Sary natolotr'i Daniel Frédéric NGONO tam-pitiavana. Fampiasàna nahazoana alàlana.

GV : Ambarao bebe kokoa aminay ny momba anao

DN : Ny 18 Novambra 1996 aho no teraka tao Mbalmayo, renivohitry ny departemantan'i Nyong sy So'o ao amin'ny faritra afovoan'i Kamerona. Taorian'ny nahavitako ny bakalaorea Literatiora sy Filôzôfia tao  amin'ny Kôlejy Mbalmayo-Oyack tamin'ny 2013, dia nisafidy ny hanomana Lisansa amin'ny Literatiora amin'ny Fiteny roa aho (Frantsay sy Anglisy, misy fandaharam-pianarana ‘contrastive’) tao amin'ny Anjerimaniontolo Yaoundé I, izay nahazoako diplaoma tamin'ny 2016. Avy eo, tamin'ny 2021, nahazo ny Sertifika Fanamarinam-pahaizana ilaina amin'ny Asa aho – Professional Qualification Certificate (PQC) ho an'ny asa Fanontàna sy Fitantànana Tetikasa avy amin'ny CFPAM (Centre de Formation Professionnelle Arts et Métiers) ao Ekounou, Yaoundé. Tamin'ny Jona 2022, nekena aho hanomana ny diplaoma Master momba ny asa Fandikàna, Fitantaràna ary ny Media Vaovao tao amin'ny Anjerimanontolon'i Evry — Paris Saclay (France). Indrisy, tsy afaka nanararaotra feno an'io hirika nianatra tany ivelany io aho noho ny toebolan'ny fianakaviako tsy nahafahako nandeha tany. Koa satria aho liana ary mbola nanantena ny hahatontosa ny nofinofiko, tamin'ny Ôktôbra 2022, tonga tany amin'ny ISTIC [fr] (Sekoly Ambony fianarana momba ny asa Fandikàna lahatsoratra sy fandikàn-teny ary Fifandraisana) ao Yaoundé ihany aho nony farany. Ankehitriny aho mamita ny MA amin'ny  Linguistic Engineering and Translation [Frantsay-Anglisy-LSF (Langue des Signes Française)].

Raha ny lafiny asa no resahana, fanampin'ny maha-mpahay ny fiteny kiraina amin'ny infôrmatika sy mpandika matianina ahy, dia mpanoratra ihany koa aho no sady mpampianatra teny vahiny Frantsay sy Anglisy. Niasa nandritra ny enina taona tao amin'ny Kôlejy katôlika mampiasa fiteny roa aho (Collège Catholique Bilingue de la Retraite). Io no iray amin'ireo sekoly ambaratonga faharoa manan-daza indrindra ao Kamerona. Tantara an-tsehatra iray mitondra lohateny hoe Ça sort comme ça sort[fr] (Izay làlany any làlany) no asako farany, izay nahazoako ny Loka andiany faha-4 fanolotra ho an'ny Tanora Kameroney Mpanoratra tamin'ny 2015 (loka natolotry ny Genoo Foundation).

Ny fiteny, ny literatiora ary ny kolontsaina no zavatra voalohany indrindra mahaliana ahy.Liana amin'ny fandikàna sy ny teknôlôjia momba azy aho, fa eo koa ny fampianarana, satria inoako fa zava-masina ny fampitàna fahalalàna ho an'ny taranaka.

GV : Ahoana no nahitànao ny GV ary inona no nanosika anao hanatevina laharana azy? 

DN : Ny olona nilaza tamiko voalohany momba ny GV  (Global Voices) dia ny mpampianatra ahy ny fandikàna matoandahatsoratra tao amin'ny  ISTIC [fr] ao Yaoundé. Nambarany ahy ireo traikefam-pandikàna hitany nananako ary nanontaniany aho sao te-hanjohy ny GV, izay araka ny heviny, amin'ny maha-mpandika mpirotsaka an-tsitrapo, dia tsy ho traikefa goavana fotsiny ho ahy fa ho fomba iray goavana hahitàn'ny olona ahy koa. Noheveriko fa hevitra tsara be izany. Avy eo, nalefany tamiko ny rohy fisoratana ary dia toy izay no nanombohan'ny zavatra rehetra. Tamin'izany fotoana izany, somary nanam-bintana aho voafantina niaraka tamin'ireo efatra mpiray kilasy tamiko mba hanao fizàrana asa ato amin'ny GV. Ho an'ny talen'ny ISTIC [fr]— Profesora Charles SOH — manome hirika goavana ny GV ho an'ireo mpianatra ho mpandika matianina mba hahafahany mahita ny endriky ny tontolon'ny asa sy mba hifankahazatra misimisy kokoa amin'ireo fironana teknôlôjika vaovao eo amin'ny indostrian'ny fandikàna. Araka izany, teo anelanelan'ny fanirian'ilay mpampianatra ahy, ny fanirian'ny sekoliko ary ny faniriako manokana, voatarika ho amina anjoria mampitolagagan'ny sehatry ny asa aho, mbola vao fiandohany fotsiny io.

Ny antony naniriako hanatevina laharana ny GV dia noho izy iray amin'ireo goavana indrindra amin'ireo vondrom-piarahamonina mpandika mpirotsaka an-tsitrapo manerana ny tany. Malalaka izahay hisafidy amin'ireo lahatsoratra marobe miresaka lohahevitra isankarazany. Azon'ireo olona an-tapitrisa erantany jerena ny asa fandikàna tsirairay nataonay — araka izany dia sady mampitombo ny traikefa sy ny fahalalàn'ny olona anay izahay. Ny endrika iray hafa, izay tena manandanja, dia maharaka teknôlôjia ny GV, indrindra fa ny sehatra WordPress sy Trello ampiasainy. Avy any amin'ny fahalalàna ny fomba fampiasàna ireny fitaovana ireny, ny fisafidianana ny lahatsoratra ho adika ao amin'ny Trello sy ny famerenana mamaky azy ao amin'ny  WordPress GV, mankany amin'ny fanefena ny mombamomba anay mpampiasa, dia mandeha ho azy ny fandraisanay malaky ireo fomba fiasa matianina iraisampirenena eo amin'ny indostrian'ny fandikàna  – toy ny “techno-translator” izahay (mpandika mahafehy teknôlôjia)!

GV : Maninona no lahatsoratra miresaka siansa sôsialy sy pôlitika no tena adikanao?

DN : Izao àry, raha tsy eo ny siansa sôsialy dia tsy ho afaka hahatakatra ireo rehetra endriky ny fiainana sy ny tontolo ny olombelona. Manoloana ny fahasarotana atrehan'ny ara-toekarena erantany amin'izao fotoana izao, anatina toedraharaha iray izay sady mampanahy no mitondra fanamby vaovao, ary manoloana ny toetra vaovao isehoan'ny fiantraikany amin'ny fiasan'ireo fiarahamonintsika, dia sarobidy be ny siansa sôsialy. Izy ireny no fitaovam-pahalalana ireo fandrosoana sy ireo rafitra miantraika amin'ny fiarahamonintsika. Amin'ny maha-mpandika matianina, adidiko amin'ny alàlan'ireo lahatsoratra adikako, ny mampiroborobo ny fivezivezena sy fampitàna ireo hevitra ary torohay avy amina kolontsaina iray hankany amin'ny iray hafa, amin'izany, sady mandrava ireo sakana ara-piteny sy ara-kolontsaina, ny olona tsirairay eran-tany dia hanana fahafahana miditra amina soa fanararaotra sy fahalalàna mitovy.

Fanampin'izany, raha tianao ho voahaja ny zo maha-olona, ho ampiharina erantany ny demaokrasia, ho hajaina sy ho voaaro ireo mpifindra monina sy mpialokaloka, hihena ny kolikoly sy ny fiovàn'ny toetrandro… dia  izay rehetra mikasika ny pôlitika fotsiny adika! Ny asa fandikàna dia tsy mahavaky ny sakan'ny fiteny sy ny kolontsaina, fa manaitra ny saina izy no sady manome fahafahana miditra mitovy ho an'ny olona rehetra na lahy na vavy, ny saranga sôsialy rehetra ho any amin'ireo hevitra sy torohay. Androany, mandeha lavidavitra kokoa ny asa fandikàna, tsy hoe famerenana fotsiny mamoaka lahatsoratra avy amin'ny fiteny iray ho amina fiteny iray hafa, avy amina kolontsaina iray ho amina iray hafa, fitaovana fampivoarana izy izay tsy mitsahatra ny mivoatra ary mampandroso ny tontolo amin'ny lafiny rehetra mihitsy.

GV : Inona no hafatra tianao ho ampitaina?

DN : Voalohany indrindra, zavadehibe ny itenenana hoe tena faran'izay tena afaka mifaninana ny indostrian'ny fandikàna. Mety ho mpandika tena faran'izay manana talenta ianao, saingy vetivety ny tsy fahampian'ny traikefa dia mety ho sakana iray amin'ny firoboroboana eo amin'ny asa. Taokanto iray ny asa fandikàna, ary tsy maintsy mampiasa tsy tapaka io taokanto io ianao ary manohy manaraka ny fivoarany sy ireo fironana vaovao ao anatin'ilay indostria mba ho afaka mifaninana hatrany. Rehefa mandika ho an'ny GV, dia mampangirana ny kantoko aho, manatsara, ary izany dia manome hirika ho ahy hahita ny toerako eo anivon'ireo “mpahay raha”  (masters).

Ambonin'izany, miohatra amin'ny zavatra hafa dia ny vola no mahamaika kokoa ny olona amin'izao fotoana izao, indrindra fa ao Afrika izay tsy tsara mandrakariva ny fepetram-piainana. Izay indrindra, ny fanaovana asa an-tsitrapo dia tsy malaza loatra. Kanefa, lasa mibaribary ny hoe, amin'ny firotsahana hiasa an-tsitrapo ho an'ny GV, manao asa iray mendrika ianao: ny asa fandikàna mba tsy ho ny fiteny intsony no ho sakana amin'ny fahatakarana ireo hevitra sy vaovao erantany. Araka izany, isika dia mpandika ilain'izao tontolo izao, ary io no antony ilàna ny fankatoavana sy fahafantarana misimisy kokoa antsika.