Sary natambatambatra avy amin'ny lova navelan'i Joko Widodo. Nanomboka tamin'ny fanorenana ilay renivohitra vaovao niteraka resabe ka hatramin'ny fipoirana taranaka pôlitika vaovao. Natao hojeren'ny maso, avy amin'i @tsarolina. Fampiasàna nahazona alàlana

Nanatevin-daharana ny lisitra 2024 navoakan'ny Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) i Joko Widodo na Jokowi, filohan'i Indônezia teo aloha (2014–2024), lisitra ahitàna ireo mpitarika malaza erantany amin'ny maha-olomalazan'ny taona 2024 azy ao anatin'ny Sehatry ny Heloka Bevava Voarindra sy ny Kolikoly. Raha ny filoha siriàna Bashar Al-Assad no nibata ilay anaram-boninahitra ratsy laza, i Jokowi kosa indray nifampizara ny lazan'ny fanondroana azy tamin'ny filoha kenyàna, William Ruto, ny filoha nizeriàna, Bola Ahmed Tinubu, ny praiminisitra teo aloha tao Bangladesh,  Sheikh Hasina, ary ilay Indiàna mpandraharaha, Gautam Adani.

Nikolokolo ny fijerin'ny vahoaka azy ho toy ny mpankafy Heavy Metal ny filoha indôneziàna teo aloha, ary mpiaro ny vahoaka, olom-baovaon'ny pôlitika nahasarika ireo mpifidy sy ireo mpilaza vaovao avy ao anatiny sy avy any ivelany. Tamin'ny alàlan'ny pôlitika pôpilista-fandraharahàna ary tamin'ny fanononana ny embona ny Lamina Vaovao — ilay fepotoam-piasàna jadona 32 taona nitondràn'ny filoha faharoa tao Indônezia, Suharto, voamariky ny firoboroboana ara-toekarena, ary koa ny fiparitahan'ny kolikoly sy ny fanimbazimbàna ny zon'olombelona — Nahazo fepotoana fanindroany i Jokowi, izay naharitra hatramin'ny 2024. Nandritra io vanim-potoana io, niaro drafitra iray sahisahy izy, izay nikendreny hamindràna toerana ny renivohitr'i Indônezia miharendrika ho any amin'ny nosin'i Borneo. Mbola mahabe resaka kokoa, niketrika fanavaozana lalàna izy izay nahafahan'ireo anatin'ny faribolana akaiky azy — isan'izany ireo zanany lahy, ny zanany vavy, sy ireo vinantony — hitazona toerana stratejika ao anivon'ny governemanta,  nametraka izay heverin'ireo mpanakiana ho toy ny taranaka vaovaon'ny mpanao pôlitika ‘dinastia’ ao amin'ilay demôkrasia goavana indrindra ao Azia atsimo-atsinanana.

Ny OCCRP, tambajotra iray lehibe ivondronan'ireo mpanao gazety mpanadihady, dia nitanisa ireo ahiahy goavana momba ny fitantanany, isan'izany ireo voalaza ho fanimbazimbàna ny zon'olombelona, fanodinkodinana fifidianana, fanaovana tantely afa-drakotra ny harena voajanahary, ary ny kolikoly ara-drafitra izay manome vàhana ny tsy fahamarinan-toerana ara-pôlitika. Noraisina ho anatin'ny dingana fifantenana an'ilay fikambanana ny fandraisana anjaran'ny vahoaka sy ireo mpanao gazety avy amin'izao tontolo izao, vavolombelon'ny fanarahamaso erantany tsy mitsaha-mitombo momba ny kolikoly any anivon'ireo mpitantana pôlitika ao Indônezia. Raha nitafa tamin'ireo mpanangom-baovao tao amin'ny tanàna niaviany ao Solo, Jokowi dia niresaka momba ireny fiampangàna ireny tamin'ny filazàna azy ireny ho ampahany amina lamina fitakiana tsy mitombina iray midadasika miely eny anatin'ny tontolo politika ao Indônezia.

Sekarang banyak sekali fitnah, banyak sekali framing jahat banyak sekali tuduhan-tuduhan tanpa ada bukti. Itu yang terjadi sekarang kan.

Amin'izao androntsika izao, marobe ireo fiampangàna fanendrikendrehana, marobe ireo fandrafetana fanendrikendrehana, marobe ireo fiampangàna tsy misy porofo.

Tamin'ny 2014, voahosotra ho Obama tao Azia izy, ary ny fiakaran'i Joko Widodo ho filoha dia nanasongadina ny Nawa Cita (Laharam-pahamehana sivy), nahitàna ireo fanovàna hanoherana ny kolikoly sy ny fahadiovam-pitantanana ho toy ny vatofehizoron'ny vinany ho an'i Indônezia. Joshua Kurlantzick, manampahaizana manokana momba ny pôlitika ivelany, mahita ny fomba nandaozan'i Jokowi haingana be ilay fandaharanasany ho an'ny fanovàna vantany vao nahazo ny toerany izy, tamin'ny fanaovana fifanarahana tamin'ireo sangany ara-pôlitika notsikerainy nandritra ny fampielezankeviny.  Tamin'ny fanarahana fomba voalamina tsara nandravàna ireo sampandraharaha miady amin'ny kolikoly sy fiarovana ny zo sivily, nipoitra ho endrika malaza iray hafa amin'ny dinastian'ny pôlitika indôneziàna izy, tamin'ny fananganana ilay faritan'i Kurlantzick ho “iray amin'ireo dinastia matanjaka indrindra ary mety haharitra ela indrindra.”

Ny Orina Indônezia ho Fanampiana momba ny Lalàna (YLBHI) dia nandrakitra io fiovàna io tamin'ny alàlan'izay soritany ho fandravàna ankitsirano ny rafitra mpiady amin'ny kolikoly ao amin'ny firenena, indrindra fa ny Komisi Pemberantasan Korupsi (KPK), ilay kaomisiôna niady tamin'ny kolikoly ary natanjaka tamin'izany fotoana izany. Nasongadin'ilay orina ny kihon-dàlan'ny Febroary 2019 fony nisy ankolafy parlemantera sivy nankatò ireo fanitsiana ny lalàna KPK, nanaisotra taminy ny fahaleovantenan'ilay masoivoho tamin'ny fametrahana azy ho ambany fiahian'ny filoha. Vao mainka io fandemena andrimpanjakana io nohamafisin'i Jokowi tamin'ny alàlan'ny nisafidianany an'i Firli Bahuri, jeneraly iray tao amin'ny pôlisy fantatra tamin'ny fifandraisany manokana tamin'ireo lohandohan'ny pôlitika, ho filohan'ny KPK. Teo ambany fitarihan'i Firli, niditra tamin'ny fandroahana ny 51 tamin'ireo mpanao fanadihadiana tena faran'izay za-draharaha tao anivony ilay vaomiera, taorian'ny tsy nahombiazan-dry zareo tamin'ny fanadinana nasiônaly anatiny iray vao napetraka ho tsy maintsy natrehana — fepetra izay tena namparefo tokoa ilay andrim-panjakana niady tamin'ny kolikoly tany aloha sy tena nomen-kaja tao Azia atsimo-atsinanana.

Nampifanenjana ireo Indôneziàna manampahaizana manokana amin'ny lalàna io fanendrena io. Ny sasany, toa an'i Albert Aries, mpisolovava iray avy ao amin'ny anjerimanontolo Trisakti, dia nanakiana ny nolazainy ho “fitsaràna ataona ONG” — fampiasàna fiampangàna tsy manaraka ny dingana tokony ho izy hitsaràna filoham-panjakana iray. Nambarany fa ny fanendrena ny OCCRP dia tsy misy hafa amin'ny fanafihana ny fiandrianampirenen'i Indônezia mihitsy, satria ny ampolon-taona nitondràn'i Jokowi no nisolo tena ny fitantanana araka ny lalàm-panorenana ny firenena.

Nandritra izany fotoana izany, ny Indonesia Corruption Watch (ICW) dia nanamafy fa ny kolikoly dia tokony hojerena amin'ny zoro midadasika kokoan'ny  “kolikoly goavana” na “fambaboan'ny fanjakana,” raha nanondro ny fomba nanovàna ny lalàna mba hanomezana vàhana olona sasantsasany sy ny fianakavian'izy ireny. Nomarihan'ilay vondrona mpanaramaso fa tsy zava-nahagaga ilay fanendrena raha heverina ny toeran'i Jokowi tao anatin'ny fiketrehana izay hamparefo ireo ezaka hiadiana amin'ny kolikoly, tafiditra amin'izany ilay fanavaozana ny lalàna KPK, ilay fanendreana ny mpitarika ny KPK niteraka resabe, ny fandroahana ireo toomponandraikitry ny KPK, ary ny voalaza fa fijirihana infôrmatika nambaran'ireo mpikatroka nanohitra ireny fanovàna ireny. Araka ny Lalàna Indoneziàna No. 31/1999 momba ny Fanafoanana ny Kolikoly — izay mamaritra karazany fito amin'ny kolikoly, isan'ireny ny fatiantoka ara-bolan'ny fanjakana, ny tsolotra ary ny fifanindriana tombontsoa — mety ho sarotra ny hahita ireo porofo nahazatra momba ny kolikoly. Na izany aza, ny mpandrindra ny ICW, Wana Alamsyah, nilaza fa ny fifantohana fotsiny amin'ny famaritana napetraky ny lalàna momba ny kolikoly dia manimba ny adihevitra erantany momba ny kolikoly ara-drafitra.

Contoh paling sederhana adalah Soeharto. Dia tidak pernah diadili, tapi rakyat tahu bahwa dia korup.

Raiso ho ohatra tsotra indrindra i Suharto. Tsy niatrika fitsaràna velively izy, nefa dia fantatry ny vahoaka fa nanao kolikoly.

Fampitambaovao amin'ny antsipiriany nalefan'ny OCCRP no nanazava ny dingana nifantenana an-dry zareo, ka namoaka fa ilay fanendren'i Jokowi dia natao niainga avy amin'ny fankatoavana antonta-taratasy nihoatra ny 55.000 avy amin'ny daholobe nanerana izao tontolo izao. Na niaiky aza ilay fikambanana hoe tsy manana porofo mivantana momba ny kolikoly ara-bola manokana nataon'ilay filoha teo aloha, ireo andiana manampahaizana manokana avy ao aminy — ahitàna mpikambana avy amin'ny fikambanana sivily, akademia, ary ny asa fanaovana gazety — dia nampiditra azy ho isan'ireo tonga amin'ny famaranana noho ny anjara andraikitry ny governemantany tamin'ny fandemena ireo andry demôkratika tao Indônezia.

Notanisain'ilay andiana manampahaizana manokana ny famotehana an-kitsirano ny vaomiera miady amin'ny kolikoly sy ny fanodinkodinana fifidianana ary ny rafi-pitsaràna mba hanomezana tombon-dahiny ny toerana pôlitikan'ny zanany lahimatoa. Izany dia niafara tamin'ny fikafika araka ny lalàm-panorenana izay niteraka ny fanehoankevitra nivaivay indrindra tao Indônezia: rehefa nofoanan'ny Fitsaràna momba ny Lalàmpanorenana, notarihan'ny zaodahin'i Jokowi, Anwar Usman, ny fisian'ny fetran-taona izay mety hanakana an'i Gibran Rakabuming, 36 taona, tsy ho afaka hirotsaka ho filoha lefitra.

Ilay didy dia nanao tsinontsinona ny andininy faha-169 amin'ny Lalàm-pifidianana izay mitaky amin'ireo mpirotsaka ho 40 taona raha kely indrindra, nahafahan'i Gibran ho lasa filoha lefitra tanora indrindra tao Indônezia teo ambany fitondran'ny filoha Prabowo Subianto, jeneraly fahiny tao amin'ny tafika ary mpifanandrina pôlitika tamin'i Jokowi tamin'izany fotoana izany talohan'ny naha-lasa azy ho mpiara-dia taminy. Taty aoriana ny filohan'ny fitsaràna dia nesorina tamin'ny asany noho ny fanitsakitsahana fotopitsipika mifandraika tamin'io fanapahankevitra io. “Mibaribary fa misy eny anivon'ny olompirenena ny fiheverana matanjaka ny fisiana kolikoly,” hoy ny nomarihan'ny mpamoaka lahatsoratry ny OCCRP, Drew Sullivan, “ary io dia tokony ho fampitandremana ho an'ireo olom-boatendry hoe manara-maso sy miraharaha ny vahoaka.”

Ny dian'i Jokowi avy amin'ny naha-reformista tsy nampoizina nankany amin'ny naha-voatendrin'ny OCCRP azy amin'ny resaka kolikoly dia maneho lamina niray mahazatra ao anatin'ny pôlitika indôneziàna, izay mazàna ny fampanantenana fiovàna dia manome toerana ho an'ireo rafi-pahefana mafy orina.