Pikantsary amin'ny clip-n-kira “Tchizambengué” an'i Shan'L ao amin'ny YouTube
Tsy mitovy avokoa ny endrika teny frantsay ampiasaina eran-tany. Ao amin'ny fizaranay ny “Les mots ont la parole” (An'ny voambolana ny fitenenana), no anomezanay voninahitra voambolana na fomba fiteny manokan'ny faritra, firenena, vondrom-piarahamonina iray, nefa koa tsy azo adika izay tazoninay amin'ny teny frantsay araka izany, na adikanay ampahany, ary ireo voambolana frantsay miditra amin'ny fiteny hafa ary tsy adika, nefa manana heviny vaovao indraindray.
Hita eto daholo ny fizarana teo aloha rehetra: Les mots ont la parole.
Androany izahay nisafidy ireto teny sy fomba fiteny telo ireto:
Tchiza: Amin'ny teny frantsay resahana ao Gabon, ny voambolana “tchiza” dia mitondra mankany amin'ny sipa na vadikelin'ny lehilahy iray manambady. Voambolana nohatsaraina avy amin'ny “maîtresse” ary manoritsoritra ireo vehivavy mijoro amin'ny anjara asany ary manambàra ireo tinakiny, mamely ny vady ofisialy raha ilaina izany. Voambolana vavin'ny “tchizo” anondroana ny lehilahy, araka ny azavain'ity ranty média gaboney Lebanco ity. Tchiza: Amin'ny teny frantsay ampiasaina amin'ny teny Gabon, ny teny hoe “tchiza” dia manondro ny olon-tiany na tompovavin'ny lehilahy manambady.
Niely nanerana an'i Afrika miteny frantsay io voambolana io. Izany no mahamaro ireo afrikanina mpanakanto toa an'ilay Gaboney Shan’L, ilay Ivoariana Lil Jay Bingerack, ny Togoley Ralycia, na ilay Beninoà Axel Merryl isehoan'ilay Kongoley Gaz Mawete no mampiasa ny voambolana Tchiza amin'ny hirany, mba hankalazàna na hanamelohana izany toe-javatra izany.
Indro ny lahatsarin-kiran'i Shan'L:
Ao amin'ny tsongan'ny hira, nampiasain'ny artista Shan’L ny voambolana mba hilazana ny fifandraisana eo amin'ny sipa (“tchiza”) sy ny vady ara-drariny (“Maman”).
Tu me traites de tchizambengué [forme longue du mot tchiza]
Mais je suis la seule qui le rend dingue
Maman arrête tu nous embêtes
Antsoinao hoe tchizambengué [endrika lavan'ny teny hoe tchiza] aho
Fa izaho irery no mahadala azy
Neny ajanony fa manelingelina anay ianao
J’ai pas le time: Fomba fiteny mampifangaro frantsay sy anglisy midika hoe “tsy manam-potoana”. Na izany aza, mampiditra esoeso iray amin'ny fitenin'ny tanora, izay voataona kokoa amin'ny teny anglisy, indrindra amin'ny votoaty anjotra izany. Mampiasa teny vahiny anoloana teny frantsay fantatry ny rehetra, mba ilalaovan-teny sy isehoana ho fetsy. Hita ao amin'ny tononkira maromaro io fomba fiteny io.
Na dia mety haharanga ny sasany aza ny mety hisian'ny fifindran'ny teny frantsay, dia manam-pahaizana maro no milaza fa tsy miteraka olana ny fampiasan'ny tanora ny teny anglisy, ary ny mifanohitra amin'izany aza, mampanan-karena ny fiteny io dingana io amin'ny fanomezana safidim-voanteny bebe kokoa sy ny haavon'ny fiteny.
Debakl: Mazava ho azy fa avy amin'ny voambolana frantsay hoe “débâcle” io voambolana tseky io ary hita indrindra amin'ny teny literera na fampitam-baovao indrindra amin'ny fanehoan-kevitra ara-politika sy ara-panatanjahantena, araka ny asehon'ity lahatsary miresaka fifidianana vao haingana tao amin'ny Repoblika Tseky ity izay ahitana ilay voambolana ao amin'ny lohateniny:
Krajské volby 2024: Ani úspěch, ani fatální debakl, zhodnotil Fiala volby. Musíme být lepší, dodal
Fifidianam-paritra 2024 : Sady tsy fahombiazana no tsy débâcle (faharesena) mahafaty, manoritra ny voka-pifidianana i Fiala [praiminisitra]. Tsy maintsy manao tsaratsara kokoa isika, hoy ihany izy.
Amin'ny teny frantsay, ny ôrizinaliny dia manondro fiempon'ny ranomandry, avy eo nandray ny dikan'ny faharesena, matetika mahamenatra, araka ny fampiasa azy ao amin'ity lahatsoratra Global Voices [mg] ity:
Cette récompense est survenue lorsque le président Petro a surgi pour défendre le Mexique dans la débâcle de l’ambassade, et que le Nicaragua et le Venezuela ont coupé les liens avec l’Équateur.
Tonga izao valisoa izao rehefa nipoitra hiaro an'i Meksika ny filoha Petro manoloana ny fikorontanan'ny masoivoho, ka nanapahan'i Nikaragoà sy Venezoelà fifandraisana tamin'i Ekoadaoro.
Tafiditra tao amin'ny literatiora frantsay ihany koa izy amin'ny tantara nosoratan'i Zola tamin'ny taona 1892, mitondra ny lohateny hoe “La débâcle”.
Raha manana voambolana na fomba fiteny hozaraina ianao mba hampidirana azy ireo ao amin'ny fizarana“Les mots ont la parole”, dia mifandraisa aminay: filip.noubel@globalvoices.org
