Sary asongadina avy ao amin'ny Canva Pro.

Nosoratan'i Kyle Foster

Ity lahatsoratra ity dia nivoaka voalohany tao amin'ny Cari-Bois Environmental News Network, ampahany amin'ireo andiany amin'izao fotoana izao ikendrena hanomezana vovonana hahafahan'ireo Karaibeàna mpahay siansa, mpikaroka tany/zava-baovao, mpandàla tontolo iainana ary mpankafy natiora hizara torohay manandanja amin'ny fomba misy famoronana. Dika iray nokiraina no averina avoaka etoana ao anatin'ny fifanarahana iray hifampizara votoaty.

Tena olona faran'izay tena tia tanindrazana ry zareo Barbadiàna, ary amin'ny ankapobeny ny fitiavan'izy ireo ny fireneny dia hita mibaribary rehefa volana Novambra, fotoana akalazàna ny Andron'ny Fahaleovantena sy ny Repoblika, ary misy fanentanana mitombo momba ireo kolontsaina nentindrazana.

Na ny fihinanana cou-cou sy ny trondro manidina (sakafo nasiônalin'ilay nosy), na ny fanatrehana ireo matso isantaona rehefa Andron'ny Fahaleovantena, dia tototry ny fireharehàna nasiônaly ilay nosy. Mifamatotra amin'ireo hetsika nasiônaly ihany koa ny lova voajanaharin'i Barbados, izay misy fiantraikany goavana amin'ny kolontsainy sy ny maripamantarana azy.

Ny tena anaran'ilay nosy dia nalaina avy amin'ilay aviavy be volombava (Fiscus citrifolia), izay nibahan-toerana tamin'ny tontolo tao an-toerana nandritra ny vanim-potoana nanjanahan'i Pôrtiogaly, ny 1530s hatramin'ny 1620. Ireo fakan'ilay hazo mitsingevana ety amin'ny rivotra, izay mivoaka avy amin'ireo rantsany, no mahatonga azy ho toy ny manana volombava lava sy feno. Io no nitarika ireo Pôrtiogey nanome anarana ilay nosy ho “Los Barbados,” midika hoe  “Ry be volombava.”

Kanefa, raha tsy misy fepetra stratejika ho fikajiana azy, mety hanjavona tsy ho hitan'i Barbados ao anatin'ny tontolon'ilay nosy io hazo io. Nasehon'ireo fandalinana fa nisy ampahany betsaka tamin'ireo hazo no nokapaina mba hanomezana toerana ho an'ny fambolena sy fizahantany, ka tonga hatrany amin'ny hoe 15 isanjaton'ny faritra rakotr'ireny hazo ireny tany am-boalohany no sisa tavela.

Eo amin'ilay nosy iray izay 430 km² monja, tsy maintsy mifampitàna mitady toerana miaraka amin'ireo sehatra filàna marobe hafa ireny hazo ireny, indrindra fa ny toeram-ponenana, ny fambolena ary ny fizahantany, izay andrin'ny toekaren'ilay firenena.

Aviavy be volombava ao amin'ny Andromeda Botanical Gardens, Barbados. Saripika an'i Joe Ross ao amin'ny Flickr, CC BY-SA 2.0 DEED.

Ny hoe “Pelican Island” no mety namaritàna tsara an'i Barbados tany aloha, satria ny morontsiraka ao aminy no toeram-pialofana ho an'ny andiany iray miroborobon'ireo ‘pelicans’ volontany (Pelecanus occidentalis), vorona nasiônaly ho an'ilay firenena.

Hatramin'ny nanorenana ilay tetikasa Deep Water Harbour, anefa, nihena ny fahitàna ireny vorona ireny, ary betsaka ny ahiahy hoe ho maro ireo Barbadiàna hihalehibe saingy tsy hahita velively ny vorona nasiônalin-dry zareo raha hafoy noho ny fampandrosoana izy ireny.

Tsy misy hafa amin'izay, nitobaka ihany koa fahiny ny trondro manidina (Hirundichthys affinis) — trondro nasiônalin'ilay firenena. Nasehon'ireo fanadihadiana vao haingana, anefa, fa nihena ny isan'ireo trondro manidina any anatin'ireo rano ao Barbados.

Tsy hoe fotsiny manana lanja be ara-kolontsaina ireo trondro manidina, amin'ny maha-haify nasiônaly azy, fa manana lanja ara-toekarena ihany koa. Ireo mpanjono sy ireo Barbadiàna hafa miankina amin'ny trondro manidina ny fivelomany, toy ireo mpivarotra izay mandroso ilay sakafo nasiônaly ho an'ireo mpizahatany, dia nahatsapa ny vokatry ny fihenan'ny lovia aroso. Nitarika ho amin'ny fivarotana amin'ny vidiny lafo kokoa an'ilay trondro io, tsy toy ny nahazatra. Ny Lehiben'ny Jono ao Barbados, Dr. Shelly-Ann Cox, dia nilaza ampahibemaso hoe nihena efa ho 50 isanjato ny fahatongavan'ireo trondro manidina, hatramin'ny taona 2011.

Ankoatra izay, tsikaritr'ireo mpahay siansa fa ny fiovàovan'ireo fepetra ara-toetrandro, dia nikisaka nianatsimo kokoa ireo andian-trondro, misy fiantraikany bebe kokoa amin'ny fahazoana maka azy izany.

Nandritra ny hetsika “St. Michael Parish Speaks” tamin'ny Novambra 2023, nokarakarain'ny Praiminisitra Mia Mottley, izay notehafana ho toy ny tompondakam-paritra amin'ny resaka olan'ny toetrandro, nisy fifanakalozan-kevitra iray momba ny fikajiana ny lova voajanaharin'ilay nosy.

Ilay Barbadiàna ekôlôjista, Carla Daniel, niteny momba ny filàna miaro ny aviavy be volombava no sady nanosoka hevitra ny hikajiana ny sasantsasany amin'izy ireny anatina tetikasa nasiônaly iray. Nangatahany ihany koa ny hisiana lalàna iray mandràra ny fanesorana ireny hazo ireny tsy ho eny amin'ny tontolo.

Raha nanamarika ny fisian'ireo fepetra araka ny lalàna mandràra ny fanapahana hazo efa tonga amina refy iray voafaritra, kanefa tsy nahazoana alàlana avy amin'ny Departemanta Fanajariana an-Tanandehibe sy Ambanivohitra ao amin'ilay nosy, dia nanamarika ihany koa i Mottley fa misy ireo drafitra nomanin'ny Ministera Nasiônaly misahana ny Tontolo Iainana sy ny Fanatsaràna hananganana rejisitra iray ahitàna ireo aviavy be volombava. Nampiany fa “noho ny sata maha-manandaza an'ireny aviavy be volombava ireny ho an'ny firenentsika,” ho saringotina ho ao anatin'ilay tetikasa ihany koa ny Sampana misahana ny Kolontsaina.

Eritreretin'ny Praiminisitra hoe ireo klioba mpiaro tontolo iainana manerana ilay nosy dia tokony ho fitaovana mahomby handrisihana ny tanora ho liana amin'ireo olana tena maika tahaka izany, sy hampiana-tena momba ny lanjan'ireny endrika lova voajanahary ao Barbados ireny – ary ny antony tokony hikajiana azy ireny.