(Marihana fa efa tamin'ny volana Febroary taona 2006 ny lahatsoratra teny Anglisy)
Tahaka ny mahazatra, nibilaogy momba ireo lohahevitra isan-karazana ny vehivavy Afrikanina tamin'ny herinandro lasa.
Nitombo ny tranga herisetra tao Ogandà satria miomana hanatontosa fifidianana ankapobeny amin'ny herinandro ho avy ny firenena. Black Looks [1] nanoratra momba ny toe-javatra mora misidina sy levona [2] ao amin'ny firenena ary manasongadina ny fanitsakitsahana ny zon'olombelona ataon'ny governemanta ankehitriny.
President Museveni has now been in power 20 years and like most leaders who over stay their welcome he is fast moving towards becoming a despot. One of the essential tenants of a democracy must be to limit the number of years any one person can serve as leader of the country to not more than 10 years.
Teo amin'ny fahefana nandritra ny 20 taona ny filoha Museveni ary tahaka ny ankamaroan'ireo mpitarika izay diso mijanona amin'ny fahefana ary mandroso haingana lasa mpanao didy jadona. Iray amin'ireo singa ilain'ny demokrasia ny tsy maintsy hamerana ny isan'ny taona hanompoan'ny olona ny firenena ho tsy mihoatra ny 10 taona amin'ny maha mpitarika ny firenena azy .
‘Nahoana ny demokrasia no tsy afaka hihalehibe sy ho vehivavy?’ hoy i Rombo [3] nanontany tamin'ny lahatsorany ‘ny tsy nilazan'ny olona mialoha antsika dia rehefa zazakely ny demokrasia, dia mitomany be, mivalandrano be, tsy afaka mamelona ny tenany, ary mitaky fiahiana hatrany’. Hoy koa izy: ’Saingy zanatsika io, fa tsy olon-kafa. Ary tsy misy olon-kafa hanalehibe azy afa-tsy isika’ [4].
Molara Wood [5] nandefa tantara (tena) fohy sy manintona avy amin'ny mpanoratra mana-talenta – Crispin Oduobuk [6] monina any Nizeria. Afaka mahita ny sarin'ny ’stupendous Nigerian females working their ‘geles’ (headties) (vehivavy Nizeriana mahavariana miasa amin'ny “geles” (famatoran-doha)” ’ [7]ihany koa ianao ao amin'ny bilaoginy.
Nanoratra momba ny fitsarana sy ny fahoriana rehefa miverina an-tanindrazana i Ore [8], ny hanina ny mahazatra sy ny fahasarotana amin'ny fiatrehana amin'ny ‘tsy fahombiazana’ hitany isan'andro ’miteraka harena marobe loatra (anisan'izany ny sain'ny olona sy ny talenta) ho ariana’ [9]. Hoy izy: ‘Indray andro, tsaroako ny antony rehetra naniriako hiverina an-tanindrazana. Etsy ankilany, feno tsy faharetana sy fahavinirana aho. Mitohy tsy misy dikany ny fiainana’.
’Miaina tantara tontolo andro isan'andro sy isan-kalina rehefa matory aho” [10] hoy i L.W. [11] nanoratra momba ny Black History Month (Volan'ny Tantara Mainty), izay tontosaina ankehitriny ao Etazonia. Noho izany, tsy manasokajy ny andro ho toy ny zavatra mitovy amin'ny “volana fohy indrindra amin'ny taona” izy
Pilgrimage to self [12] manoratra momba ny fikarohany ‘endrika ara-pokon'ny’ lohan'ny [saribakoly) Barbie ho fanomezana ho an'ny zanany vavy, tsy namokatra anefa ny fikarohany satria ny hany hitany dia endrika tarehy ’manga maso, mena volo sy fotsy hoditra [13].
Although I grew up playing with predominantly white dolls, it didn't have any sort of profound effect on me growing up. However, I think the fundamental difference was that I was surrounded by black people – my people – all my friends where black (or mixed race), and that kept me grounded and proud to be who I was. So I had my white dolls yes, but then I also had my cousins, friends, teachers who told me ‘Tales by moonlight’ about my heritage, my people, my world.
My daughter doesn't have this here – one of the problems children living in the Diaspora (how I detest that word) face. It is up to me to teach her about her roots and keep her proud of her heritage.
Na dia lehibe tamin'ny filalaovana saribakoly fotsy indrindra aho, tsy nisy karazana fiantraikany lalina tamin'ny fitomboako izany. Na dia izany aza, mihevitra aho fa ny fahasamihafana fototra dia izao voahodidina olona mainty hoditra – ny oloko – mainty hoditra avokoa ny namako rehetra (na foko mifangaro), ary nihazona ahy hijanona sy hirehareha amin'ny maha izaho ahy. Ka nanana saribakoly fotsy aho, saingy avy eo ny rahavaviko, ny namako sy ny mpampianatra nitantara tamiko ‘ireo angano avy amin'ny hazavan'ny volana’ momba ny lovako, ny oloko sy ny tontoloko.
Tsy manana izany eto ny zanako vavy – iray amin'ireo olana atrehin'ny ankizy monina any am-pielezana (tena tsy tiako izany teny izany). Miankina amiko ny mampianatra azy momba ny fiaviany ary mihazona ny reharehany amin'ny lovany.
Farany, Prousette [14] milaza tantara mikasika ny fandosirana nahomby teo am-pelatanan'ny lehilahy adala ary manoratra hoe ‘raha tsy mahatsiaro ao tsara (salama) ny zavatra iray, angamba tsy izany’ [15].