Ho esorina tsy ho ela noho ny fanitaran-dalana ity zavakanto mokha tsara tarehy ao amin'ny Distrikan'i Sunsari ao Nepal Atsinanana ity. Sary avy amin'i Sanjib Chaudhary. Nahazoana alalana.

Ao amin'ny lemaka atsimon'i Népal, nanjakan'ny trano volotsangana sy rotsipeta nitafo bozaka sy taila ny endritanin'ambanivohitra. Any Népal atsinanana manokana, voaravaka zavakanto mokha tsara tarehy teo amin'ny rindrin'ny rotsipeta (vita amin'ny fotaka) ny tranon'ny Tharus. Na izany aza, satria nosoloina trano vita simenitra ireo trano rotsipeta nentim-paharazana ao Nepal, dia an-dalampanjavonana ilay zavakanto malaza.

Araka ny fanisam-bahoaka nasionalin'ny mponina sy ny trano fonenana 2021, maherin'ny 50 isanjaton'ny trano any Nepal no manana rindrina simenitra, raha manodidina ny 30 isanjaton'ny trano kosa no natao tamin'ny biriky (avy amin'ny fotaka) na rindrim-bato. Manodidina ny 11 isanjaton’ny trano ihany no manana tamboho volotsangana, raha tsy hilaza afa-tsy ny 3,9 isanjaton’ny trano mitafo bozaka ary 9,2 isanjaton’ny trano mitafo taila.

Zavakanto mokha manaranaka

Any amin'ny distrikan'i Sunsari sy Morang atsinanan'i Nepal, fanaon'ny Tharus ny mamorona endrika sy lasitra mampifangaro tanimanga amin'ny akofa, tain'omby, mololo ary taretra (gony), fantatra amin'ny anarana hoe mokha art.

Manao fifangaroana tanimanga sy taretra ny mpanakanto, vehivavy ny ankamaroany, araka ny aseho amin’ity lahatsary YouTube novokarin'ny Vision Nepal ity. Sosona tanimanga no ampiharina amin'ny rindrina, mamorona endrika jeometrika sy voninkazo isan-karazany, anisan'izany ny sarim-borona toy ny vorombola sy boloky. Rehefa maina ny endrika dia holokoina amin'ny loko voajanahary, nosoloina izay loko hita eny an-tsena ankehitriny.
​

zavakanto Mokha, antsoina hoe ‘payar’, avy amin'ny trano iray ao amin'ny distrikan'i Saptari Nepal atsinanana. Saripika avy amin'i Sanjib Chaudhary. Nahazoana alalana.

Tahaka izany koa, any amin'ireo distrikan'i Saptari, Siraha, ary Udaypur, ampiasain'ny artista ny fifangaroana tanimanga, akofa ary tain'omby ary mandalotra azy amin'ny rindrina volotsangana misy mololo. Asosoka amin'izay ny fangaro mba hamoronana maodely jeometrika sy voninkazo, ao anatin'izany ny vorombola, boloky ary elefanta. Rehefa maina indray endrika napteraka, dia lokoina amin'ny tanimanga fotsy voajanahary alohan'ny hampiharana ny loko voajanahary hafa — tanimanga miloko mena na volontany na akofa mainty ankoatra ny zavatra hafa. Ity zavakanto ity, amin'ny endrika Mokha, no antsoina hoe ‘Payar’.

Nandranty tao amin'ny X (Twitter) ilay bilaogera Lex Limbu :

Beautiful mokha artwork on the walls of Saptariya Tharu family homes in Goigada. More: https://t.co/FMIFMGDedN #Tharu #Mokha #Art #SaptariyaTharu #PurviTharu #Nepal pic.twitter.com/4fkgveilvP

— lexlimbu (@lexlimbu) July 9, 2023

Zavakanto Mokha tsara tarehy eo amin'ny rindrin'ny fianakaviana Tharu Saptariya ao Goigada. Bebe kokoa:

Niampita isa-taranaka ity zavakanto ity, sy ny teknikany, ny fanaovana azy, ireo soritsoritra ary ny maodely. Ny vehivavy no mazàna mandova izany fahalalàna izany avy amin'ny reniny sy ny renibeny.

“Niampita tamin'ny taranaka fara-mandimby tao amin'ny fianakaviana ambanivohitra, raha ny mahazatra — fa tsy hoe hatrany hatrany — teo amin'ny samy vehivavy”, hoy i Kurt W. Meyer sy Pamela Douel, izay nandany efa-taona nivezivezy tamin'ny tanàna Tharu efa ho 300 mahery.” Tsy misy sekoly, tsy misy kolejin-javakanto, tsy misy mpampianatra milaza azy ireo ny atao hoe ‘mety’ sy ‘diso’ – izany no antony ilazanay azy io hoe ‘zavakanto tsy misy mpanakanto’

Zavakanto handravahana varavarana sy varavarankely

Raha ny tokony ho izy ny zavakanto Mokha sy ny karazana haingon-trano hafa dia noforonina mandritra ny fety sy ho amin'ny endrika lanonana hafa manokana toy ny mariazy ohatra.

“Natao ho eo anila havanana sy havian'ny varavarambe sy manodidina ny varavarankely ny zavakanto Mokha,” hoy ny nosoratan'i Bishnu Prasad Chaudhary ao amin'ny bokiny Tharu Lok Kala (Zavakantom-bahoaka Tharu). “Ampiana taretra sy vohavohan-dandihazo amin'ny tanimanga hanakelezana araka izay tratra ny fahavakisan'ny maodely.”

Torak'izany koa, miantoka amin'ny tsy fivasohan'ny loko haingana ny manampy ronono amin'ny loko alohan'ny hampiharana azy ireo amin'ny (karazan’)endrika. Manaingo ny andry amin'ireny motif ireny koa ireo vehivavy mpanakanto.

“Fantarina ho trano manam-behivavy hatrany ny trano tsara ravaka mampiseho zavakanto Mokha”, hoy ny nosoratan'ny mpanakanto SC. Suman. “Misy fanambinana ao an-trano misy mokha. Araka ny finoana malaza amin'ny Tharus, very vary atsasa-kilao isan'andro ny tranon'olona iray tsy misy Mokha. “

Ny maoderina mamono ny zavakanto nentin-drazana

Mirehareha ery i Pramila Biswas ao Labipur, distrikan'i Sunsari any Nepal Atsimo-Atsinanana, maneho ny zavakanto Mokha, nataon'i Jhalaiya Biswas rafozam-baviny. “Voaravaka zavakanto Mokha ny ankamaroan'ny trano ao an-tanànanay,” hoy i Biswas tamin'ny resadresaka nifanaovana tamin'ny Global Voices. “Na izany aza, voasolon'ny trano vita simenitra tsikelikely ireo trano nentim-paharazana, ka trano vitsivitsy sisa tavela misy Mokha Art.”

Mokha Art avy amin'ny tanànan'i Labipur atsinanan'i Nepal ao amin'ny distrikan'i Sunsonari. Saripikan'i Sanjib Chaudhary. Nahazoana alalana.

“Fa satria manitatra arabe ny kaominina dia horavana ny rindrin'ny Mokha ao an-tranoko,” hoy ny tolokon'i Kishni Majhi avy amin'io tanàna iray io ihany.

Noho ny fihogoana hatrany rehefa manatontosa zavakanto Mokha sy ny ezahana fametahana mandreraka itazonana ilay zavakanto an-drindrina — maro ireo artista no mamerimberina imbetsaka ny fandokoana isan-taona isan-taona – maro ireo tokantrano no manaisotra ny zavakanto ka manolo azy amin'ny rindrina biriky.

“Hokojakojainay hatrany ny zava-kanto Mokha ao an-tranonay,” hoy i Hom Narayan Chaudhary avy any Duhabi, Sunsiari. “Na izany aza, tsy azonay antoka ny tsy hikitikitihan'ny zanakay azy ireny.”

Tsy ny trano ao Labipur ihany no miatrika izay ambana fandringanana izany, fa miandry izay hiafarany ny ankamaroan'ny trano nentim-paharazan'ny tanàna Tharu any amin'ny lemaka atsimon'i Nepal. Raha tsy misy fepetra sahaza hiarovana ity zavakantom-bahoaka Tharu mahafinaritra ity, dia lahatra ho azy ny hanjavona mandrakizay.