Vehivavy afrikàna iray mampinono ny zanany. Saripika an'i Younesse Bourrich, nampiasàna lisansa Wikimedia Commons, (CC BY-SA 4.0).

Raha teo am-pankalazàna ny Herinandron'ny fampinonoan-dreny izao tontolo izao, dia toa tsara ny manisy fiatoana kely mba hanombanana ny fandrosoan'i Ghana amin'ny resaka fampiroboroboana sy fanohanana ny fampinonoan-dreny.

Ny 01 Aogositra, ny pejy Twitter Afrique an'ny Fandaharanasan'ny Firenena Mikambana momba ny Sakafo (PAM) dia namoaka lahatsary iray nahitàna an'i Mutinta Hambayi [ang.], reny sady mpahay momba ny sakafo avy ao amin'ny PAM, manipika ny hoe « ny dôlara tsirairay nampiasaina ho an'ny fampinonoan-dreny dia miteraka  vokatra ara-toekarena hatramin'ny 35 dôlara. »

🤱🏿 Supporting breastfeeding help mothers AND babies alike. @WFP provides nutrition training and supplements to mothers and their communities.

Our nutritionist Mutinta Hambayi gives 5 THINGS you need to know about #breastfeeding ⬇️ pic.twitter.com/hRwlcT7czO

— WFP Africa (@WFP_Africa) August 1, 2023

🤱🏿 Manampy ny reny sy ny zaza ny fampinonoana. Ny @WFP dia manome fiofanana sy fanampin-tsakafo ho an'ireo reny sy ny vondrom-piarahamonina misy azy ireny.

Mizara ZAVATRA 5 tsara ho fantatra momba ny #fampinonoana ny mpahay sakafo avy ato aminay⬇️
pic.twitter.com/hRwlcT7czO

— WFP Africa (@WFP_Africa) 01 Aogositra 2023

Araka ny nambaran'i Mutinha Hambayi sy loharano hafa azo itokiana, ny fampinonoana dia tena zavadehibe iankinan'ny aina tokoa ho an'ny zazakely sy ny reny. Iray amin'ireo tombontsoa lehibe azon'ny zaza avy amin'ny fampinonoana ny anjara toerany tsy azo ialàna mba hiantohana ny fahasalamàn-dry zareo sy ny fahavelomany. Rehefa minono ny zaza iray dia mahazo colostrum mandritra ny 72 ora voalohany niainany. Io singa io dia miasa ho toy ny ampinga fiarovana sy toy ny vaksiny, manome ny fiarovana tena ilain'ilay zaza. Ny fampianarana mialoha ny fampinonona dia mampihena betsaka ny ambam-pahafatesana mety hanjo ny zaza, hatramin'ny 44 isanjato. Ankoatra izay, ny fampinonoana dia mandray anjara amin'ny fampihenana ny mety ho fahatavezana, ny sohika, ireo aretina mpahazo ny fo sy lalandrà ary ny diabeta sokajy faharoa. Tombontsoa iray fanampiny ny hoe ireo zaza nampinonoina dia toa mamiratra kokoa any an-tsekoly, izay manasongadina fa ny fampinonoana dia toy ny fampiasambola amin'ny olombelona.

Ho an'ireo reny, ankoatry ny hoe mamorona fifandraisana manokana eo amin'ny reny sy ny zanany, dia manome tombontsoa tsy azo tsinontsinoavina ny fampinonoana. Toy ny traikefa mampitony izy io ary manana ny fahafahana mampihena ireo ambana mety hisiana karazana homamiadana vitsivitsy. Araka ny ambaran'i Mutinha Hambayi, tsy fanapahankevitra tsotra fotsiny ny fampinonoan-dreny; io no iray amin'ireo petrabola tena fetsifetsy indrindra azon'ny firenena iray idirana mba hananganany ny firoboroboany amin'ny hoavy. Ankoatra ireo tombontsoa ara-toekarena, ny fampinonoana dia manamafy ny fahafaha-miaritry ny fianakaviana. Araka izany, tsy hoe zava-panao fotsiny ny miteny miaro ny fampinonoan-dreny tsy asiana fangarony; fa fomba iray io hanomezana tombondahiny ny fahasambarana mandritra ny fotoana maharitra sy hiantohana ny fitomboan'ireo taranaka fara sy dimby.

Na eo aza ireo tombontsoa maro azo amin'ny fampinonoana, betsaka ireo Ganeàna vavy no misedra fahasahiranana goavana tsy ahafahany manohy mampinono mandritra ilay enimbolana, fe-potoana faran'izay kely andrasana aminy. Tafiditra anatin'ireny sakana ireny ny tsy fahazoany andro fitsaharana ampy sy sahaza, ny tsy fisian'ny toerana natao hampinonoana any amin'ny toerana fiasàny ary ny taridàlana tsy ampy eo amin'ny fanabeazana any amin'ireo hôpitaly. Tao anaty antsafa iray ho an'ny Global Voices, Ganeàna vavy telo, izay novàna ny anarany mba hiantohana ny tsy hahafantarana azy ireo – Mavis, Linda ary Bernice – no manome antsika torohay sarobidy momba ny zavatra niainan-dry zareo manokana.

Linda, efapolo taona, manao asam-panjakana eny anivon'ny sampandraharaha misahana ny fonja ao Ghana, dia mahatsapa ny tombontsoa azo avy amin'ny fampinonoana:

It aids the child's growth and strengthens bones, while preventing premature pregnancy for the mother.

Manampy amin'ny fitomboan'ny zaza sy manamafy ny taolany izy io, no sady miaro ny reny amin'ny vohoka aloha loatra.

Avy amin'ireo mpampivelona tao amin'ny hôpitalim-panjakana niterahany no nahazoany ny fahalalàny. Etsy ankilany indray, Bernice, miasa amin'ny sehatra tsy miankina, dia tety anaty tambajotra no nandraisany ireo torohay nilainy:

I googled a lot. Going on YouTube to learn from other mothers. These were my main resources because I did not have older sisters or cousins who gave me first hand information. So for me, YouTube and Google were my friends. And then, I also had this menstrual app I was using, which was informing me about every stage of my pregnancy. So that also gave me some information.

Nanao fikarohana betsaka tao amin'ny Google aho. Nandeha tao amin'ny Youtube mba hianatra avy amin'ireo reny hafa ihany koa. Ireny no tena loharano fototra ho ahy satria tsy mba nanana zoky vavy aho na mpiray tampo tsy omby kibo mba afaka ny hanoro ahy mivantana. Araka izany, ho ahy dia ny Google sy YouTube no namako. Ary avy eo, nanana fampiharana momba ny fadimbolana ihany koa aho nampiasaiko, izay nanome ahy ny dingana tsirairay momba ny fitondràko vohoka. Nanome ahy torohay maro ihany koa izany.

Ambaran'i Bernice fa fony tany amin'ny hôpitaly dia tsy mba nahazo taridàlana na izay fanabeazana ilaina izy  :

I wouldn’t say I was given that much education at the hospital. On the day I was discharged, one lady came and gave some brief information, so that gave me a fair idea but not in detail. I just had the idea that it was a good thing for her. And I realized that when I breastfed her, I realized the benefits because she wasn’t getting sick or having any challenges. 

Tsy hilaza aho hoe nahazo torohay betsaka tany amin'ny hôpitaly. Ny andro nivoahako, nisy ramatoa iray tonga avy any ary nanome ahy torohay fohifohy ; izay nanome hevitra somary azo lazaina ho nazavazava ihany, saingy tsy tamin'ny antsipirihany. Takatro fotsiny hoe zavatra nahatsara azy ilay izy. Ary rehefa nampinono aho vao tsapako ireo tombony tao anatiny; satria tsy narary na nanana olana hafa intsony izy.

Asongadin'ireto vehivavy roa ireto ny toedraharaha manahirana mifamatotra amin'ny tsy fahampian'ny faharetan'ny fotoana fiatoana amin'ny asa, mahatonga ny fampinonoana ho sarotra. Telo volana fotsiny ny fitsaharana, tsy ho vita ilay fampinonoana mandritra ny enina volana. Manazava i Linda:

My workplace provides three months of maternity leave, along with breastfeeding hours. I opt for breastfeeding hours, taking time from 12:30 to 1:00 p.m. to feed my baby. So during that period, from 12:30 to 1:00 p.m. I go to the house and breastfeed my baby. Some pump the breast milk down for the child, but there's a concern about the milk's hygiene if it's not handled properly by the caregiver. This could potentially expose the child to contaminated milk. As for me, I've never expressed breast milk for my babies. On the other hand, not every mother lives close to their workplace like I do, so many may not be able to afford going home to feed their child. And some may not also be able to afford a nanny. So because of that some mothers stop breastfeeding early. But every child is supposed to be breastfed for at least 6 months.

Telo volana aorian'ny fiterahana no fiatoana omen'ny toeram-piasàko, miampy ireo ora fampinonoana. Aleoko mifidy ilay ora fampinonoana, ary mampinono ny zanako rehefa amin'ny 12h30 hatramin'ny 01 ora tolakandro. Araka izany, mandritra io fotoana io, mody aho ary mampinono ny zanako. Misy ireo reny sasany mitery ny nonony homena ny zanany, saingy misy ambana izany amin'ny resaka fahadiovan'ilay nono raha toa ka tsy nokirakiraina tamim-pitandremana. Mety hitondra amin'ny fanomezana ronono voaloto ho an'ny zaza izany. Ho ahy kosa, tsy mbola nitery ny nonoko mihitsy aho ho an-janako. Etsy andaniny, tsy toa ahy mipetraka manodidina ny toerana isàny daholo akory ireo reny rehetra, araka izany dia marobe ireo tsy manana fahafahana handeha hody mba hampinono ny zanany. Ary ny sasany aza tsy manana fahafahana mihitsy hanakarama mpitaiza. Izany no mahatonga ny reny sasany mampitsahatra aloha be ny fampinonoana. Nefa ny zaza tsirairay dia tokony hoe minonon mandritra ny 6 volana raha kely indrindra.

Ho an'ireo vehivavy hafa mipetraka lavitra ny toerana fiasàny, na tsy manana fahafahana hanakarama mpanampy hitaiza ny zaza, dia sarotra ireo safidy ireo. Bernice, izay tsy maintsy mitery ny nonony mandritra ny ora fiasàny dia miatrika sakantsakana fanampiny manelingelina ny famokarany eo amin'ny asany :

In expressing, I needed to express into my sachet and put it in a fridge to keep it for a longer period till I get home. That was not available. And even a place to even express the milk was also another challenge because you have colleagues who are men. You can’t tell them that they should leave the office because you are coming to expose your breast. I ended up always going home with some hard knots in my boobs. It was so painful. So I was always rushing home so I could go and express. So I could not get a lot of work done within that period because I just couldn’t stay.

Rehefa misintona ny nonoko aho, dia tsy maintsy ataoko ao anaty haronkely plastika, apetraka anaty vata fampangatsiahana mba ho azo tehirizina ela kokoa mandram-piveriko an-trano. Tena tsy vita. Mbola fanamby iray hafa ny mitady toerana hahafahako mitery ny nonoko satria lehilahy daholo ireo mpiara-miasa amiko. Tsy azo atao ny hiteny amin-dry zareo mba hivoaka ny birao satria hoe hamoaka ny nonoko aho. Tsy maintsy hoe nody foana aho miaraka amina fatotra mafy atao eo amin'ny nono. Tena naharary tokoa. Araka izany dia nihazakazaka nandeha nody foana aho mba hitery ny nonoko. Noho izany, tsy dia nahavita asa betsaka aho nandritra io vanim-potoana io satria tsy afaka fotsiny izao hijanona ao am-piasàna.

Amin'ny lafiny tsara kokoa, mampahery ny mahamarika hoe azo atao ny mampinono imasom-bahoaka eny anivon'ny fiarahamonina ganeàna. Manamafy i Mavis:

I don't believe breastfeeding is looked down upon in our culture anymore. Most individuals are understanding, and it's not considered a significant issue when mothers breastfeed their babies in public. However, as mothers, we may occasionally feel uneasy, particularly for first-time mothers. Yet, as time goes on, they become more accustomed to the practice.

Tsy mino aho hoe ratsy foana ny fomba ijerena ny fampinonona ao anatin'ny fiarahamoninay. Mahatsapa izany ny ankamaroan'ny olona ary tsy noheverina ho olana goavana rehefa mampinono ny zanany eny imasom-bahoaka ny reny. Na izany aza, amin'ny maha-reny, dia indraindray tsy mahazo aina, indrindra ho an'ireo reny vao. Fa mandeha tsikelikely eny, zatra amin'ilay fomba fanao ihany ry zareo.

Ny fomba fijery itovian'i Mavis, Linda ary i Bernice dia manome torohay sarobidy momba ny fandehan'ny eny anivon'ny toeram-piasàna, ny pôlitika momba ny fitsaharana avy miteraka ary ny rafitra fanohanana ireo reny mampinono. Antenain-dry zareo ny mba hanalavàna ilay fitsaharana avy miteraka, izay telo volana ho tonga enina volana. Hoy i Bérénice :

In Ghana, an increase is necessary. Even if full salary isn't feasible, a partial payment could be considered. Something is better than the current three months, as we're meant to breastfeed for six months.

Ao Ghana, ilaina ny fampitomboana. Na tsy afaka hieritreritra karama feno aza, mety ho azo sainina ny fandoavana ampahany. Zavatra tsara kokoa noho ilay telo volana misy amin'izao fotoana izao, satria tokony hampinono mandritra ny enina volana izahay.

Nambarany ihany koa ny faniriany hisian'ny toerana  natokana ho fampinonoana eny amin'ireo toeram-piasàna sy ny hanomezan'ireo hôpitaly fanabeazana feno atolotra ho an'ireo reny vao.