Sary namboarina tamin'ny fampiasana singa Canva Pro.

Miantehitra be amin'ny solika nilevina ny Repoblika Dominikanina saingy nametraka tanjona mazava: hampitombo ny fahaleovantenany ara-angovo sy hampihena ny fanafarana solika nilevina. Ara-tantara, niantehitra manokana tamin'ny etona voajanahary, arina ary solika ny firenena. Araka ny voalazan'i Marvin Fernández mpanolo-tsaina momba ny angovo sy ny tontolo iainana, ny 85 isanjaton'ny angovon'i Rep Dominikana tamin'ny taona 2023 dia avy amin'ny fandrehitra notrandrahina, raha ny 15 isanjato ihany no avy amin'ny angovo azo havaozina — ka 4,8 isanjato avy amin'ny rano, 4,7 isanjato avy amin'ny rivotra, 4,6 isanjato ny masoandro ary 0,9 isanjato avy amin'ny biomass.

“Fa satria mbola tohizantsika ny fampitomboana herinaratra avy amin’ireo singa azo havaozina toy ny avy amin'ny masoandro, rivotra ary biomass, dia sorohintsika ny fandaniana vola an-tapitrisany dôlara amin’ny fanondranana sy fanafarana solika an-tapitrisany barika”, hoy ny fanazavany. “Amin'izao fotoana izao eto amin'ny Repoblika Dominikana, ny sehatry ny angovo dia mitana 62 isanjaton'ny etona mangeja hafanana (GHG).” Mampihena ny fiankinan-doha amin'ny solika fôsily ny firenena amin'ny fampiasana angovo azo havaozina, hoy ny fanamarihan'i Fernandez, izay mampidina fandefasana GHG sy dian-karbôna, izay anjara biriky entina amin'ny fanalefahana ny fiovan'ny toetr'andro.

Nanomboka ny taona 2011 mandraka ankehitriny, farafahakeliny mpanjifa 17.529 eto amin'ny firenena no nametraka takela-masoandro an-tampon-trano araka ny Net Metering Program. Ny 0,56 isanjaton'ny mpanjifan'ny orinasam-pamokarana herinaratra (EDEs) miankina amin'ny fanjakana ihany no asehon'io tarehimarika io, ireo mpanjifa ireo izay amokarana ny telo isanjaton'ny angovo amidin'ny EDEs. Nomarihan'i Fernández fa “Amin'io sanda io, ny 0,92 isan-jato ihany no ampidirina ao amin'ny tambajotram-pitsinjaràna; lany ny ambiny. Ambany io tarehimarika io, indrindra raha jerena fa nitombo mihoatra ny 55 isanjato ny tinadin'angovo ao amin’ny firenena nandritra io fe-potoana io ary mbola hitombo izany.

Notohizany hoe: “Satria moa isika tsy mpamokatra solika, izay fahalementsika manoloana ny fiovaovan’ny toetr’andro, nefa betsaka ny otrikarena azo havaozina ananantsika, dia nandray fepetra ny firenena hampiroborobo ny angovo azo havaozina.” Tamin'ny taona 2020, araka ny filazan'ny governemanta Dominikana dia 555,5 MW ny herinaratra azo novokarina avy amin'ireo singa azo havaozina; tamin'ny faran'ny taona 2023, dia nitombo ho 1.126,25 MW izany, izay mampiseho fitomboana mihoatra ny 103 isanjato tao anatin'ny telo taona. Nanampy teny ny fanjakana fa eo am-pananganana tetikasa fôtôvôltaika mamokatra 1.300 MW mahery any amin'ny faritra samihafa ao amin'ny firenena amin'izao fotoana izao.

Ireo vahaolana efa nampiharina?

Navoitran’ny manampahaizana fa na inona na inona halehiben’ny tetikasa angovo azo havaozina dia azo antoka ny hisian'ny traika tsara ara-toekarena ho an’ny firenena: “Amiko, ireo tetikasa tena manan-danja indrindra dia ireo izay sahy mitari-dalana ho amin'ny famokarana angovo avy amin’ny masoandro any amin’ny faritra sady tsara traika amin'ny fiaraha-monina. Ohatra, ny tetikasa Monte Plata Solar I manana 30 MW.” Misy tetikasa vaovao azo havaozina miisa 24 eo am-pananganana amin'izao fotoana izao, izay hanampy 1.119 MW amin'ny tambajotran'herinjirom-pirenen‘i Repoblika Dominikana.

Fanampin'izany, mikarakara tetikasa angovo azo avy amin'ny masoandro miisa 27 manana fahafaha-mitahiry 2,268 MW, izay hatomboka aorina amin'ity taona 2025 ity ny Vaomieram-pirenena misahana ny angovo. “Ao anatin'io fizotram-piovan’angovo io, tsy misy azo avela. Izany no mahatonga ny fiaraha-miasan'ny manampahefana Dominikana misahana ny angovo sy ny sampam-piaraha-miasa iraisampirenena, namolavola tetikasam-pamokarana herinaratra any ambanivohitra rehetra any, anisan'izany ny ozinina bitika mampiasa herinjiro avy amin'ny rano (tohodrano) sy ireo mampiasa angovo azo avy amin'ny takela-masoandro manana fitehirizana angovo ho an'ireo vondrom-piarahamonina ambanivohitra kely fidiram-bola. Tsy mety mandroso raha tsy misy angovo, ”hoy i Fernández.

Iray amin'ireo vahaolana nampiharina ny fanapahan-kevitra NE-AD-0005-2024 tamin'ny Septambra 2024 nataon'ny Vaomieram-pirenena Misahana ny Angovo. Mitaky fitahirizana angovo (BESS) izany ho an'ireo tetikasa takela-masoandro fôtôvoltaika amin'ny fahafaha-mitahiry eo anelanelan'ny 20 MWac ka hatramin'ny 200 MWac. Tsy maintsy ampidirina ao anaty tetikasa ny vatoaratra mahazaka ny mitovy amin'ny atsasaky ny fatra zakany, ary farafahakeliny efatra ora ny faharetam-pitahirizana.

“Manantena izahay fa ho fitaovana hanomezam-bahana ny zotram-panomezan-dàlana, hampihenana ny fanjakam-birao, ary hanafoana ireo sakana ara-pitsipika, ara-teknika ary ara-tsena ireo fitsipika nohavaozina ireo,” hoy ny fanazavan'i Fernández. “Hahatonga ny daholobe handray azy sy hampanjakan'ny orinasa sy olom-pirenena ireo loharanon'angovo azo havaozina, hampihena ny dian-karbôna sady manatsara ny fiainan'ny olom-pirenena ary manatsara ny fifaninanana ara-barotra”.

Nanao ny dingana voalohany ny Repoblika Dominikana ho fandrisihina amin'ny fametrahana tetikasan'angovo azo havaozina tsy mahazatra amin'ny alàlan'ny fananganana lasitrasa fandravonana manintona mpampiasa vola avy amin'ny tsy miankina ao an-toerana sy iraisampirenena. Tamin’ny taona 2007, nankatoavina ny lalàna laharana faha 57-07 momba ireo fandrisihana amin'ny fampivelarana ireo angovo azo havaozina sy ny fomba fitantanana azy manokana. Vato fehizoro io lalàna io amin'ny fanamaroana karazan'angovo ao amin'ny firenena avy amin'ny fampiroboroboana, fandrisihana ary fampivoarana loharanon'angovo azo havaozina.

Nandritra ny kaoferansa tamin'ny Aprily lasa teo, nanambara i Edward Veras, tale mpanatanteraky ny Vaomieram-pirenena momba ny angovo (CNE) fa an-dalan'ny hahatratra 21 isanjaton'ny angovo azo havaozina ny Repoblika Dominikanina amin'ny faran'ny taona 2024, tamin'ilay tanjona hahatratra 25 isanjato amin'ity taona 2025 ity, ary 30% amin'ny taona 2030.