Nandritra ny faran’ny herinandron’ny Fetin’ny Reny farany teo tamin’ny 10 Mey, nisy avara-pianarana maromaro tao Beijing nanomana seminera hiresahana ny faha-20 taonan’ny hetsika ho an’ny demokrasia tany Sina. Hetsika manan-danja tokoa io mba handrodanana ny fahanginan’ireo avara-pianarana momba ny hetsiky ny mpianatra tamin’ny 4 Jona, ary mba hanoherana ny fijery ofisialy an’ilay hetsika ho toy ny ‘korontana’.

Nandritra ny andro vitsivitsy farany teo, navoaka tamin’ny aterineto tao amin’ny China in Perspective ireo teny nolazaina nandritra ny fivoriana. Misy lahatsoratra tsy voasonia ao amin’ny ‘China in Perspective’ manome amin'ny antsipiriany ny tatitry ny resaka natao tao amin’ilay seminera.

Nisy teo amin’ny 19 teo ny nandray anjara tamin’izany seminera izany, anisan’izany : Xu Youyu (徐友渔), Mo Zhixu (莫之许)、Cui Weiping (崔卫平), Hao Jian (郝建), Xu Xiao (徐晓), Zhou Duo (周舵), Liang Xiaoyan (梁晓燕), Qin Hui (秦晖), Guo Yuhua (郭于华), Li Hai (李海), Liu Zili (刘自立), Qian Liqun (钱理群), Teng Biao (滕彪), Tian Xiaoqing (田晓青), Wang Junxiu (王俊秀), Xu Yinong (许医农), 、Yan Yusheng (殷玉生), Zhang Boshu (张博树) ary Zhang Yaojie (张耀杰). Nanomboka tamina fahanginana 3 minitra ny seminera mba hanehoan’ireo mpandray anjara ny fanajany ireo reny Tiananmen sy ireo niharan-doza tamin’ilay hetsiky ny 4 Jona.

Nanokatra ny adihevitra i Qian Liqun tamin’ny fanazavana ny lohahevitr’ilay fihaonana:

一是出于教师的良知，20年前，许多学生为中国民主事业献出了生命，他作为教师，未能保护他们，一直心怀内疚，因为保护受难学生是教师的天职，也是北大的传统。90年前的 “五四”，当学生被捕，挺身营救的就是蔡元培校长。学生牺牲而不能保护，已经欠了一笔债；学生蒙冤至今不得昭雪，如果再不说话，就是愧为人师。其次，是出于学者的良知。政治家可以不为六四平反，而学者却必须将六四写入历史，进行学理的讨论与研究。

Nampiseho taratasy iray i Qian, ’iraka ara-tantara tsy feno’, nandritra ny seminera nanaovana jery todika ny fivoaran'ny demokrasia nanomboka tamin’ny taona 1940 tamin’ny nihantsian'ny antoko kaominista ny làlana jadon'ny KMT. Na izany aza, taoriana kelin’ny nahazoan’ny CCP ny fitondràna dia namadika ny fampanantenana lalampanorenana hanomezana fahalalahana hiteny, haneho hevitra sy hivory, sns ho an’ny vahoaka izy ireo. Ny famoretana ireo sampana tsy mpankasitraka ny revolisiona sy mpanohitra ny hery ankavanana tany afovoan'ny taona 1950 no tena nametraka ny fahefan'ny CCP tamin'ireo fanapariaham-baovao famoahana rehetra. Nisy tsioka-na hetsika demokratika vaovao indray naka toerana tamin’ny tapaky ny taona 1970 niaraka tamin’ny fipoiran’ny famoahana lahatsoratra an-tsokosoko avy amin'ny vahoaka. Noporetin’i Deng Xiaoping indray izany hetsika izany tamin’ny taona 1981. Taorianan’ny nandinihana ireo ‘brochures’ sy ireo famoahan-dahatsoratra tamin’ny 1989, niteny i Qian fa ny hetsiky ny mpianatra tao Tiananmen dia lova avy amin’ny hetsika ho amin'ny demokrasia tany Sina izay mampahalala sy manome aina ny fitadiavana fiovana politika ho avy:

中国的改革，必须走一条自上而下与自下而上相结合的道路，中国的政治体制改革必须以人民行使宪法赋予的以五大自由为核心的民主权利，实行广泛政治参与为基础。将各阶层人民，特别是工人，农民，知识分子（包括青年学生），市民排斥在外的，由国家与党掌控一切的，单一的自上而下的，以巩固一党专政为目的的改革，必然走向歧途，必然导致政治、经济、社会、道德的全面危机。这就是1989年的民主运动给我们的最大启示，也是1989年的民主运动被镇压以后的中国历史给我们的最大教训。

I Zhou Duo dia nanolotra ny heviny manokana momba ny zava-nitranga nanomboka tamin’ny tapaky ny volana Aprily ka hatramin’ny 4 Jona 1989. Zhou dia mpanao gazety mpanadihady izay nanampy ireo mpiasa amin’ny haino aman-jery hihetsika hanosika ny hetsiky ny mpianatra ary niezaka ny nandresy lahatra ny mpianatra izy handao an’i Tiananmen alohan’ny nahatongavan’ny PLA teo amin’ilay tany malalaka.

Niteny i Cui Waiping fa nanakivy ny fiaraha-monina ny fahanginana faobe tamin’ny zava-nitranga ny 4 Jona ary fotoanany izao hampitsaharana izany fahanginana izany:

在“六·四”二十周年之际，我愿意公布这封信，向周围所有朋友提出这样的问题：二十年来的沉默和隐瞒，给我们社会带来的负面影响是什么？给我们民族的精神和道德带来怎样的损害？而我们自己在工作、生活中所受的损失又是什么？我们还打算继续沉默吗？

这个秘密实际上象一种毒素一样毒化着我们身处其中的周围的空气，影响我们全部的生活和精神。当我们选择阻力最小的那些方面释放自己的能量时，实际上我们都被迫参与了隐瞒真相，被迫和某种东西“保持一致”，参与那种权力游戏。如果说十年前那桩流血的罪行不是我们造成的，但十年来我们对此不置一词（尽管有太多可以解释的理由）已经使得我们对这件事负有了某种责任。

Niteny ireo mpanolotra sasany toa an-dry Xu Yaoyu sy Yan Yusheng fa ny zava-nitranga ny 4 Jona dia mampametra-panontaniana momba ny maha-ara-drariny sy ny ethique [ethical grounds] ijoroan'ny filazan’ny fitondrana. Lasa rindrim-piarovana tombontsoa izay tsy maintsy resahan’ny aty amin'ny fototra matetika amin’ny endrika olana itambaram-be ny Antoko-Fitondrana.

I Xu Yaoyu dia manazava ny namotehan’ny raharahan’ny 4 Jona ny fanantenan’ny vahoaka tamin’ny CCP sy ny manam-pahefana .

人们预料到了镇压，但完全没有预料到屠杀；人们对政府有批评和抗议，但决没有把政府当成死敌。也许可以作这样的比喻：人们把当政者看作顽固、专横，习惯于包办一切的大家长，但万万没有想到这个家长要杀自己的儿孙。一家人的幻觉瞬间灰飞烟灭，既然政府把人民当敌人，人民也只能把政府当敌人。

I Zhang Boshu dia nitsikera ny lojikam-pifanoherana sy ny ‘paranoia’-n’ny mpanararao-pahefana ary ny ‘oligarchie’-ny fitondrana izay mandray ny tsikera ho fihokoana sy fampitahorana. Amin’ny lafiny iray hafa, niteny i Hao Jian fa diso nampakarin'ny mponina sy noventiventesiny loatra ny endrika tsy misy fotony ananan’ny mpanararao-pahefana.

Nasongadin'i Zhang Boshu ny fiombonany hevitra, amin'ny filazana fa:

“敌对思维”是极权主义政治文化的一种表现。发生于20年前的中国共产党政府当局对1989公民维宪爱国运动的镇压，从镇压者一方来说，即典型地体现了这种“敌对思维”逻辑。它把对当政者的善意批评，解读为居心叵测的“阴谋”；把对现存体制的质疑、分析，解释为对现存政权的恶意否定。这是邓小平等中共领导人铸成历史大错的开始。

Nanamarika i Xu fa taorian’ny 4 Jona, nitodika tamin’ny lalampanorenana ho an’ny hetsika fiarovana ny zon’olombelona ny vahoaka. Mba hanovàna tsikelikely ny rafitra politika, nanasongadina ny tokony hanajàna ny fitazonana ny soatoavina iraisam-pirenena sy ny fomba ara-pilaminana i Xu.

Nanasongadina i Wang Junxui sy Tieng Biao fa nanomboka tamin’ny 2003 dia nanokatra làlam-baovao tamin’ny hetsiky ny demokrasia ny hetsika fitakiana zon’olombelona ary Liang Xiaoyin koa dia nahita ny fipoiran’ny kolotsainan’ny asa an-tsitrapo nandritra ireo taona farany ireo tahaka ny fivoaran’ny fahatsiarovan-tena sosialy. Niteny i Mo Zhixu fa nahomby ny Aterineto tamin’ny fanoherana ny fitazànam-potsiny faobe ary nino izy fa maro ny olona no hanatona ny hetsika ho an’ny fahafahana sy ny demokrasia.