Fangon'ny Gen Z Madagascar, nahazoana alalana

An-taonany maro i Madagasikara tsy nitsahatra niatrika krizy ara-tsosialy, indrindra noho ny fahatapahan-jiro tsy mitsahatra sy ny tsy fisian-drano ao an-tokantrano mandritra ny ora maro, indraindray aza andro maromaro mihitsy. Niteraka lonilony mahatonga fihetsiketsehana nanerana ny firenena tamin'ny Septambra 2025 io toe-javatra io.

Matetika tsy miraharaha ny ankamaroan'ny mponina manoloana ny tsy fisian'ireo zavatra ireo, indrindra noho ny tahotra fisamborana na valifaty. Fa rehefa tena nankaleo kosa ny toe-draharaha dia nanao antso hihetsiketsehana antsoina hoe “Leo délestage” ny Génération Z (tanora malagasy miantehitra amin'ny fidirana an-tambajotra sosialy ary mila mamahana ny findainy). Niampitampita haingana tao amin'ny media sosialy ny antso hihetsehana am-pilaminana, ka nahasarika olona an'arivony hanao fihetsiketsehana am-pilaminana tao Antananarivo renivohitra sy tany amin'ny faritra maro teto Madagasikara ho fanoherana ny fanapahan-jiro isan'andro sy hitakiana zo fototra: ny rano sy ny jiro. Nivadika ho herisetra ny toe-draharaha tamin’ny savorovoro rehefa tonga ny alina. Olona dimy farafahakeliny no maty tamin’io andro io, anisan’izany ny ankizy roa, ary maro no naratra.

Fotodrafitrasa marefo

Ny orinasam-panjakana Jiro sy Rano Malagasy (JIRAMA) no miandraikitra ny famokarana sy fitsinjarana ny jiro sy rano fisotro eto amin’ny firenena ahitana mponina 30 tapitrisa. Saingy miaka-midina loatra ny haavon'ny renirano rehefa vanim-potoanan'ny maintany, ary tsy ampy ny rano vokarin'ny tohodrano, ary heverina ho efa lany andro ny fitaova(n'ny JIRAMA).

Misy ireo fokontany sasany eto Antananarivo no tratran’ny fahatapahan-jiro ora maromaro. Betsaka ny mponina tsy mahazo rano na kely dia kely no azony, ary tsy ampy ny kamiao mpitatitra rano. Ny vovo, tsy voakarakara matetika, no hany fomba ahazoana rano.

Noho ny tsy fisian’ny rano dia alahatra eo anoloan’ny paompin’ny daholobe ny tavindrano, paompy mamoaka rano mitsitapitapy sy mivoha amin’ny ora voatondro ihany. Ambonin’izany, 2.000 ariary (eo ho eo amin’ny 0,50 dolara amerikana) ny vidin'ny rano 20 litatra.

Bidons milahatra hakàna rano. Sary nalaina tamin'ny pejy Facebook an’Ny vaovaon'ny Kolo TV, nahazoana alalana

Herisetram-panjakana

Noraràn’ny tompon’andraikitra ny hetsika nokasaina hatao eny Ambohijatovo, zaridainam-panjakana eto Antananarivo tamin’ny 25 septambra 2025. Tsy niraharaha ny fameperana ireo mpanao fihetsiketsehana, ary natao am-pilaminana ny famoriam-bahoaka. Saingy izaitratra ny fitandroana ny filaminana napetraky ny manampahefana ary nampiasaina ny baomba mandatsa-dranomaso. Maro ny fisamborana, ary maro ireo nanatri-maso nilaza fisìn'ny herisetra ara-batana tamin'ireo mpanao fihetsiketsehana, anisan'izany ireo influenceurs.

Asehon'ity horonantsary avy amin'ny TV5 monde ity ireo mpanao fihetsiketsehana miezaka ny hiditra ao amin'ny kianjan’Ambohijatovo haneho ny heviny. Miseho koa ny tifitra etona mandatsa-dranomaso.

Ao amin'ny lahatsary, nanambara ny iray amin'ireo mpanao fihetsiketsehana hoe:

Nous avons besoin d’électricité, les entrepreneurs n’en peuvent plus.

Mila jiro izahay, tsy mahazaka intsony ny mpandraharaha.

Ahitana hafatra toy izao ny sora-baventy tazonin’ireo mpanao fihetsiketsehana: “Aoka hohenoina ny zonay”, “Tsy manao politika fa leo fahatapahan-jiro”, ary “Tsy mila korontana izahay, fa fankatoavana ny zonay fotsiny”.

Des pancartes brandis par les manifestants. Photo: MaybeMatchbox, utilisée avec permission

Fandrobàna sy ny tsy fahazoana mivezivezy amin'ny alina

Nony tonga ny alin’ny 25 septambra, nirongatra tamina fokontany maromaro teto Antananarivo ny fandrobana. Manoloana izany, nanambara “couvre feu” manomboka amin’ny 7 ora ka hatramin’ny 5 ora maraina, ny lehiben’ny polisy ao amin’ny faritra Analamanga, Angelo Ravelonarivo, ary mbola manan-kery mandra-pilamina tanteraka.

Na dia teo aza ny fandraràna, nitohy nandritra ny alina ny fandrobàna : lasibatry ny andian-jiolahy ny toeram-pivarotana lehibe, tsenambarotra ary banky izay nararaotina tamin'ny fanesorana tanteraka ny mpitandro ny filaminana mba handrobana izay rehetra azo idirana. Main'ny afo ny toerana samihafa, ka niteraka ahiahy mafy teo amin’ny mponina.

Tranombarotra may. Saripika: Rossana Lanja, nahazoana alalana

Fihetseham-po amin'ny Media Sosialy

Ao amin'ny aterineto, mizara ny fihetseham-pony ireo mpisera aterineto, amin'ireo sary maro sy antso fanampiana. Maneho ny fahatezerana, ny havizanana ary ny fanantenana amin'ny fiovana entin'ny tanora ireo ranty ireo.

Niparitaka be tamin'ny tambajotra sosialy, indrindra tao amin'ny Facebook ity lahatsary mampiseho vehivavy iray sahy namaky ny sakan'ny zandary tamin'ny quad ity.

Noderain’ny vahoaka ny fahasahiany, izay niantso azy ho vehivavy be herim-po. Nosamborin’ny zandary anefa izy. Niantso ny hamotsorana ilay vehivavy i Fitiavana Mickael, influenceur malagasy nosamborina tamin’ny fomba feno habibiana, ary navotsotra ny ampitso.

Je demande également la libération d'Alissa car c'est une mère qui a réclamé la justice.

Miantso ny famotsorana an'i Alissa koa aho satria reny nitaky ny rariny izy.

Taorian'ity antso ity sy ny an'ireo mpisera aterineto hafa dia navotsotra izy. Renim-pianakaviana manan-janaka telo volana izy.

Tao amin'ny Facebook, naneho ny alahelony manoloana ny raharaha i Ohappydeal.mg, iray amin'ireo orinasa voaroba :

« Ce que j’ai construit en 12 ans est parti en un clin d’œil.
Ça fait mal 😭💔
J’accepte ta volonté, Seigneur 🙏 »

« Lasa tao anatin’ny indray mipi-maso ny zavatra natsangako tao anatin’ny 12 taona.
Maharary. 😭💔
Ekeko ny sitraponao, Tompo ô 🙏 »

Maro ireo matihanina nandray fitenenana naneho ny firaisankinany, ny hatezerany, ary nitaky vahaolana mivaingana manoloana ny krizy. Tao amin'ny tambajotra matihanina LinkedIn, Lalaina Minah Ranaivomanana, teratany malagasy, namoaka hoe:

Je suis de cette fameuse Gen Z de Madagascar ❤️🇲🇬.
Nous avons trimé pour trouver du travail, et lorsqu'on en a eu un, on nous prend 20% de notre salaire. La majorité d'entre nous ont du mal à joindre les deux bouts. Mais nous payons nos impôts de bon coeur POUR NOTRE PAYS.
Nous payons les factures d'eau et d'électricité. Nous essayons tous de donner de notre personne et de faire de notre mieux.

Pourtant :
👉 Nous n'avons que 3 heures d'électricité par jour
👉 Nous devons attendre 1H à 3H du matin pour avoir de l'eau : une longue queue pour ESPERER remplir nos bidons jaunes
👉 Nous ne sommes pas en sécurité dans notre propre pays

Nous n'avons pas engagé de violence !
Nous ne voulons pas provoquer les forces de l'ordre ! D'ailleurs nous avons pensé qu'ils étaient là pour nous protèger 💔

Nous voulons juste DE L'EAU ET DE L'ÉLECTRICITÉ. Nous ne faisons que FAIRE VALOIR NOS DROITS ! 🇲🇬🇲🇬

Anisan'ny Gen Z malaza eto Madagasikara aho ❤️🇲🇬.
Nilofo fatratra izahay hanitana asa, ka rehefa nahazo dia nalaina ny 20%-n’ny karamanay. Zara raha mahavelona iray volana ny karamanay. Fa naloanay an-tsitrapo ny hetra mba HO AN'NY FIRENENAY.
Mandoa ny faktioran-drano sy jiro izahay. Nomenay izay rehetra anananay ary manao izay tsara indrindra vitanay izahay.

Kanefa:
3 ora isan’andro monja  ny herinaratra azonay.
Tsy maintsy miandry rano amin'ny 1 ka hatramin'ny 3 maraina izahay: filaharana lava dia lava MANANTENA hameno bidons jaunes.
Tsy mandry fahalemana eto amin’ny firenenay izahay.

Tsy niditra herisetra izahay!
Tsy te-hihantsy mpitandro ny filaminana izahay! Ary mihevitra izahay fa hiaro anay ireo.
RANO SY JIRO ihany no tadiavinay. Ny hanajàna ny zonay ihany no nataonay!

Mitaraina momba ny fiantraikan‘ny fahatapahan-jiro amin'ny asany tsy miankina ao amin'ny LinkedIn ihany koa i Santatra Rakotovao, ary miantso ireo mpiaro ny zon'olombelona sy ny lalàna iraisampirenena mba hijery akaiky ny zava-misy:

Tu t’étonnes que les réunions en ligne depuis Madagascar soient souvent retardées ou même annulées ?
Essaie de pitcher ton client quand la lumière s’éteint sans prévenir.

Essaie de livrer un projet quand tu dois d’abord faire la queue avec des bidons parce qu’il n’y a pas d’eau au robinet.

Ici, le peuple paie ses factures.
Mais au lieu de services, il récolte coupures, obscurité, soif et VIOLENCE.

Et malgré ça, certains osent encore dire aux freelances Malgache :
« Ton travail vaut 200 € maximum. »
Comme si survivre dans ces conditions ne demandait pas une force et une résilience hors norme.

À Madagascar, ce n’est pas du low cost.
C’est du talent bridé par l’injustice.
C’est une jeunesse qui devrait créer, mais qui se bat juste pour allumer la lumière et remplir un verre d’eau.

J’appelle ici les défenseurs des droits humains et du droit international : regardez de près la situation.

Ce n’est pas seulement un problème de factures ou de freelances. C’est une question de dignité humaine et de justice.

hashtag#Madagascar hashtag#HumanRights hashtag#StopViolence hashtag#Generation

Gaga ianao hoe maninona no tara na foana mihitsy ny fivoriana anjotra avy eto Madagasikara?
Eo ampandaharan-dresaka amin'ny mpanjifa no maty tampoka tsy misy fampiomanana ny jiro.

Andramo ny mamita tetikasa raha tsy maintsy milahatra amin'ny bidon aloha ianao fa tsy mandeha ny rano amin'ny paompy.

Mandoa ny faktiorany ny vahoaka eto.
Fa tsy servisy no azo, fa fahatapahan-jiro, aizina, hetaheta ary herisetra.

Fa mbola misy sahy miteny amin'ireo Freelance Malagasy ihany:
“€200 raha be ny valinkasasaranao.”
Tahaka ny hoe tsy mitaky tanjaka sy faharetana mihoa-pampana ny mivelona amin'ireo toe-javatra ireo.

Eto Madagasikara tsy zavatra amidy mora.
Fa talenta voagejan'ny tsy rariny.
Tanora tokony hamoron-javatra, fa mbola miady hameloman-jiro sy hamenoana rano iray vera.

Antsoina ny mpiaro ny zon’olombelona sy ny lalàna iraisampirenena:
jereo akaiky ny raharaha.

Tsy olana faktiora na asa mamelon-tena fotsiny io. Fa resaka fahamendrehan'olonambelona sy ny rariny.

Nanohy ny fihetsiketsehana ny tany amin'ny faritany ny 26 septambra 2025. Nisy mpianatry ny oniversite iray maty tany amin'ny faritanin’Antsiranana na Diego Suarez [mg] any avaratr'i Madagasikara. Ao amin’ity horonantsarin'ny Fit Prod-action ity ny mpianatry ny Oniversiten’Antsiranana nanao diabe nankany afovoan-tanàna, nitondra ny vatana mangatsiakan'ny mpiara-mianatra aminy maty voatifitra ara ny asehon’Ny vaovaon'i KOLO TV

Niova indray ny toe-draharaha taorian'ny nanesoran‘ny Filoha Andry Rajoelina tamin'ny 27 septambra 2025 an'i Olivier Jean Baptiste, minisitry ny angovo. Na dia natolotra ho vahaolana hampitony ny fahatezeram-bahoaka aza izany fanapahan-kevitra izany dia tsy ampy nampangina ny eny an'arabe, nanohy ny tolony ireo mpanao fihetsiketsehana mihevitra fa mihoatra noho ny fanovana minisitra izao olona izao.

Raha te-hahalala sy hahita bebe, araho ihany koa ny kaonty Instagram an'ilay mpaka sary Rijasolo: Ny krizy politika malagasy araka ny fijerin'i Rijasolo