Pikantsary avy amin'ny fantsona YouTube an'i Ninie Doniah

Tezitra ny Malagasy taorian’ny fahafatesan’ny mpanakanto-mpihira sady mpikatroka miady amin’ny kolikoly, noho ny fahataran'ny fandefasana azy hitsabo tena (any ivelany).

Mpanakanto sady mpihira malaza avy any Nosy Be, any avaratr'i Madagasikara i Eliane Virginie Bezara, fantatra amin'ny anarana hoe Ninie Doniah. Nodimandry (Nihilana) tamin’ny 19 Novambra 2023 teo amin’ny faha-57 taonany izy, raha teny an-dalana ho any amin’ny Hopitalin’Antsiranana any avaratry ny taniben'ny nosy Madagasikara ho entina mivoaka noho ny fitsaboana.

Raha te hahalala bebe kokoa momba an'i Madagasikara dia vakio ny dôsie Madagasikara, fiarahamonina voahozongozona

Nomena anaram-bositra ho “Mpanjakavavin’ny salegy Malagasy” i Ninie Doniah noho izy nampalaza ny “salegy”. Gadona mampiavaka ny malagasy itendrena zavamaneno toy ny valiha, ny kabosy, ny angorodao, ny  korintsana ampiana feo miantsa ireo hira nentin-drazana, any avaratra ka hatrany atsimon’ny Nosy ity fomban-kira ity. Any avaratra sy any Mayotte, ampiarahina amin’ny gadon-tehaka antsoina hoe “rombo manofo” sy ny dihy ataon’ny vehivavy antsoina hoe “mbiwy” ihany koa ny salegy.

Nanjary nalaza taty amin’ireo nosin’ny Ranomasimbe Indianina i Ninie Doniah tamin'ny nanaovany fampisehoana niaraka tamin’ireo kintan’ny any an-toerana tany amin’ny faramparan’ny taompolo 90. Taorian’ny nahafatesany dia nisaona ny tontolon'ny mozikan’ny faritra.

Ity ny lahatsary farany nataon'ilay mpanakanto:

Mpanakanto nitolona sy nogadraina

Mpikatroka ihany koa anefa i Ninie Doniah izay nitolona manohitra hatrany ny fangoronan-tany tsy ara-dalàna ao an-tanindrazany ataon'ny mpanankarena sy ny vahiny mifandray tendro amin'ny mpitondra ao amin’ny governemanta. Miompana amin’ny fiarovana ny vehivavy ihany koa ny hiran'ity mpanakanto ity. Ka tamin'ny alalan'ny hirany no niarovany ny ampahorina nitondra azy ho amin'ny ady farany nahatonga azy hivantana tany am-ponja.

Araka ny tatitry ny Transparency International Initiative Madagascar, laharana faha-142 amin’ny firenena 180 ity nosy lehibe ity izay manana isa 26 amin’ny 100 raha jerena ny tondron-tsikaritra kolikoly na CPI tamin’ny taona 2022, ambany noho ny salan’isa ankapobeny. Ny sehatry ny fananan-tany no anisan’ny sehatra anjakan’ny kolikoly indrindra eto Madagasikara araka ny fanazavan’ny Birao mahaleotena miady amin’ny kolikoly (BIANCO).

Nosamborin’ny zandary tao Nosy-Be i Ninie Doniah, tamin'ny 17 desambra 2021, noho ny fanoherany ny fandroahana ireo vazimba teratany monina ao amin’io toerana io an-jatony taona, araka ny voalazan’ny bilaogy Tantarao Isan’andro amin’ny teny malagasy. Manazava ny bilaogy fa:

Am-polony taona maro (mba tsy ilazàna hoe an-jatony taona satria efa nipetrahan-dry zareo Zafinifotsy talohan'ny fanjanahantany ny toerana no lasa nambolen'ny voanjo fary)

Mihetsika hitaky ny famotsorana azy ny vahoaka malagasy, na izany aza mbola mitohy ny saziny. Araka izany, nandritra ny fitsarana azy voalohany tamin'ny 30 jona 2022, dia voaheloka higadra enimbolana, sazy mihatra, i Ninie Donia noho ny fiampangana maromaro. Rehefa vita io sazy voalohany io, dia tokony navotsotra izy, saingy natomboka avy hatrany ny fitsarana vaovao momba azy. Nahazo sazy an-tranomaizina 18 volana indray i Ninie Donia ny 25 aprily 2022 rehefa voaheloka ho nanao fanakorontanana filaminam-bahoaka tamin'ny fikasana hanakana fakana tany an-keriny, sy tamin'ny fanetsehana dahalo any an-toerana.

Fandavam-pamotsorana azy hitsabo tena

Narary i Ninia Doniah nandritra ny fotoana nigadrany izay naharitra volana maromaro. Manoloana ny fivoaran’ny aretiny, nangataka ny handefasana azy haingana any amin’ny hopitaly Antsiranana ny talen’ny fonjan’i Nosy Bé, avy eo ny tale lehiben'ny hopitaly Nosy Bé, tamin’izany. Mbola nangataka hatrany tamin’ny Fanjakana ihany koa ny fianakaviany mba hitsaboana azy any Antsiranana, na ao Antananarivo Renivohitra mba hisitraka fitsaboana sahaza azy. Saingy tsy noraharahian'ny governemanta  ny antson'izy ireo.

Nandritra ny fetiben’ny mozika Sômarôho tao Nosy Be tamin’ny 3 aogositra 2023, nandohalika tamin-dranomaso i Wawa, mpanakanto malaza eto Madagasikara, nangataka mivantana tamin'ny filoha Andry Rajoelina mba hamotsorana ny mpanjakavavin’ny salegy mba ahafahany mitsabo tena, saingy tsy nisy valiny ny fangatahany.

Wawa, mpanakanto malagasy nandohalika nangataka tamin’i Andry Rajoelina ny hamotsorana an’i Ninie Doniah. Sary nahazoana alalana

Tsara ho fantatra, pejy mpizara vaovao, mampahatsiahy ao amin'ny pejy Facebook-ny  ity fihetsika mandohalika nataon'ilay mpihira malagasy Wawa ity mba hangataka ny hamotsorana ny mitovy asa maha-mpihira azy:

Hatezeran'ny mpikirakira aterineto

Ankoatra ireo fanomezam-boninahitra izay nanenika ny tambajotra sosialy hatramin'ny nanambaràna ny fahafatesany, dia mitombo hatrany ny hatezerana manerana ny nosy, izay mampiseho ny hantsana lalina eo amin'ny mponina sy ny fitondrana. Feo maro no miakatra sy mamely am-bava ny governemanta, ka miampanga azy ho tompon’antoka tamin’ny fahafatesan’ilay mpanakanto.

Heninkanja VH Rakotomanantsoa, ​​mpanao gazety ao amin’ny Kolo TV, nampita ny iray tamin’ireo fanambaran’ny fianakavian’ny maty tao amin’ny kaonty Facebook-ny.

MajorTommh, mpikirakira ny X (ex-Twitter) miresaka ao amin'ny kaontiny momba ny fikatrohana nataon'i Ninie Doniah manohitra ny fandraofan-tany ao Nosy-Be:

Ninie Donia s’en est allée. Elle militait contre l’accaparement des terres à Nosy-be, entre autres, et avait été emprisonnée depuis un moment. Plusieurs personnes ont supplié pour sa libération ou son transfert en raison de sa santé.

— 🚶🏽 (@MajorTommh) November 19, 2023

Lasa i Ninie Donia. Nitolona nanohitra ny fandraofan-tany ao Nosy-be izy, ankoatra ny hafa, ary nogadraina fotoana elaela. Olona maro no niangavy ny hamotsorana azy na hamindrana azy noho ny tsy fahasalamany.

Nomena, mpikirakira tambajotra X iray hafa manazava ao amin'ny kaontiny fa nanome ny ainy ho an'ny firenena i Ninie Doniah, ary manontany tena hoe iza no tena tia tanindrazana:

Ceux-ci qui donnent littéralement leur vie pour 🇲🇬. Les baratineurs se font naturalisés, te volent sans états d'âme et emprisonnent ceux qui défendent tes intérêts. Qui sont les vrais patriotes? Les crétins ne pourront jamais faire la différence! https://t.co/sPK5kD4HMd via @RFI

— Nomena (@nou_adr) November 21, 2023

Ireo manolotra ny ainy ara-bakiteny ho an’i🇲🇬. Nangataka zom-pirenena hafa ireo mahay miresaka, mangalatra aminao tsy misy fisalasalana ary managadra izay miaro ny tombontsoanao. Iza no tena tia tanindrazana? Tsy ho afaka hilaza ny fahasamihafana mihitsy ny olon-doza!

Annah, Malagasy mpisera aterineto miampanga mivantana ny fitondrana ho nampiditra azy am-ponja satria nanelingelina ny tombontsoa ara-toekarenan-dry zareo ny fahavitrihany tamin'ny fiarovana ny tanin'ny vondrom-piarahamonina ao an-toerana:

Namoaka fampitandremana ho an'ireo eo amin'ny fitondrana mikasika ireo gadra politika marary any am-ponja amin'izao fotoana izao ny Agence Malagasy de presse, tranonkalam-baovao iray, tamin'ny 19 Novambra:

C’est la première fois qu’un artiste meurt en prison. Un avertissement pour ceux qui sont au pouvoir, étant donné que des journalistes sont également malades à Antanimora, Tsiafahy et Imerintsiatosika. Leurs soins sont précaires et ils ne sont plus en bonne santé. Nous citons, entre autres, Rolly Mercia, Lola, Mbola ou encore Malama. Vous voulez qu’ils meurent en prison ? Libérez-les SVP ! Le cas de Ninie Donie est la preuve d’un mauvais traitement dans les pénitenciers.

Sambany izao no nisy mpanakanto maty tany am-ponja. Fampitandremana ho an’ireo eo amin’ny fitondrana, satria misy ihany koa ireo mpanao gazety marary eny Antanimora, Tsiafahy ary Imerintsiatosika. Tsizarizary ny fikarakarana azy ireo ary tsy salama intsony izy ireo. Tanisainay eto, ankoatra ny hafa, i Rolly Mercia, Lola, Mbola ary Malama. Tianareo ho faty any am-ponja ve izy ireo? Azafady mba avotsory izy ireo! Porofon’ny fampijaliana any am-ponja ny raharaha Ninie Donia.

Mitranga ao anaty tontolon'ny disadisa ara-politika mafàna ity fahafatesana ity. Miandry ny voka-pifidianana vonjimaika tamin’ny fifidianana filoham-pirenena izay ho avoakan'ny Voamiera Nasionaly Mahaleotena Misahana ny Fifidianana (CENI) amin'ny 25 novambra 2023 ho avy izao ny Malagasy. Andry Rajoelina amin'izao no mitarika amin'ny isan-jato 59,94%. Mbola hita mibaribary ihany anefa ny hantsana lalina naterak’ity fifidianana ity. Raha ny zava-misy dia tsy nety nandray anjara tamin’ny fifidianana ireo kandidà folo no nanambara fa tsy mankatoa ity fifidianana ity. Toy izany koa, manentana ny fitondram-panjakana handray ny mpanohitra hanao dinika an-databatra boribory aorian’ny fifidianana ny fianakaviambe iraisam-pirenena sy ny mpanara-maso ny fifidianana iraisam-pirenena.