Sary an'i Almin Zrno, tao amin'ny Balkan Diskurs. Nahazoana alàlana

Ity lahatsoratra nosoratan'i Adelisa Mašić ity dia navoaka voalohany tao amin'ny Balkan Diskurs, tetikasa iray an'ny Post-Conflict Research Center (PCRC). Dika iray nasiam-panovàna no averin'ny Global Voices avoaka eo ambany fifanarahana iray hifampizara votoaty.

Iray amin'ireo mpaka sary tena goavana ao Bôsnia sy Herzegôvina (BiH), efa nanao fampirantiana nandeha irery in-18 i Almin Zrno tao BiH sy tany ivelany.  Mpikambana ao anivon'ny fikambanana Association of Applied Arts and Designers of BiH, nanoratra mônôgrafy roa ary nahazo fito tamin'ilay loka malaza Collegium Artisticum ho an'ny saripika tsara indrindra. Zrno koa dia manana ny sata maha-mpanakanto tsy miankina misongadina azy ao amin'ny kantaon'i Sarajevo.

Izy dia mamaritra ny tenany ho lehilahy tsotra tanteraka, babom-pitiavana amin'ny fiainana sy izay rehetra atolotry ny fiainana ho antsika. Tsy tiany ny eritreretina ho toy ny mpakasary mpanakanto, fa mpamorona, na farafaharatsiny miezaka ny ho izany. Maka aingampanahy avy amin'izay rehetra manodidina azy izy ary mamadika izany hanjary ireo asany akrômatika malaza.

“Vita amin'ny loko akrômatika valeriàna ny ankamaroan'ireo saripikako mba hahafahan'ny tsirairay kosa mandoko azy indray araka izay itiavany azy avy eo. Ny tsirairay amintsika, rehefa manoloana asakanto iray, dia tsy maintsy manandrana mamantatra hoe iza moa ny tenany. Ireny loko ireny no tena misarika fahaizana mamantatra ny hafa ao anatiko manokana satria ireo nofinofiko koa dia narafitr'ireny loko ireny,” hoy i Zrno manazava.

Efa hatry ny ela izy no nilona tao anatin'ny fakàna sary fanadihadiana, mandra-pahatongan'ny  iray tamin'ireo asakantony malaza indrindra, “Mother of Srebrenica”(2001) nanamarika kihon-dàlana. Noho io asany io, nanapaka hevitra izy ny tsy hanohy intsony iny karazany iny. Hoy izy:

Fotografija ,,Majka Srebrenice“ nastala je 2001. godine. Nakon što sam je izradio, shvatio sam da ne mogu graditi svoju sreću na tuđoj nesreći jer niti jedna ratna fotografija nije zaustavila niti jedan rat. Mi stalno propitujemo prošlost i pravimo revizionizme, ali tu umjetnost ne stanuje, ona stanuje na nekom drugom mjestu. Da sam nastavio da radim u tom pravcu, ja bih sebe poništio a to ne vodi nikuda.

Tamin'ny 2001 no natao ny fakàna sary ny  “Mother of Srebrenica”. Taorian'ny nakàko azy io, tsapako fa tsy afaka manorina ny fahasambarako eo ambonin'ny fahorian'ny hafa aho, satria tsy mbola nisy velively sarin'ady nampitsahatra ady. Manontany tena tsy tapaka momba ny lasa isika ary manao fitodihana ara-tantara… nefa tsy any ny toeran'ny zavakanto, fa any an-kafa. Raha manohy miasa mankany amin'izay zotra izay aho, dia toy ny manafoana ny tenako ihany, izay tsy hitondra ahy ho aiza na ho aiza.

Zrno mino fa ny zavakanto dia hery iray matanjaka be entin'ny olona ao anatiny ao. Ny teny fanevany dia ny hitia ny zavakanto izay ao anatintsika, fa tsy ny tenantsika ao anatin'ny zavakanto. Naka fihodinana iray hafa ankehitriny ny asany, amin'ny endrika saripika miboridandridana, izay manome azy hirika tsy tambo ho isaina hamoahana sy hitrandrahana ny vatana sy ny fanahy, hoy izy.

Atsimo sy avaratra ho an'io faritra io ny namoronan'i Zrno an'ilay mônôgrafiny “Apology of Eros.” Hita anatin'izy io ireo saripika 53 notsinjaraina ho faribolana roa, “Fresco” sy “Nude,” ary lahatsoratra roa matianina nosoratan'i profesora Amela Hadžimejlić sy profesora Fehim Hadžimuhamedović.

Mizara ho faribolana roa ilay mônôgrafy — Fresco sy Nude — manome topimaso momba ny fahasarotan'ny asa fakàna sarin'i Almin Zrno, izay manasaraka ny saripika miboridandridana tsy hifangaro amin'ny toetran'ilay maodeliny, ary mitondra azy hanakaiky kokoa ny abstraction, toy ny endriky ny vatana, ny tanjaky ny fihetsika, ny fambaboana, ary ny transcendence. Saripika an'i Almin Zrno, tao amin'ny Balkan Diskurs. Fampiasàna nahazoana alàlana

“Tsy momba ny fahatsapana fotsiny mankany amin'ny ara-batana sy ny fihetsika, fa koa ny fahatsapana mankany amin'ny ara-panahy. Samy manana sarontava daholo isika rehetra, izay haintsika ny mametaka azy amim-pahakingàna amin'ny minitra ifohazantsika.  Izany no antony tsy isian'ny sarontava amin'ireo sary ataoko, mampiseho ny olona miboridana sy malalaka ary, mandritra izay fotoana izay ihany, bitika sy marefo. Ilaintsika ny miditra lalina any anatin'ny tenantsika any sy mamantatra ny tenantsika, satria any no misy ny ivon'ny tontolo sy ny ivon'ny olantsika rehetra ary ny vahaolana rehetra, ary tsy afaka hanao izany isika raha tsy miboridana tanteraka. Io ilay ‘Apology of Eros’ ataoko. Io no valinteniko ho an'ny tontolo manodidina ahy ary fitaratra iray ijerena ny tena zavamisy iainako,” hoy i  Zrno manazava, miresaka ny fotokevitra fonosin'ilay mônôgrafy nosoratany.

Ampiany fa ireo tsingerin'ny fakàny sary, amin'ny alàlan'ireo paozy sy fihetsika sasantsasany, manosoka fihetsehampo vitsivitsy, dia manery antsika hankalaza ny fitiavana sy ny fahalalahana mba ho tsindrin'entana, araka izany, amin'ny hadalan'ny tontolo manodidina antsika amin'izao fotoana izao.

Amin'ny alàlan'ny fampahafantarana ny tenany sy ny zavakantony any ivelan'i BiH dia mampahafantatra ihany koa ny firenena niaviany izy. Amin'izany izy dia mandrava ihany koa ireo hevi-diso momba iny faritra iny.

“Andramako ny manaitra ny saina momba ireo fadifady sasany ao anatin'ny fiarahamoninay ary mandrava ireo fitsaratsaram-poana. Ny olana dia feran'ny olona sasany ny zavakanto ho amin'ny maizina sy ny ratsy. Itrikitrihan-dry zareo ny hoe natao ho an'io sehatra io ihany ny zavakanto, ary andrandrainy hanaraka izany isika rehetra. Antenaiko hoe indray andro any, ho tratrantsika ny haavon'ny fahalalahana izay tena ahafahantsika migoka fahalalahana marina tokoa,” hoy izy.

Tsy heverin'i Almin Zrno ho asa ny fakàna sary, fa fitiavana, ary ho azy ny fitiavana dia tsy fitompoana fa fanolorana. Raha ny marina, lasa teny filamatra ho an'ny tenany io. “Vantany vao misy ny faniriana hitompo zavatra iray, efa tsy fitiavana intsony izay.”