- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Repoblika Dominikana: Endrika marolokon'ny fetibe (karnavaly)

Sokajy: Amerika Latina, Repoblika Dominikana, Mediam-bahoaka, Zavakanto & Kolontsaina

(Marihana fa efa tamin'ny volana Febroary taona 2010 ny lahatsoratra teny Anglisy)

Tena manokana ny volana febroary ao amin'ny Repoblika Dominikanina. Tsy vitan'ny hoe mankalaza ny  Andron'ny Fahaleovantenam-pirenena  [1]amin'ny 27 Febroary ny firenena, fa misy koa ny fetibe karnavaly sy ny fiandohan'ny Karemy, izay matetika milatsaka mandritra io fotoana io. Hetsika roa tena samihafa no toa toherin'ny fijerin'ny Fiangonana Katolika. Raha ny marina, efa an-taonany maro izy no nanizingizina mba hampisarahana ireo fety ireo. Ity fifanandrinana ity dia afaka mampiseho ny endrika roa eo amin'ny olona izay tena mpivavaka marina, ary koa, sady tia mifety. Rossy Díaz, bilaogera manoratra ny fomba hisehoan'ny lohahevitra amin'ny fotoana iray isan-taona [2]:

Es ya conocida la campaña puntual de la comisión asesora permanente para la separación del carnaval de las fechas patrias y la cuaresma, en relación a la conveniencia de movilizar las celebraciones del carnaval(…) Nuestro carnaval, históricamente, se ha crecido con las muestras de patriotismo, con cada expresión viva de nuestra sociedad, con la fe, y seguirá creciendo en esencia, ante las penas y las alegrías de este Caribe que nos une.

Ity fanentanana tsy mitsahatra avy amin'ny Vaomiera Mpanolo-tsaina maharitra ho an'ny Fisarahan'ny Fetin'ny fahaleovantenam-pirenena amin'ny Karnavaly sy ny Karemy, indrindra amin'ny fikasana hanova ny datin'ny fankalazana karnavaly, dia efa fantatra (…) Ny karnavalintsika, ara-tantara, dia nivoatra niaraka tamin'ny fanehoana fitiavan-tanindrazana, miaraka amin'ny fanehoana mivantana ny fiarahamonintsika sy ny finoantsika, ary hitohy hitombo hatrany izany, miaraka amin'ireo fifaliana sy alahelo avy any Karaiba izay mampiray antsika.

Jonathan, mpamaky iray ao amin'ny bilaogy En Segundos [es] [3], manaiky fa tokony hisaraka ny daty:

Claro que es una locura… CARNAVAL significa Festival de la CARNE, y cuaresma es abstinecia de todo lo que supone “Carne”, sobre todo en el sentido espiritual, pero claro…. ESTA ES LA ISLA ALREVES!!!!!!

Mazava ho azy fa fahadalana… KARNAVALY midika hoe fetiben'ny NOFO, ary ny Karemy dia fifadiana izay rehetra “ara-nofo,” indrindra indrindra amin'ny lafiny ara-panahy, saingy mazava ho azy … (ny Repoblika Dominikanina) dia nosin'ny fifanoherana !!!

Ny karnavaly Dominikanina dia fomba nentim-paharazana taonjato maro izay efa tamin'ny andron'ny fanjanahan-tany, ary efa tamin'ny taona 1520 ny tantara voalohany mirakitra izany. Miaraka amin'ny fifangaroan'ny lova Eoropeana sy Afrikana, fahasamihafana amin'ny endri-javatra ahitana ny Cojuelo Devils of La Vega [4], Papeluses of Cotuí [5], ny Santiago piglets [6], ny Macaraos of Salcedo, Guloyas of San Pedro de Macorís [7], Robalagallina [8], Califé [9], sy olo-malaza hafa ara-kolontsaina no vokatra azo.

Cojuelos Devils. Photo by kptyson and used under a Creative Commons license. [10]

Cojuelos Devils. Sary avy amin'i kptyson,  Lisansa Creative Commons.

Vondrona karnavaly, parady, sy fitsidihana ny ao anatin'ny firenena no mandrafitra ny ampahan'ny fetibe karnavaly. Eny amin'ny faritany, ny karnavalin'i La Vega dia mety ho fanta-daza indrindra manerantany miaraka amin'ny sarin'ny “vejigazos” (kapoka) avy amin'ny devoly Cojuelo. Araka ny fomban-drazana, mitondra kitapo kely misy biby miafina ireo manao endrika devoly ary manome “vejigazos” (kapoka) ho an'ny mpandalo. Faritan'ilay bilaogera Yaniris López [es] [11] izay manoratra momba ny maha-zava-dehibe ny Karnavaly ao La Vega ny fanaintainana aterak'izany:

Un sonido seco seguido de un dolor intenso que hace que te hierva la sangre se escucha cerquita. La rabia se apodera de ti. Un segundo golpe te deja sin fuerzas, seguido de una palabrota amortiguada por el dolor, un dolor tan fuerte que te priva, es decir, no te deja siquiera reaccionar, correr, pedir auxilio…

Y a medida que la sangre y los músculos asimilan el golpe llega la risa, una risa rencorosa que te recuerda que nadie te obligó a lanzarte a las calles y exponerte a los vejigazos de los diablos del carnaval de La Vega…

Tabataba maharenina, arahin'ny fanaintainana lalina izay mampafana ny rànao. Tonga aminao ny hatezerana. Mahatonga anao ho malemy ny dòna faharoa, arahin'ny fanozonana miparitaka noho ny fanaintainana, fanaintainana mafy loatra ka mahatonga anao malemy, amin'ny teny hafa, tsy mamela anao hihetsika, hihazakazaka, hangataka fanampiana …

Satria feno fanaintainana ny rà sy ny hozatry ny olona iray, tonga ny mpampihomehy, fihomehezana mahatsiravina izay mampahatsiahy anao fa tsy misy olona manery anao hidina an-dalambe ary hampiseho ny tenanao amin'ny “daroka” ataon'ny devolin'ny karnavaly ao La Vega.

 

Mifarana amin'ny parady lehibe tontosaina ny voalohandohan'ny volana Martsa miaraka amin’ i Malecón [12] ao Santo Domingo ny karnavaly, ary miaraka amin'ny fandraisana anjaran'ny olo-malaza rehetra. Mitranga matetika amin'ny endrika “Baila la Calle [13]” (Dihy an-dalambe), hira tsy mety maty noforonin'ilay mpamoron-kira Luis Días, izay namoy ny ainy tamin'ny taona 2009 [14], sy nanomezam-boninahitra azy tamin'ny karnavaly tamin'ity taona ity ny parady .

Mifanohitra amin'ny rivotry ny fetiben'ny Karnivaly, rehefa mifarana ny fankalazana, dia manomboka ny vanim-potoana karemy izay mifarana amin'ny fankalazana ny Paska. Aorian'ny fomban-drazana mivavaka any am-piangonana, ny fisaintsainana, ny fifadiana hena, ny fikolokoloana, ny fandoroana an'i Jodasy [15], sy ny hetsika hafa mifandraika amin'izany, dia lasa fialantsiny hakàna vakansy kely ny Paska tato anatin'ny taona vitsy lasa. Tamin'izany fotoana izany, feno Dominikana te-hanadino ny rotorotom-piainana ny morontsiraka Dominikana. Na dia ny Fiangonana aza nitaraina, faly kosa ny toeram-pandraisam-bahiny

Nadikan'i Eduardo Ávila