Sary mijoro nampiasana singa Canva Pro.

Avy amin'i Patriann Smith

Tamin'ny fiandohan'ny taona 2024, namoaka lahatsoratr'olontsotra momba ny asako tao amin'ny X (Twitter taloha) ny Scientia Global, sehatra iraisampirenena manokatra fifanakalozan-kevitra eo amin'ny siansa sy ny fiaraha-monina, ary nahazo mpijery mihoatra ny dimy hetsy.

Saika niofo avy hatrany ny fifantohana tamin'ny iray amin'ireo lahatsoratro oniversitera nanaovany tondro : tafiditra faha-99 amin'ny zato ny lahatsoratra, araka ny Altmetric, ary tafiditra dimy voalohany tamin'ireo voka-pikarohana maherin'ny 25 tapitrisa tamin'ireo loharanom-baovao rehetra. Raha ny hita, nitana ny laharana voalohany tamin'ireo voka-pikarohana 198 nozohin'i Altmetric avy amin'ny jeritodika isantaona fanaon'ny Cambridge University Press amin'ny Haifiteny ampiharina (ARAL) izay namoahana azy izy io, nahazo isa ambonin'ny 99 isanjaton'ny namany.

Noho izaho nanolo-tena hahatakatra ny fifandraisana mavitrika eo amin'ny akademika sy ny olon-tsotra, tena nahaliana ahy ireo altmetrics ireo. Ao amin'ny academia, fotoana sy hery be atokana ho an'ireo gazetin'ny manam-pahaizana ambony indrindra, gazety goavan-traika, indraindray dia mitaky taona maro amin'ny manam-pahaizana hanomanana lahatsoratra ho aely, nefa avy eo manaiky fa tsy araka ny nantenaina ny isan'ny mpamaky.

Raha misy fiantraikany amin'ny hahazoana mankatoa azy ho ao amin'ny ligy goavana ny fahamarinana sy ny maha-ara-potoana ny lahatsoratry ny mpampianatra ambony, dia nihatsapako fa ny ankamaroan'ny voka-pikarohana ao amin'ny gazety toy izany — novakìn'ny maro na tsia — matetika dia ireo mpanao fikarohana efa mampita izay niresahako ihany no mahatakatra ny lazain'ireo gazety amoahana voka-pikarohana maro. “Raha manam-pahaizana olon-tsotra tsy mitsaha-miasa ho an'ny tombontsoam-bahoaka aho,” hoy ny eritreritro, “nahoana no tsy takatra ny ankamaroan'ny fikarohako na tsy vakìn'ny mpamaky tsotra mihitsy?”

Raha tokony hamoaka hahazoana traika ao amin'ny academia, ahoana raha afa-mifandray amin'ny mpamaky midadasika kokoa sy maro karazana aho — ireo olona nanohy nampahafantatra ny fiainako ara-pikarohana? Ahoana raha afaka manoratra ho an'ny olombelona ao anatintsika tsirairay avy aho?

Amin'ny maha-mpandinika lalina, nanome ahy ny fanamby lehibe indrindra ity tanjom-pikarohana ity. Niady mafy aho nandrafitra fehezanteny tsy saro-takarina, ary hitako fa sarotra ny nameno fehezanteny iray raha tsy mahazo andalana enina ny halavany. Fantatro fa mety mbola havesatra amin'ny mpamaky ny asa soratro.

Vetivety dia nazava fa mbola mitaky zavatra betsaka kokoa noho ny famantarana ny lalamben'ny fanoratana sy fifandraisana amin'ny daholobe ny dia. Mitaky fomba fisaina, fiainana, fiziana, fanao vaovao ary miasa amin'ny fandikan-teny sy mifandray amin'ny fitempon'ny fon'ny mpihaino marobe sy isankarazany. Nahavita ny asa ve aho?

Nandefa piesy tao amin'ny gazetiboky Literacy Today an'ny International Literacy Association aho. Tsara fanahy ireo mpamoaka lahatsoratra, nanampy ahy handika ny eritreritro mba ho azon’ny olona maro kokoa ny fikarohana nataoko. Tao amin'ny mombamomba ahy ao amin'ny Research Gate, nanomboka nahazo mpamaky kokoa ilay lahatsoratra, na dia mbola voafetra ihany aza ny fivelarany — azo antoka fa tsy dimy hetsy, saingy fanombohana tsara ho an'ny akademika mpankafy “fandikàn-(dahatsoratra)” toa ahy. Dia nanandrana indray aho.

Nangataka ahy hanoratra ranty bilaogy momba ny piesy tamin'ny taona 2016 navoakako tao amin'ny gazety Policy Insights for the Behavioral and Brain Sciences ny Federasionan'ny Fikambanan'ny Siansa momba ny ny ati-doha sy ny fihetsika (FABBS). Nomeko anarana indray ilay izy ary, ny fanintelony no mahasarika, ary nasain'ny bilaogy London Society of Economics (LSE) United States American Politics and Policy (USAPP) hanoratra momba ny fikarohana navoakako vao haingana. Nifanaraka tamin'ny fifantohako ireo seha-baovao iraisam-pirenena ireo amin'ny maha-mpifindramonina manam-pahaizana ahy sy maha avy any Karaiba ahy. Tena faly aho!

Rehefa avy namoaka ireo rohy mankany amin'ireo lahatsoratra ireo sy ireo lahatsoratra manaraka ao amin'ny fantsona media sosialy aho, dia tapa-kevitra ny hijery ny fomba irotsahan'ny daholobe ao amin'ny votoaty. Inona no nanintona ny sain’izy ireo? Namaly ny hevitra ve izy ireo? Inona no nofidiny hozaraina? Inona no fanontanian-dry zareo?

Avy amin'izao fizotram-pikarohana tsy ofisialy sady atao tantara fohy izao, dia hitako fa nisy toerana lehibe ho an'ny fanatsarana. Ahoana no ahafahako mahazo olona amin'ny sehatra samihafa, izay tsy masongadina ny fifandraisan'ireo mpiray fiaviana any amin'ny firenen-tsamihafa (transnationalisme), ny fifindra-monina na ny fanavakavaham-bolonkoditra, hamaky sy hirotsaka ao amin'ny nosoratana?

Tonga aho hahita fa tamin'ny fanoratana ho an'ny manam-pahaizana dia tsy maintsy mametraka ny tenako ho ao ambadika aho. Tahaka ny miolonolona samirery, mitaky fahafoizana sy minia mamihina fahalemena izany. Nila nampiseho ny tenako aho. Na dia nizara fikarohana ara-tsaina aza, mety ho maha-olombelona ahy izany. Nisy olona nilaza tamiko indray mandeha mifandray amiko kokoa izy rehefa niresaka aho fa tsy nanoratra. Ahoana no ahafahako mitondra ny fifandraisana amin'ny fiteniko amin'ny fizotry ny fanoratana ka hampiofo izany?

Izany no fomba nanombohako tamin'ny fanafahan-tsaina sy ny tenako tamin'ny alalan'ny fiaraha-miasa vao nifanaovako tamin'ny Global Voices (GV), izay miezaka hatrany hampitombo ny isan'ny mpamaky azy tsy amin'ny votoaty ihany, fa amin'ny alalan'ny fandikana ho amin'ny fiteny samihafa koa — tsy lazaina intsony ny fahafahany mampifandray amin'ny fampiasana fahalalàna natao ho an'ny olona heverina ho avy any amin'ny “Global South” [Ilabolantany atsimo] tahaka ireo miorim-paka ao amin'ny “Global North” [Ilabolantany avaratra]. Nohavaozina tanteraka ny piesiko roa voalohany ho an'ny GV  nifototra tamin'ireo sy tamin'ireo lafiny hafa toy ny andalana farango [tag line], lohateny, ary teny fototra, ka nahamora sy mahafinaritra vakìna azy ireo ho an'olona laika avy amin'ny vazantany efatra.

Raha ny marina, noho ny fianarako avy amin'ny Global Voices no nahatonga ahy namoaka lahatsoratra momba ireo mainty hoditra mpifindramonina ao Etazonia sy lahatsoratra iray hafa “tsy tena laika” tao amin'ny  Journal of Language and Literacy Education.

Amiko, tsy midika fahazoana mpamaky be dia be ny ranto fandikana fikarohana akademika ho an'ny sarambambe, fa tsy ilaina ho izany. Ao amin'ireo vondrom-piarahamonina isan-karazany ifandraisan'ny mpampianatra mpikaroka isan'andro, hitako ho miha-zava-dehibe kokoa ny fikarohana zaraiko amin'ny mpiara-miasa ho lasa ampahany amin'ny fomba ifandraisako amin'izao tontolo izao .