Karazana maky mikirazorazo amin'ny hazo maina noho ny tsy fahampian’ny orana eto Madagasikara; pikantsary avy amin'ny fantsona YouTube Al Jazeera anglisy

Navoaka ity lahatsoratra ity ho ampahany amin'ny fanofanana momba ny rariny ara-toetrandro eto Afrika.

Tena manan-karena tontolon-javamananaina ny nosy Madagasikara saingy mbola tena marefo manoloana ireo fahasimbana ateraky ny fiakaran'ny hafanan'ny tany izay tena handravarava eo amin'ny rohivoary sy ny fiaraha-monina eo an-toerana.

Noho ny fangitra ara-jeografika sy ny fitokana-moniny, ahitana biby sy zavamaniry tsy manam-paharoa i Madagasikara, ary maherin'ny 80% amin'ny karazan-javamaniry sy biby ao no andemika, araka ny asehon'ity famoahan'ny Brut Nature ity ao amin'ny kaonty X-ny:

C'est l'un des paysages les plus spectaculaires de Madagascar : un immense labyrinthe de calcaire où prospèrent une faune et une flore exceptionnelles.

Voici la réserve naturelle intégrale du Tsingy de Bemaraha pic.twitter.com/bdrpFUZHyG

— Brut nature FR (@brutnaturefr) April 28, 2020

Iray amin'ireo toerana mahafinaritra indrindra eto Madagasikara: lalantsokay mifaningotsingotra mampiroborobo biby sy zavamaniry miavaka.

Indro ny valanjavabary feno ao amin'ny Tsingin'i Bemaraha

Vakio : Au Burundi, le changement climatique transforme la saison des pluies en danger public en zones urbaines [Ao Burundi, manova ny vanim-potoanan'ny orana ho lozam-bahoaka an-tanàndehibe ny fiovan'ny toetrandro]

Na izany aza, tena mampidi-doza ho an'ity tontolon-javamiaina tsimanampaharoa ity sy ny fiveloman'ny mponina ao an-toerana ny fiakaran'ny hafanana, ny fikorontanan'ny rotsak'orana ary ny fiakaikezan'ny loza voajanahary.

Rohivoary tandindonin-doza sy ny sehatry ny fambolena mikorontana

Tandindonin-doza tokoa ny rohivoarin'ny ala malagasy. Mampihena haingana ny fonenana voajanahary ny hain-tany mitarazoka sy ny doro ala, ary manampy trotraka ny fihafanan'ny toetrandro.

Mampanjavona haingana ny ala ny fiantraikan'ny fandripahana ala toy ny fanaovana tavy sy ny fitrandrahana tsy ara-dalàna ny hazo sarobidy. Tamin'ny Janoary 2021, namoaka tatitra ara-tsiansa ny WWF mitondra ny lohateny hoe “Les fronts de la déforestation : moteurs et réponses dans un monde en mutation” ( Ny vavan'ny fandripahana ala: môtera sy setriny ao anaty Tontolo Miofo), izay manolotra fakafaka lalina momba ny anton'ny fandripahana ala sy ny vahaolana azo atao eo amin'ny sehatra manerantany. Nofantarin'ny tatitra ireo “vava fandripahana ala” 24 maneran-tany, ireo faritra izay tena mavitrika amin'ny fandripahana ala ary tena ahiana mafy ny ala amin'ny sisa tavela. Tafiditra anaty lisitra amin'ireo vava 24 ahiana ireo i Madagasikara.

Teo anelanelan’ny taona 2004 sy 2017, manodidina ny 700 000 ha ny ala potika teto amin'ny nosy, ary tany amin’ny faritra atsinanana sy andrefana no tena nisian'izany. Tamin’ny taona 2020, araka ny angom-baovaon’ny Minisiteran’ny Tontolo iainana sy ny fampandrosoana lovainjafy, dia maherin’ny 60.000 ny fameloman'afo niteraka doroala tao anaty ala teto Madagasikara voarakitra. Teo anelanelan'ny taona 2002 sy ny taona 2023, dia 1,08 tapitrisa hektara eo ho eo ny velaran'ny ala mandon'i Madagasikara tsy nambolena nanjavona.

Eo amin'ny lafiny sosialy sy toekarena, tsapan’ ny vondrom-piarahamonina eo an-toerana lalina ny fiantraikan'ny fiovaovan'ny toetr'andro. Marefo tanteraka eo anatrehan'ny fiovaovan'ny toetr'andro ny fambolena, izay mahasahana ny ampahefatry ny harinkarena anatiny, ary foto-piveloman'ny ankamaroan'ny mponina satria mampiasa ny 80%-n'ny olona afa-miasa. Mampihena ny voka-tsakafo ary manambana ny antoka ara-tsakafo ny hain-tany mihamatetika. Raha atambatra, araka ny tatitry ny WWF nivoaka tamin’ny taona 2019, tsy mahazaka ny fiovaovan’ny toetr’andro ny 53%-n’ny faritra arovana eto Madagasikara, indrindra noho ny fahaverezan’ny fonenana voajanahary vokatry ny fandripahana ala.

Fanampiny, mihasarotra ny fahazoana rano fisotro any amin’ny faritra sasany, indrindra ny any atsimon’i Madagasikara, ka vao mainka manamora ny fahazoana aretina. Misy fiantraikany amin'ny fahasalaman'ny olombelona koa ny fahalotoan‘ny rivotra.

Etsy ankilan'izany, voafotsy ny vatosokay (haran-dranomasina), izay tena ilaina amin'ny fifandanjan'ny rohivoary an-dranomasina sy ny jono ao an-toerana, izany hoe miakatra mihoatra noho izay zakan'ny vatosokay ny hafanan'ny rano, ka voaroaka ny lomotra, izany no niavian'ny voambolana hoe “voafotsy” – noho ny fiakaran'ny hafanan'ny rano. Nefa ireny haran-dranomasina ireny no toeram-pikarakarana/famahanana ireo karazan-trondro maro, ary ny fahapotehany no mampifintina ny tontolon-javamiaina an-dranomasina ary mahatratra ny fanjarian-tsakafon'ny mponina amorontsiraka.

Vakio ihany koa : Tondraka ny afovoany sy andrefan'i Afrika, nefa zara raha manana andraikitra amin'ny fikorontanan'ny toetrandro ilay tanibe [mg]

Fandrahonana mivantana amin'ny tontolon-javamiaina

Antsoina matetika ho “hotspot de biodiversité” (loharanon'ny tontolon-javamiaina) ity firenena ity, noho ny fiavahana manokan'ny tontolon-javamiainany amin'ireo biby sy zavamaniry tsimanampaharoa, mitatao akaiky tokoa amin'ny otrikarena voajanaharin'ity firenena ity ny ambana goavana ara-tontolo iainana.

Nidiran-doza io otrikarena biôlôjika io noho ny asan-draolombelona nanimba ny fonenana voajanahary sy nanapaka ny tsingerina biôlôjika. Akanin-karazam-biby sy zavamaniry andemika i Madagasikara, ao ireo maky [mg], tanalahy sy tarondro ary reniala (baobab). Manana anjara toerana amin'ny fifandanjana ara-tontolo iainana sy amin'ny fiveloman'ny eo an-toerana ireo karazan-drohivoariny, toy ny ala mando any atsinanana sy ny faritra maina any atsimo, ny ala honko [mg] sy ny haran-dranomasina, saingy tratran'ny ambana tsy mbola nisy toy izany, izay manana isa 4.69 amin'ny 5 ao amin'ny Tatitry ny Ambana ara-tontolo iainana taona 2024.

Mandravaka izany ambana izany ny lahatsary iray avy amin'ny fampitam-baovao Le Monde Afrique mitondra ny lohateny hoe “A Madagascar, 95 % des espèces de lémuriens menacés d’extinction” (Madagasikara, ahiana ho lany tamingana ny 95%-n'ireo karazana maky):

Anisan'ny loza mitatao amin'ny tontolon-javamiaina ny fampiasana tafahoatra ireo singa famonoam-boalavo, izay mandoto ny tany sy ny rano, mampidi-doza ireo mpamindra vovobony sy karazam-biby zavamaniry hafa ilaina. Ankoatra izany, tsy zakan'ny zavamananaina maro ary mety hahalany tamingana azy ireo haingana, ny fihafanàn'ny tany, miampy fandotoana shimika, plastika ary tabataba.

Manapaka ny rojon'aina ihany koa ny fanjavonan'ny karazan-javamaniry sy biby andemika malagasy. Lalina sy mivantana ny fianjadîny ho an’ny zanak’olombelona, satria nahasahana ny andavanandrom-piainan’ny Malagasy.

Farany, tsapa any amin’ny sehatrasa isan-karazany toy ny fizahantany sy ny jono, izay miantehitra amin’ny fahamaroan'ireny rohivoary ireny, ny traika ara-toekarena sy sosialy ateraky ny fahaverezan’ny tontolon-javamiaina.

Vahaolana sy hetsika fikajiana ny tontolon-javamananaina

Ho fanavotana ny tontolon-javamiaina, zava-dehibe ny hetsika politika manerantany sy ny politika mifandraika amin'izany. Tamin’ny taona 1995, nankatoavin’i Madagasikara ny Dinan'ny fahasamihafàna biolojika (CBD), izay natao hanandratra ny fikajiana ny rohivoary sy ny fiarovana ireo faritra an-dranomasina sy an-tanety. Mandrisika ny firenena ireo fifanarahana ireo handraisany fepetra hiarovana ny fonenana voajanahary sy hanakanana ireo fanao manimba.

Misy ireo mandray fepetra vaovao mba tsy haharipaka ny ala, araka ny asehon'ity tatitra avy amin'ny Tv5monde ity:

#Madagascar est un haut-lieu de la biodiversité mondiale. 80% de sa faune et de sa flore sont endémiques. Mais la déforestation menace cette richesse naturelle. Reportage dans la forêt d'Anjozorobe où des paysans ont choisi l'apiculture comme alternative à la coupe de bois. pic.twitter.com/HHJ4XmQVWW

— Le journal Afrique TV5MONDE (@JTAtv5monde) January 17, 2021

Akanin'ny tontolon-javamiaina maneran-tany i Madagasikara. Andemika ny 80%-n'ny biby sy zavamaniry ao aminy. Saingy ambana amin'izany harena voajanahary izany ny fandripahana ala. Angom-baovaon’ny alan’Anjozorobe izay nisafidianan'ny tantsaha hiompy tantely ho solon’ny fikapàna hazo.

Vakio ny dôsie : La Justice Climatique dans le contexte Africain [ny rariny ara-toetrandro ao amin'ny odidina afrikana]

Asongadin'ny zavamisy ara-tontolo iainana eto Madagasikara fa vaindohan-draharaha ny ihetsehan'ny iraisampirenena sy ao an-toerana manao izay hanalefahana ny fiantraikan'ny fihafanana ara-toetrandro. Fanamby voalohany ny fitadiavam-bahaolana miaro ny rohivoary malagasy sady maha-antoka ny fiveloman'ny mponina.