Keti Koti, Oosterpark, Amsterdam 2013. Sary tao amin'ny Wikimedia Commons, CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) natao ho an'ny sehatra ho an'ny daholobe.

Keti Koti (adika ara-bakiteny avy amin'ny Sranantongo hoe “Manapaka rojovy” amin'ny fiteny ao Suriname), na Dia di Abolishon (Andron'ny Fanafoanana, araka ny iantsoana azy any amin'ny Antilles Hôlandey) dia ankalazaina any amin'ireo toerana ireo ho toy ny ampahany amin'ny fankalazàna isantaona ny nanafoanana ny fanandevozana. Hafa kely anefa ny nankalazàna ny 1 Jolay satria nanamarika ny fiandohan'ny Taom-Pahatsiarovana ny Fanandevozan'ny Hôlandey.

Na dia nofoanana tamin'ny fomba ôfisialy tamin'ny 1863 aza ny fanandevozana ny Afrikàna tao Suriname sy ireo nosy hôlandey ao Karaiba, ireo andevo “noafahana” dia mbola voatery hatrany nanohy niasa tany amin'ireo toerana fambolena nandritra ny taompolo maro fanampiny mba hanalefahana ny “fatiantoka amin'ny asa” nozakain'ireo tompona toerana fambolena. Nandray 300 guilders isaky ny andevo nafahany ihany koa ireo tompona toerana fambolena tao Suriname; tany Antilles hôlandey, 200 no fanonerana noraisaina, fa niavaka ny tao St. Maarten. Afaka jerena eto ny tabilao feno.

Raha toa ny 1 Jolay ka fanamarihana ny fiafaràn'ny fanandevozana nataon'ny Hôlandey tany amin'ny ilabolantany andrefana, dia nanana zanatany hafa ihany koa ry zareo nanerana izao tontolo izao, izay nanaovan-dry zareo fomba fitondra nitanila tamin'ny fampitsaharana ny fanandevozana.

Ho an'ny ankamaroan'ny olona ao Hôlandy, antom-pankalazàna tokoa ny fanamarihana ny Keti Koti. Sambany tokoa mantsy tao Hôlandy no nilazàna izany fotoana izany ho andro tsy fiasàn'ny daholobe, ary ny ankamaroan'ny olompirenena dia naneho ny fanohanany ity andro manandanja ity, na teny ivelany, na tao anaty aterineto. Kanefa ny sasany, araka ny hita amin'ny sary ao anatin'ity bitsika iray avy amina hôlandey mpampiasa aterineto ity, dia nanosoka hevitra hoe mbola miady mafy ny Keti Koti mba hisintonana ny haavom-panajàna ilainy avy amin'ilay firenena reniny:

Moeten we #KetiKoti vieren?

Keti Koti is een Surinaamse feestdag. Vier het dáár en niet jaarlijks met een nationale vrije dag in ons land

Laat je niet verleiden door zogenaamde belanghebbenden die alleen maar uit zijn op aandacht, vrije dagen of geld.

Reactie in het #nd 👇 pic.twitter.com/I892WjEGgn

— HuijgenG (@GeurtHuijgen) June 26, 2023

Tokony ho ankalazaintsika ve ny  #KetiKoti?

Fialantsasatry ny ao Suriname ny Keti Koti. Ankalazao any ilay izy ary tsy isantaona miaraka amina andro nasiônaly tsy fiasàna aty amin'ny firenenay

Aza manaiky ho sodokan'ilay lazaina fa mpiara-miombona antoka izay tsy manao afa-tsy ny mikatsaka ny hifantohan'ny saina any aminy, ireo andro tsy hiasàna na ny vola.

Fanehoankevitra ao #nd 👇

Nomarihan'ilay bitsika ihany koa ny mety hanoloan'ny governemanta ao Hôlandy ny fialantsasatra masin'ny Pentekôty amin'ilay Keti Koti, izay fihetsehampo nifamahofaho no nandraisana azy. Talohan'ny 2023, zara raha nisy nahafantatra momba izay Keti Koti ireo teratany hôlandey ary tena kely ny fankalazàna azy, olona vitsivitsy monja avy amin'ireo vondrom-piarahamonina mpifindramonina sy vazimba teratany no nidina teny an'arabe nanao fitanjozorana maroloko. Tamin'ity taona ity anefa, niaraka tamin'ny fifohazantsaina erantany momba ny fanandevozana ara-drafitra izay niova tanteraka noho ny hetsika Black Lives Matter, sy ny tsindrimpeo momba ny fanonerana naka loko vaovao, nampiasa vola an-tapitrisa ny governemanta ao Hôlandy hanamarihana ny faha-150 taona fahatsiarovnaa ny nanafoanana ny fanandevozana.

Ny 1 Jolay, tao Oosterpark, Amsterdam, hita teny anatin'ireo fitanjozorana  nitafy ny ankanjo nentindrazany (kotomisi) sy ny sarondoha (angisa) fisalotry ny razamben-dry zareo ireo vehivavy avy any Suriname sy Antilles hôlandey. Nandritra ny fanandevozana, toa hoe nampiasain'ireo vehivavy ny sarondohan-dry zareo ho fitaovana fampitàna ny fihetsehampon-dry zareo — na dia rehefa mitady olon-tiana aza — fa tamin'ity taona ity, ny ankamaroan'ireo vehivavy dia nisafidy ny lamba hôlandey fa tsy ny fitafiana nahazatra azy, angamba ho mariky ny fiatiana. Ilay hetsika dia nanamarika ny fanombohan'ny dia mitohin'ireo famelabelarana, fanaovana atrikasa, sns.. ikendrena hanairana ny saina amin'ny anjara toerana nolalaovin'i Hôlandy tao anatin'ny varotra andevo sy ny fiantraikan'ny zavatra nataony tany amin'ireo vahoakan'ny firenena nozanahany. Endrika iray maharitra amin'ilay fankalazana ny Memre Waka, na Diabem-Pahatsiarovana, izay misarika ny saina ho amin'ny herisetra niaretan'ireny vondrom-piarahamonina ireny sy ny vokatra raiki-tampisaky ny fanandevozana.

Naneho ny fanohanany tety anaty tambajotra ny sasany tamin'ireo orinasa. Fotoana iray tena niavaka tamin'ireo fankalazana no nisy rehefa injay ny Mpanjaka Willem-Alexander ao Hôlandy niala tsiny noho ireo ampahana habibiana nataon'ny governemanta hôlandey tao anatin'ny fanandevozana. Niroso lavidavitra kokoa aza izy, nampidiriny tao anatin'ny fialantsininy ny fangatahana “famelàna noho ny tsy nisian'ny hetsika nibaribary” nanerana ny firenena tamin'ny anjara andraikitry ny fireneny tamin'ireo asa an-terivozona, ny fanandevozana ary ny famonoana ireo vazimba teratany tany amin'ireo zanataniny fahiny. Tanaty fitantarana iray manokana niavaka, nampanantena fanonerana sy fiovàna ny mpanjaka.

Ireo setrin'ny lahateniny dia tonga hatrany amin'ny fiantsoana azy iny ho  “ohatra iray manainga fanahy”…

🌍 In a world where we often struggle to openly acknowledge and confront our historical faults, King Willem-Alexander of the Netherlands has set an inspiring example. #Empathy #KetiKoti #Leadership #Inclusion #Diversity

💜His recent apology for the Dut…https://t.co/dwNNBLVZOG

— Vivian Acquah CDE® Certified Diversity Executive (@VivalaViveNL) July 2, 2023

🌍 Ao anatina tontolo iray izay mazàna sarotra amintsika ny hiaiky ampahibemaso sy hiatrika ny hadisoana ara-tantara nataontsika, nanome ohatra ny mpanjaka Willem-Alexander ao Hôlandy #Empathy #KetiKoti #Leadership #Inclusion #Diversity

💜Ireo fialantsininy ho an'ny Dut (Hôlandey)…https://t.co/dwNNBLVZOG

ho fandrisihana toepo mahay mankasitraka:

Vlak nadat de koning excuses uitsprak ❤️ #ketikoti pic.twitter.com/RDbXAFk0Uz

— Nadia Bouras – نادية بوراس (@NadiaBouras) July 1, 2023

Fotoana fohy taorian'ny fialantsinin'ny mpanjaka ❤️ #ketikoti

Ny hafa nankalaza:

Gejuich in Oosterpark na welgemeende excuses van koning voor het slavernijverleden #ketikoti 🙌 pic.twitter.com/YDW7zbiB9d

— Marjolein Moorman (@MarjoleinMoor) July 1, 2023

Tehaka tao Oosterpark taorian'ireo fialantsiny nahavaky fo nataon'ny mpanjaka noho ny fanandevozana fahiny #ketikoti 🙌

Ny sasany, anefa, nahita azy iny ho ezaka mahamenatra hanodinkodinana ny lasa sy ireo hirifirin'ny taranaka nifandimbin'ireo olona nandevozina:

In a shameless ‘how to make this about me:’ what do the Dutch King’s apologies for slavery mean to me as a white Dutch citizen? It has put me in clearer relation to the past and present of racism, colonialism, and exploitation #ketikoti #slavery #apologies #slavernij #excuses 1/6 pic.twitter.com/GKZTWGBGSE

— Niké Wentholt (@NikeWentholt) July 1, 2023

Tanatin'ny ‘ahoana no hanaovako azy’ tsy nisy henatra: amin'ny maha-teratany hôlandey fotsy hoditra ahy, midika inona ho ahy ireo fialantsinin'ny mpanjaka hôlandey noho ny resaka fanandevozana? Nametraka ahy ho anaty fifandraisana mazava amin'ny lasa sy ny ankehitrinin'ny fanavakavahana ilay izy, ary ny fanjanahana sy ny fanararaotana #ketikoti #slavery #apologies #slavernij #excuses 1/6 pic.twitter.com/GKZTWGBGSE

— Niké Wentholt (@NikeWentholt) 1 Jolay 2023

Mety hanana vintana ho tonga miaraka amin'ny fialantsiny ny fahasitranana. Dingana iray io izay afaka hanomboka miaraka amina fikarohana misimisy kokoa momba ny tantaran'ny fanandevozana, Suriname sy ny Antilles, eo ambany fitantanana lafatr'ireo taranaka avy any amin'ireo faritra niaina io tantara io. Amin'ny maha-mpisolovava sy mpanolotsaina amin'ny resaka fanonerana azy, Esther Stanford-Xosei nilaza fa: “Raha ny marina, ny tena fanonerana dia tsy resaka vola fotsiny, fa koa fanajàna, fanekena ary fahazoana toerana ao anaty fiarahamonina.”