Tanànan'i Abidjan, renivohitr'i Côte d'Ivoire. Pikantsary avy amin'ny fantsona YouTube-n'ny  Afrique Révélée

Tsy heloka bevava ao Côte d'Ivoire ny fiarahan'ny olona mitovy taovam-pananahana, saingy tsy manana fiarovana araka ny lalàna ny vondrom-piarahamonina LGBT+. Anatin'io toejavatra manjavozavon'ny lalàna io, ekena fa afaka mikarakara hetsika sy fihaonana samihafa ry zareo LGBT+, saingy miaina eny ivelan'ny fiarahamonina iray izay tsy manaiky azy ireo ho toy ny olompirenena tanteraka.

Fialofana tsy voaaro

Hatreto, ireo olona hafahafa ao RDC dia tsy henjehina araka ny lalàna, araka ny hazavain'i Brice Stéphane Djédjé, mpahay fiarahamonina, manampahaizana manokana momba ny resaka LGBT+. Tao anaty lahatsoratra iray an'ny gazety Le Monde, Brice Stéphane Djédjé manamafy fa:

Tsy momba ny atsy na ny aroa ny fanjakana ivoariàna momba io resaka io. Io fahabangàna ao anatin'ny lalàna io no ahafahan'ireo olona hafahafa misitraka sarintsarim-pandeferana raha mitaha amin'ireo firenena mpiray vodirindrina.

Na izany aza, mitoetra ho voahilika foana ry zareo amin'ireo rehetra fanaovan-dalàna hanoherana izay rehetra mety ho endrika fanavakavahana, taorian'ny nandàvana tsy hampiditra azy ireo tao anatin'ny fanovàna ny lalàna momba io lohahevitra io tamin'ny taona 2021.

Tokamiavaka io toejavatra io ao amin'ny tanibe afrikàna izay, any amin'ny ankamaroan'ireo firenena any – afatsy i Afrika Atsimo -,  ny fiarahan'ny olona mitovy taovam-pananahana dia ambara ho tsy ara-dalàna, ary matetika no voasazy handoa onitra sy miditra am-ponja.

Izany no zava-misy any amin'ireo firenena manodidina an'i Côte d'Ivoire, toa an'i Ginea, Ghana ary na i Senegaly aza. Io no manazava ny antony mahatonga ireo marobe, lahy sy vavy, mialokaloka any Côte d'Ivoire.

Tanisain'ny gazety Le Monde ny tranga nanjo ny tovolahy iray LGBT+ mialokaloka ao Abidjan (renivohitra ara-toekaren'i Côte d'Ivoire) taorian'ny helo niainany tany Ginea, Senegal,  Mali  ary Burkina Faso.

Tany Conakry, im-betsaka niharan'ny fikasihan-tànana aho ary in-telo niharan'ny herisetra ara-nofo. Tao Dakar, niverina indray ny toy izany. Tao Bamako, nisy nanindrona antsy aho, tsy sahy niseho masoandro intsony aho. Tao Ouagadougou, rehefa tsikaritr'ireo mpiray vodirindrina tamiko fa ‘gay’ aho, dia noroahan-dry zareo hiala ny tanàna aho. Eto, afaka mivoaka manao ankosotra aho ary manao fety mitondra kiraro avo voditongotra.

Saingy io sarintsarim-pandeferana io tsy midika hoe manana fahatoniana ireo olona hafahafa, na avy aiza izy na avy aiza, araka ny fanamarihan'i Brice Stéphane Djedje ao anatin'io lahatsoratra io ihany:

Abidjan no toerana iray ifangaroan'ireo olona hafahafa ao Afrika Andrefana. Saingy mbola ampahany betsaka amin'ny mponina no manilika ireo LGBT+. Matetika ny herisetra sy fanafihana, indrindra fa atao an'ireo nanova taova ho vehivavy.

Tatitra iray mitondra lohateny hoe “Situation des LGBT+ en Côte d'Ivoire” (Ny toedraharaha iainan'ireo LGBT+ ao Côte d'Ivoire), nivoaka tamin'ny Desambra 2023 no mampiseho amin'ny antsipirihany ny fepetra iainan'ireo olona hafahafa ao amin'ilay firenena.

Lahateny eny anaty tambajotra, feno fankahalana pelaka sy olona hafahafa

Ny toerana manoloana ny lalàna misy an'i Côte d'Ivoire amin'ny resaka zon'ireo LGBT+ dia mazava fa tsy ampy hiantohana ny fitovian'ireo olompirenena sy ny fiarovana an-dry zareo ao anaty fiarahamonina iray izay finoana roa no tena mihaban-toerana: ny silamo (42,5% amin'ny vahoaka) sy ny kristianisma (39,8%) araka ny fanisàna ankapobeny farany ny mponina sy ny trano fonenana (RGPH 2021).

Manaporofo izany ny onjam-panoherana iray tety an-tambajotra nanenjehana ireo olona antsoina hoe “Woubi” , fomba fiteny izay hazavain'ilay tranonkalam-baovao ivoariàna Koaci tahàka izao:

Ny fiteny hoe “woubi”, malaza anatin'ny kolontsaina ao an-toerana, dia manondro ireo tovolahy mihataka amin'ny maha-lahy hatrizay azy ka milaza an-karihary ny maha-pelaka azy. Miteraka fanehoankevitra mamay io toejavatra io, manome taratra ny fanoherana lalina ao anatin'ny fisainana maron'ireo ivoariàna manoloana ny fironana ara-pananahana tsy mifanaraka amin'ireo fenitra efa napetraky ny fomba amam-panao teo an-toerana.

Takiana ato anatin'ity lahatsary ao amin'ny tambajotra X ity,  nampitain'i Farafina Wamy, ilay vehivavy ivoariàna mpitarikevitra, ny zo ho hita ananan'ireo olona Woubi:

Un woubi 🇨🇮très en colère. Hé ma copine woubi c’est arrivé là bas? Ko nous sommes frustrés! Yo la Côte d’Ivoire 🇨🇮 est devenu un pays de droit et de liberté pour les woubis. Le pouvoir est dans le woubisme. pic.twitter.com/GZfkY6bc2x

— Farafina Wamy (@FarafinaW) August 29, 2024

woubi 🇨🇮 iray tezitra mafy. Hé ry sipa woubi namako misy an'izany ve tany? Kô sorena izahay! Yo i Côte d’Ivoire 🇨🇮 lasa firenena iray anjakan'ny zo sy fahalalahana ho an'ireo woubis. Ao amin'ny woubisme ny fahefana. pic.twitter.com/GZfkY6bc2x

— Farafina Wamy (@FarafinaW) 29 Aogositra 2024

Miha-mahery setra ireo feo manohitra ny fisehoana masoandro ho an'ireo olona hafahafa, indrindra fa ao amin'ny tambajotra X sy TikTok. Ilay Ivoariàna mpitarikevitra mitondra ny anarana hoe Général Camille Makosso (manana mpamandrika miisa 3 tapitrisa any ho any) dia niantso ny filoha ivoariàna sy ny governemantany tao anaty lahatsary TikTok iray nampitaina tao amin'ny tambajotra X:

🚨CRISE MORALE EN CÔTE D'IVOIRE : APPEL URGENT DE #MAKOSSO À LA RESPONSABILITÉ RELIGIEUSE ET AU COURAGE FACE À LA DÉRIVE DES #WOUBIS#MAKOSSO

<<🔹Le président @AOuattara_PRCI est musulman. Cela signifie que les premières personnes à pouvoir lui parler, ce sont vous, les… pic.twitter.com/ihcelanpOp

— TIDJANE THIAM National FANS🇨🇮 (@TidjaneThiam225) August 30, 2024

 🚨KRIZINNY MÔRALY ETO CÔTE D'IVOIRE : ANTSO MAIKA ATAON'I #MAKOSSO HO FANDRAISANA ANDRAIKITRA ARA-PINOANA SY HO FANDRISIHANA MANOLOANA NY FIVILIAN-DALAN'IREO#WOUBIS#MAKOSSO

<<🔹Miozolomàna ny filoha @AOuattara_PRCI. Midika izany fa ny olona voalohany manana fahefàna hiresaka aminy dia ianareo, ny… pic.twitter.com/ihcelanpOp

— TIDJANE THIAM National FANS🇨🇮 (@TidjaneThiam225) 30 Aogositra 2024

Anaty lahatsoratra iray natokana ho an'ilay olana, ny tranonkala Abidjan.net no mitanisa ireo fanehoankevitry ny Ivoariàna manameloka ny fitondrantenan'ireo olona pelaka. Ny mpanakato Zagba Le Requin, avy amin'ny tarika mpilalao mozika ivoariàna”Team Paiya” voatanisa ao anatin'io lahatsoratra voalaza io no miteny fa:

Tsy misy henatra ireo Woubis. Mihoatra noho ny an'ireo vehivavinay mihitsy aza ny volonareo. Ny sasany dia milahatra mihitsy mba hametraka “faux ongles”. Samy manana ny safidiny ny tsirairay, OK. Tsy olona iza afaka hitsara aho, OK. saingy hajao ireo soatoavina eto amin'ity firenena mahafinaritra ity.

Mbola ao anatin'io lahatsoratra io ihany, Hassan Hayek, olomalaza iray eny anaty media sôsialy ao Côte d'Ivoire no manohana, etsy andaniny, fa tsy tia sehoseho ireo tena pelaka.  Hoy izy:

Tsy ireo mandihindihy ety anaty tambajotra sôsialy no tena Woubis. Miafina ny tena izy.

Manoloana io onjan'ny tsy fandeferana io, ireo manampahefana ivoariàna, tamin'ny alàlan'ny ministeran'ny fitsaràna sy ny zon'olombelona, dia mampitandrina ny vahoaka tsy hampiasa tsy araka ny lalàna ny tambajotra sôsialy, ary mampahatsiahy momba ireo sazy mety hihatra. Araka izany, ny andininy faha-367 ao amin'ny lalàna famaizana ao Côte d'Ivoire dia mampahatsiahy ireto teny ireto:

na iza na iza manonona na mamoaka teny manafintohina, na teny manivaiva na tsy misy idirany amin'ny zavamisy amin'ny alàlan'ny sehatra fampitam-baovao dia hosaziana fampidirana am-ponja dimy taona sy onitra 5 000 000 hatramin'ny 100 000 000  francs ( 8 412 hatramin'ny 168 248 dôlara amerikàna).

Etsy ankilany, ny ONG Gromo (fikambanana ivoariàna miaro ny zon'ireo LGBT+), dia mampitombo ireo hetsika ho fampiatiana ara-tsôsialy ireo mpikambana avy amin'io vondrom-piarahamonina io. Fa ao anatin'ny toedraharaha iray isian'ny fitomboan'ny tsy fandeferana an'ireo vondron'ny vitsy an'isa ireo,  mandalo amin'ny fankatoavana ny zo hahazo firovana araky ny lalàna ihany koa ny vahaolana.