- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Teny 5 fampiasa matetika amin'ny fiteny Bisaya, ny fiteny ao Cebu

· Mpanoratra Karlo Mongaya Nandika Liva Andriamanantena

Sokajy: Mediam-bahoaka, Tsidika

(Marihina fa tamin'ny 22 Desambra 2014 no nanoratana ny lahatsoratra teny Anglisy)

Arriving at Cebu's international airport, you'll discover that English is widely spoken. Image from Wikimedia Commons. [1]

Rehefa tonga ao amin'ny seranam-piaramanidina iraisam-pirenena ao Cebu dia ho hitanao fa ny teny anglisy no be mpampiasa. Sary avy amin'ny Wikimedia Commons.

Rehefa tonga ao amin'ny Seranam-piaramanidina Iraisam-pirenen'i Ninoy Aquino any Manila, renivohi-pirenena ao Filipina, na ao amin'ny Seranam-piaramanidina Iraisam-pirenen'i Mactan-Cebu ao Cebu, izay nanaovana ny Vovonana Global Voices ho an'ny Mediam-bahoaka, dia mahatsikaritra ireo mpitsidika vahiny fa ny teny Anglisy no be mpampiasa sy be mpiteny indrindra .

Miaraka amin'ny dikanteny Anglisy ny fampahafantarana rehetra ao amin'ny seranam-piaramanidina, anisan'izany ny afisy sy ny dokambarotra, ary mahay tsara ny teny Anglisy ny ankamaroan'ny mpiasan'ny seranam-piaramanidina. Ary rehefa mivoaka ny seranam-piaramanidina ianao dia toy izany ihany koa no ho hitanao amin'ny ankapobeny, indrindra any amin'ny toeram-pivarotana sy ny toerana maresaka ho an'ny mpizahatany.

Mahay kely ny teny Anglisy ny ankamaroan'ny Filipiana, raha tsy izany dia ny fiteny Eoropeana hafa na Aziatika toy ny Shinoa, Japoney, Alemà, Espaniôla, Frantsay ary Italiana. “Hi”, “Hello”, ary “Goodbye” no ireo teny mahazatra amin'ny resaka ifanaovan'ny olona eo an-toerana isan'andro. Amin'ny ankapobeny, hita amin'ny teny Anglisy ihany koa ny takelaby ho an'ny fifamoivoizana, ny antontan-taratasy ofisialy, ny boky sy ny gazetiboky, ary ny gazety malaza – iray amin'ireo lova navelan'ny mpanjanantany teo aloha, Etazonia any Amerika.

Raha ny marina, ankoatra ny teny Filipino, ny teny Anglisy no notendren'ny Lalàm-panorenana tao Filipina tamin'ny taona 1987 ho fiteny ofisialy ao amin'ny firenena. Raha mahay kely ny teny Anglisy ianao dia afaka mivezivezy manerana ny tanàndehibe tsy misy sakatsakana amin'ny firesahana amin'ny teny anglisy.

Saingy ilainao fantarina kely ihany ny fiteny Bisaya , fiteny ao Cebu. Ireto ary misy ohatra vitsivitsy amin'ny fiteny mahazatra ampiasaina amin'ny fiteny Bisaya :

  1. Thank You
 Salamat
  1. Good Morning / Good Afternoon / Good Evening
 Maayo’ng Buntag / Maayo’ng Hapon / Maayo’ng Gabii
  1. Please
 Palihug
  1. How much is this?
 Tagpila ni?
  1. Where is _______________?

Ex. Where is the Basilica del Sto. Niño?

 Diin / Asa ang _______________?Diin ang Basilica del Sto. Niño?Asa ang Basilica del Sto. Niño?
  1. Misaotra

Salamat

  1. Manahoana (maraina)/ Manahoana (atoandro) / Manahoana (hariva)

Maayo’ng Buntag / Maayo’ng Hapon / Maayo’ng Gabii

  1. Azafady

Palihug

  1. Ohatrinona?

Tagpila ni?

  1. Aiza ny _______________?

Oh. Aiza no misy ny Basilica del Sto. Niño?

Diin / Asa ang _______________?Diin ang Basilica del Sto. Niño?Asa ang Basilica del Sto. Niño?

Ny fiteny Bisaya ihany koa dia ampiasaina any amin'ireo nosy manodidina an'i Bohol sy Siquijor ary any amin'ireo faritry ny nosy Negros, Leyte, ary Mindanao. Iray amin'ny fiteny fototra dimy ampiasaina any amin'ny faritany any Filipina izy ankoatra ny fiteny Tagalog , Hiligaynon , Waray ary Iloko . Avy amin'ny amin'ny fiteny Tagalog ny fitenim-pirenena Filipino  amin'ny ankapobeny saingy ahitana ireo teny avy amin'ny fiteni-paritra hafa ihany koa izany. Misy fiteny sy tenim-pirenena an-jatony ampiasaina any amin'ny vondronosy Filipina.

Ahitana ny teny hoe bayad (karama na sarany), ny fiarahabana mabuhay (ny endriky ny teny mandidy amin'ny teny hoe “mivelona”), sy ny padayon (manohy na miroso) ny teny Filipino sasany mahazatra ampiasaina izay fantatra na aiza na aiza ao amin'ny firenena. Nampahafantarina bebe kokoa ny momba ireo fitenin'ny indizeny ao Filipina nandritra ny fivorian'ny Vovonana Global Voices [2] .