Niala tsiny noho ny fandripahan'olona nandritra ny fanjanahantany tany Mozambika i Portiogaly
António Costa, Praiminitr'i Portiogaly | Sary Flickr Partido Socialista 2022
Tao anatin’ny fihetsika fankasitrahana tsy fahita firy sy manan-tantara, tamin'ny 2 Septambra, niala tsiny noho ny fandripahan’olona tao Wiriamu ny praiminisitra Portiogey António Costa, tamin'ny famonoan'ny tafika Portiogey sivily tsy mitam-piadiana manodidina ny 400 tamin'ny 16 Desambra 1972 nandritra ny Adim-panjanahantany Portiogey (fantatra ihany koa amin'ny hoe Adim-pahaleovantena Mozambikana, 1961–1974). Nambaran'ny fampahalalam-baovao Britanika ity fandripahana olona ity tamin'ny taona 1973 ary tsy nasiana resaka nandritra ny taona maro tany Portiogaly. Namaritra izany ho “fihetsika tsy azo nalan-tsiny izay manala baraka” ny tantaran'i Portiogaly i Costa.
Hoy i Costa raha niresaka tamin'ny filoha Mozambikana tao Maputo:
Neste ano de 2022, quase decorridos 50 anos sobre esse terrível dia de 16 de Dezembro de 1972, não posso deixar aqui de evocar e de me curvar perante a memória das vítimas do massacre de Wiriamu, acto indesculpável que desonra a nossa História.
Amin'ity taona 2022 ity, efa ho 50 taona taorian'io andro nahatsiravina tamin'ny 16 Desambra 1972 io, tsy haiko ny tsy hanambara sy hiondrika manoloana ny fahatsiarovana ireo niharam-boina tamin'ny famonoan’olona tao Wiriamu, fihetsika tsy azo nalan-tsiny. izay manala baraka ny tantarantsika.
Tsy ela dia tonga ny fanehoan-kevitra mikasika ny lahateniny. Araka ny notaterin'ny gazety Público, niantso ny fialan-tsiny nataon’ny praiminisitra ho “manam-pahasahina” ilay antropology Mozambikana sady mpahay tantara Maria Paula Meneses.
Nambaran’ity mpikaroka ity fa mifanaraka amin’ny zavatra efa nataon’ireo firenena Eoropeana hafa izany, ary nilaza izy fa ilaina ny fananganana “vaomieran'ny fahamarinana sy ny fampihavanana” momba ny heloka an’ady. Nanamarika ihany koa i Maria Paula Meneses fa nisy koa ny fandripahan’olona hafa tahaka ny tao Wiriamuno Mozambika:
Há muitos outros contextos de massacres, e na mesma região, de que não se fala. E há toda a questão de Goa e do Brasil. A questão colonial está intimamente ligada à violência e destruição, e uma outra violência que é a destruição da história do outro lado.
Betsaka ny trangam-pandripahan’olona, ary ao amin'ny faritra iray ihany, izay tsy noresahina. Ary misy ny fanontaniana momba an'i Goa sy Brezila. Mifandray akaiky amin'ny herisetra sy ny famotehana, ary ny herisetra iray hafa dia ny famotehana ny tantaran'ny olon-kafa ny fanontaniana momba ny fanjanahantany.
Nanasongadina ny fahatsiarovana ireo niharam-boina rehetra ny olona hafa:
António Costa, hoje: “Não posso deixar aqui de evocar e de me curvar perante a memória das vítimas do massacre de Wiriamu, acto indesculpável que desonra a nossa História”. A lista possível das vítimas a que devíamos este pedido de desculpa: pic.twitter.com/miUC3SBDMq
— Joana Moura Gomas (@Joalita) September 2, 2022
António Costa, androany: “Tsy haiko ny tsy hiteny sy hiankohoka manoloana ny fahatsiarovana ireo niharam-boina tamin'ny fandripahan’olona tao Wiriamu, fihetsika tsy azo nalan-tsiny izay manala baraka ny tantarantsika”. Ny lisitr'ireo niharam-boina izay tokony hanaovantsika ity fialan-tsiny ity:
Nanasongadina ny ohatra nasehon'ny praiminisitra Portiogey ny fanehoan-kevitra hafa:
O reconhecimento e pedido de desculpas do Primeiro Ministro em relação às atrocidades cometidas em Wiriamu são para mim motivo de orgulho nacional, honram o ímpeto descolonizador da transição democrática portuguesa e dignificam a função de líder do governo.
— João Patrício (@jpatrcio00) September 5, 2022
Loharanon'ny rehareham-pirenena ho ahy ny fankatoavana sy ny fialan-tsiny nataon'ny praiminisitra tamin'ny habibiana tao Wiriamu, manome voninahitra ny firosoana amin’ny fanafoanana ny fanjanahantany tamin'ny tetezamita demokratika Portiogey ary manome voninahitra ny toeran'ny lehiben'ny governemanta.
Muito bem o Dr. António Costa a pedir desculpa pela operação Marosca, organizada pelo moçambicano Chico Kachavi, que culminou no massacre de Wiriamu. Não esqueceremos!
— Zé Nabo, Presidente (@ZeNabo1974) September 3, 202
Dr António Costa tena tsara niala tsiny tamin'ny hetsika Marosca, nokarakarain'ny Mozambikana Chico Kachavi, izay niafara tamin'ny fandripahan’olona tao Wiriamu. Tsy hohadinoinay!
Ny famonoana tao Wiriamu
Nanomboka tamin'ny 16 Desambra 1972 izany rehetra izany, fony tany Wiriamu, Mozambika, sivily tanam-polo manodidina ny 400 no maty novonoin'ny miaramila Portiogey. Voalaza fa ilay mpanao gazety britanika, Peter Pringle, no nampahafantatra voalohany an'izao tontolo izao ilay fandripahan’olona tamin'ny alàlan'ny lahatsoratra tao amin'ny gazety The Times tamin'ny taona 1973 taorian'ny niampangan'ireo misionera vahiny miasa ao amin'ny faritr'i Wiriamu ilay zava-nitranga.
Nanatsoaka hevitra ihany koa ny fikarohana nataon'ny mpahay tantara Mustafah Dhada, teraka tany Mozambika ary monina any Etazonia, fa namono ny ampahatelon'ny mponina miisa 1350 ny miaramila Portiogey, izay nahitana fianakaviana miisa 216, avy amin'ny tanànakely miisa dimy (Wiriamu, Djemusse, Riachu, Juawu ary Chaworha. Anisan'ny faritra iray nantsoiny hoe telozoro Wiriamu izy ireo, izay misy tanànakely miisa 40.