en el kiosco Lucila Sabella, en la Macroplaza de Monterrey.

Nandritra ny andro mafanafanan'ny volana Mey, nanaitra ny mason'ny mpitazana ka natonina akaiky ny andiam-behivavy manjaitra, mipetraka ary miresaka: tovolahy telo avy any Barcelona, i Aram, i Gabriel ary i William.

- Manao inona ianareo? – hoy ny fanontaniany ireo vehivavy.

- Manao amboradara ho amin'ny fandriampahalemana izahay-, hoy ny famalin'ireo vehivavy niara-niredona.

- Izany hoe marina izany fa anaty ady ianareo? … -

- Tsy hoe anaty ady ihany, alain-dry zareo ny zanakay … -

Reny, anabavy ary havana akaikin'ireo olona nanjavona ireo, ary niara-nanatona ny LUPA (Ady ho amin'ny fitiavana, Marina ary ny Rariny), ka mihaona isaky ny alakamisy amin'ny folo maraina, ao amin'ny kioska Lucila Sabella, ao amin'ny Macroplaza eto Monterrey.

mamarana ny lahatsoratra i Martín manangona ny resaka [es] ifanaovan'ny vehivavy manao amboradara eo amin'ny kianja lehiben'i Monterrey. Hita ao amin'ny resaka ifanaovan-dry zareo avokoa na fanasana handraisana anjara amin'ny tetikasa  ka hatramin'ny fitarainana ny zava-misy iainana ao an-tanàna anjakan'ny herisetra:

Photo by Carlos Ortega, used with permission. Click image to see more photos.

Photo by Carlos Ortega, used with permission. Click image to see more photos.

-Se contactaron con nosotros, nos citaron en una Iglesia, pagamos el rescate, después de dos llamadas, perdimos el contacto-, concluye.

-No hay avance en la investigación, como en la mayoría de los casos, no se puede confiar en la autoridad- coinciden todas.

-También los hombres bordan- comentan ellas, invitando a los tres jóvenes, que escuchan con atención:

-El olvido es muerte…-

-Este bordado va en rojo, es en memoria de Don Alejo Garza Tamez, quién perdió la vida en esta guerra, enfrentando con dignidad a los sicarios que pretendían despojarlo de su propiedad…

Aram, Gabriel y Guillermo toman los bordados, “hilando” las historias escuchadas, cada puntada representa la memoria, la huella tangible. Bordando por la paz, convierte la desconfianza en esperanza. Temor y dolor se transforman en amor.

- Niantso anay ry zareo, nantsoiny ho ao amina fiangonana iray izahay, nandoa ny vola takalon'ny aina, taorian'ny antso roa dia tsy nisy fifampiantsoana intsony – hoy ny fehin-tenin-dramatoa.

- Tsy  misy fandrosony ny famotorana, tahaka ny ankamaroan'ny raharaha, tsy afa-matoky ny fahefana ianao – manaiky daholo ireo.

- Lehilahy maro koa manao amboradara – miresaka ireo, manasa ireo tovolahy telo, izay mihaino tsara:

- [Ny maty no tsy mahatsiaro]…

- Mena ny lokon'ny amboradara, ho fahatsiarovana an'i Don Alejo Garza Tamez, izay maty nandritra ity ady ity, niatrika tamim-pahamendrehana ireo mpamono azy izay nitady haka an-keriny ny fananany [trano sy tany]…

Nandray amboradara i Aram, i Gabriel ary i William, “nandrary” ny tantara henony, milaza fahatsiarovana iray ny teboka tsirairay, dian-tongotra mivaingana. Mamadika ny tsy-finoana ho fanantenana ny manao amboradara ho amin'ny fandriampahalemana. Miofo ho fitiavana ny tahotra sy ny hirifiry.

Mitantara ny hetsika fanaovana amboradara ho amin'ny fandriampahalemana any Guadalajara ny bolongana Red por la Paz en México [es]:

En Guadalajara hay un grupo que se dedica a Bordar por la Paz. En Facebook aparecen muchas fotos de gente bordando: abuelitas de anteojos, papás con sus niñas, parejas de novios. Hasta una señora en silla de ruedas aparece. Unos están bordando parados, otros medio recostados en el césped, otros sentados en un banco. Bordan en un parque los domingos. Llevan su pañuelo blanco y  bordan ahí, en hilo rojo,  el nombre de alguna víctima de la violencia.

Misy vondrona iray manao amboradara ho amin'ny fandriampahalemana any Guadalajara. Ao amin'ny Facebook ahitana sarin'olona maro manao amboradara: nenibe manao solomaso, zazavavy sy ny rainy, mpivady. Misy vehivavy amin'ny sezakodia [chaise roulante] aza. Ny sasany mitsagana no manao amboradara, ny hafa mitorovoka eo amin'ny bozaka, ary ny hafa mipetraka amin'ny dabilio. Isan'alahady ry zareo no manao amboradara eo amin'ny zaridaina. Eny no andraisan'izy ireo ny mosoara fotsy, ary amin'ny kofehy mena, no anoratan'izy ireo ny anaran'ireo izay niharan'ny herisetra.

Niitatra any amin'ny tanàna isan-karazany manerantany tahaka ny any Tokyo, Japan koa ny hetsika.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.