Netizen Report: Eken'ireo Olom-pirenena Soisa Ny Fanarahamaso

Swiss activists gather to deliver votes for referendum on surveillance law. Photo by JUSO Schweiz via Flickr (CC BY 2.0)

Soisa mpikatroka mafana fo, mifamory mba hifidy ny hanaovana fitsapankevi-bahoaka momba ilay lalàna fanarahamaso. Sary an'i JUSO Schweiz tao amin'ny Flickr (CC BY 2.0)

Manolotra ireo sombitsombiny iraisam-pirenena amin'ireo fanamby, fandresena, ary fironana mipoitra amin'ireo zon'ny Aterineto manerana ny tany, ny Neitizen Report ato amin'ny Global Voices Advocacy.

Taminà fitsapankevi-bahoaka natao ny 25 Septambra, nanohana lalàna vaovao izay hanome alalana ny sampam-pitsikilovana Soisa (Sampana Mpanangom-baovaon'ny Kaonfederasiôna, na SRC), ny maro an'isa tamin'ireo Soisa mpifidy, mba hitsikilo amin'ireo fifandraisan-davitra, hampiditra ireo fitaovam-panarahamaso fitsikilovana an'ireo fitaovana fifandraisandavitr'ireo olom-pirenena, ary hametraka fitaovam-pihenoana bitika sy fakàna lahatsary any amin'ireo toerana manokana.

Manitatra ny fahafahan'ny governemanta Soisa amin'ny fanarahamaso io lalàna io, saingy mbola mitaky ny hanànan'ireo tomponandraiki-panjakana amin'ny fitsikilovana ny fahazoandàlana avy amin'ny fitsaràna federaly, ny minisitry ny fiarovana ary ny kabinetra mba ho afaka manara-maso olom-pirenena iray. Natao io dingana io mba hizaràna fahefana ary mba hahatonga ilay lalàna tsy hahazoana manao fanararaotam-pahefana, farahafakeliny amin'ny teôria. Amin'ireo tranga maika anefa, afaka alaina aty aoriana ireo fahazoandàlana ireo. Hampahafantarina ao anatn'ny iray volana ireo fomba sy ny faharetan'ny fanarahamaso  ihany koa ireo olom-pirenena kinendry amin'izany, na misy aza ireo maningana raha toa manohintohina ny tombotsoam-bahoaka, hisy fiantraikany amin'ireo dingana araka ny lalàna, na mety hampidi-doza olona, ny fampahafantarana ilay ahiahiana.

Nahazo ny faneken'ireo olom-pirenena tamin'ny 65.5%n'ny vato ilay lalàna, miaraka amin'ny fandraisana anjaran'ireo afaka mifidy nahatratra 43%. Neken'ny parlemanta tamin'ny taona 2015 aloha ilay volavolan-dalàna, fa nanangona sonia ireo mpitsikera ilay volavolan-dalàna mba hanerena ny hanaovana fitsapankevi-bahoaka.

Nitatitra ny AFP fa toy ny fitenenana ankolaka ny “fialàna avy ao anaty lakavy ary fiakarana amin'ny ambany rihan'ny” fenitr'ireo sampan-draharaham-piarovana iraisam-pirenena, no fahitàn'i Guy Parmelin, minisitry ny fiarovana Soisa, ny fanekena ilay lalàna.

Naneho ahiahy ilay parlemantera sosialy-demokraty, Jean Christophe Schwaab, mpitarika  mafàna fo ny fanoherana ilay volavolan-dalàna, hoe mety handingana ireo zotra fakàna fahazoandàlana ara-pitsaràna sy ny ara-piarovana ny governemanta ankehitriny. Nilaza ihany koa izy fa manahy amin'ny mety hahalasa baranahiny ny fanarahamaso io ato anatin'ireo taona ho avy, sady nomarihany ny fahasarotan'ny fandavana tranga maika avy amin'ny sampam-pitsikilovana “amin'izao fiarahamonina be fanahiana loatra amin'ny ankapobeny ankehitriny izao.”

Mampisy ahiahy an'ireo kaompanianà teknolojia mitoetra any Soisa ihany koa ilay lalàna, tafiditra amin'izany ny ProtonMail, mpamatsy tolotra imailaka tsy azo vakiana, izay malaza sady fantatra amin'ny fanatonany ny mpampiasa. Naneho hadisoam-panantenana tamin'ny valin'ilay fitsapankevi-bahoaka ny mpanorina ny ProtonMail, Andy Yen, tao aminà tafatafa niaraka tamin'ny TechCrunch, saingy nanamafy izy fa “tsy hisy vokany amin'ny ProtonMail” ilay lalàna, noho ny antony hoe ny orinasa dia tsy manangona na mitahiry ireo fanalahidin'ny  imailak'ireo mpampiasa (izay tsy maintsy ananana mba ahafahana mamaha sy mamaky ny votoatin'ilay hafatra imailaka) na ireo loharanom-baovao manokana azo amantarana ny tsirairay.

Mandany vola be amin'ireo fitaovana fanarahamaso i Meksika

Nanamarina vao hiangana ny gazetim-baovao Meksikana, Reforma; fa nahazo rindrambaiko fanarahamaso avy tany amin'ny orinasa Israeliana NSO Group ny lehiben'ny fampanoavana ao Meksiko, ny taona 2014 sy 2015, izay nitentina 15 tapitrisa dolara. Manampy ireo lisitra mitombo hatrany amin'ny fanjifàna goavana izay nataon'ireo mosoivohon'ny governemanta Meksikana tamin'ireo orinasanà sangany amin'ny fanamboarana rindrambaiko, tato anatin'ny efatra taona, izany. Namboraka ihany koa ireo antonta-taratasy niporitsaka sy ireo fanadihadiana ara-tekinika fa ireo manampahefana dia nampiasa ny rindrambaiko Finfisher an'ny Gamma, Rafitra Fanarahamaso avy Lavitra an'ny Ekipa Mpijirika, ary ilay antsoina hoe mpisambotra IMSI namboarin'ny Exfo Oy, orinasanà teknolojia Finlande.

Mibahana ny fanehoan'ny media ilay famonoana mpanoratra ireo manampahefana Jordaniana

Notifirina ho faty ny 25 Septambra, teny ivelan'ny efitry ny fitsaràna tao Amman, izay tokony nitsaràna azy noho ny sarisary nolazaina ho manohina ny Silamo, nalefany tamin'ny Facebook, ilay Jordaniana mpanoratra Nahed Hattar. Nampangaina tamin'ny “fihantsiana fankahalàna sekta ary manala baraka ny Silamo” i Hattar, hoy ny Guardian. Nampiseho lehilahy be volombava, mety hoe milisy ISIS, mitsotra eo am-pandriana eo anilanà vehivavy roa, mangataka an'Andriamanitra hitondra rano ho azy, ilay sariitatra. Na voasambotra aza ilay mpitifitra, niantso ny governemanta hisambotra ireo tomponandraikitra izay nihantsy ny herisetra tamin'i Hattar tao amin'ny media sosialy, ny fianakavian'i Hattar. Tamin'izany, namoaka fibahanana amin'ny fanehoana amin'ny media ny raharahan'i Hattar sy ny famonoana azy ireo manampahefana Jordaniana.

Mampiasa sary ‘mamoafady’ ireo Sodane mpampanoa lalàna mba hanohanana ny raharaha iampangàna ireo mpikatroka mafana fo

Miakatra fitsaràna ankehitriny ireo Sodane enina mpikatroka mafana fo mpikambana ao amin'ny Ivon-toerana Khartoum ho an'ny Fampiofanana sy Fampivoarana ny Maha Olona, noho ny fanohintohinana ny rafitry ny lalàm-panorenana, fihantsiana ady amin'ny fanjakana, fitsikilovana, ary fampihorohoroana. Raha voaheloka izy ireo, mety ho voasazy an-tranomaizina mandrapahafatiny, na voaheloka ho faty. Ho porofon'ilay nolazaina ho “fijangajangan'izy ireo”, nampiasa ireo sary sy lahatsary notsoahana tao amin'ireo solosaina manokan'ireo mpikatroka izay nalaina tamin'izy ireo, ireo Sodane mpampanoa lalàna. Ohatra anatin'ny maro ity sary nalefa tamin'ny Twiter eto ambany ity, naseho ho porofo fa manana “sary mamoafady” ao anatin'ny solosainy ireo mpikatroka mafana fo.

Sary mamoafady nampiasaina ho porofo hiampangàna an'i @midhatafifi tamin'ny fitsaràna ny 4/9, ahitàna ahy sy ny vadiko

Nanala ireo fiampangàna nanenjehana ny fitadiavana fanampiana tao amin'ny Facebook tsy nandeha tamin'ny laoniny, ny UAE

Nanala ireo fiampangàna an'i Scott Richards ny UAE, lehilahy olom-pirenena Britanika -Aostraliana ary miasa any Dubai, noho ny fizaràny tamin'ny Facebook, rohy iray anà fanangonam-bola fiantràna ho an'ireo mpitsoa-ponenana avy any Afghanistan. Araka ny lalànan'i UAE, tsy ara-dalàna ny manindrahindra ireo fikambanana mpanampy izay tsy voarakitr'ireo manampahefanam-panjakana. Raràna ihany koa ny manangona vola ho an'ireo fikambanana mpanampy raha toa tsy nahazo alàlana voasoratra avy amin'ireo manampahefana. Mety hiatrika sazy iray taona an-tranomaizaina sy mandoa onitra ireo tsy manaraka izany.

Zarazarain'ny miralenta ny fampiasàna Aterineto any Afrika, any Azia Atsimo Atsinanana

 50% latsaka raha oharina amin'ireo lehilahy no fampiasàn'ireo vehivavy ny aterineto any amin'ny faritr'ireo firenena an-dalam-pandrosoana, hoy ny Fikambanana mpanao asa soa World Wide Web. Nanao tatitra an-tsarintany mampiseho ireo fivoarana mba hamenoana ny elanelana misy eo amin'ny vavy sy lahy, ao amin'ireo firenena 10 ilay Fikambanana, tafiditra amin'izany i Kolombia, Ejipta, Ganà, India, Indonezia, Mozambika, Nizeria, Filipina, ary Ogandà. Asehon'ilay tatitra fa raha toa ka efa kely sisa ny elanelana any amin'ireo faritra andrenivohitra ao India sy Filipina, mbola lavitra ny làlana aleha — ary mbola sarotra ihany koa ny ahazoana ireo angon-drakitra mikasika ny fampiasan'ny vavy sy lahy ny Aterineto, hany ka mahasarotra ny fandrefesana ny fivoarana rehefa miseho izany. Araka ilay tatitra, ny tsy fahafahana ara-bola, ny tsy fahaizana mampiasa Aterineto ary ny herisetra ao amin'ny Aterineto no antony manakana ireo vehivavy tsy hiditra amin'ny Aterineto.

Fikarohana Vaovao

Misorata anarana amin'ny Netizen Report

 

Nandray anjara tamin'ity tatitra ity i Afef Abrougui, Renata Avila, Ellery Roberts Biddle, Pauline Ratze ary Sarah Myers West.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.