Ny filoha Amerikàna sy Kazakh tany aloha, Donald Trump sy Nursultan Nazarbayev, nandritra ny fanambaràna niombonany ho an'ny mpanao gazety tamin'ny fitsidihan'i Nazarbayev an'i  Washington D.C. tamin'ny 2018. Pikantsary avy amin'ny lahatsary Ny “filoha  Trump nanao fanambaràna ho an'ny gazety niaraka tamin'ny filoha Nursultan Nazarbayev” notsongaina tao amin'ny tahirina fantsona Youtube “Trump White House”. Fampiasàna ara-drariny.

Tamin'ny Jona, George Krol, masoivoho amerikàna fahiny tany Kazakhstan sy Ozbekistan, dia nizara ny diariny momba ny niasàny tany amin'ireo firenena roa ao Azia Afovoany ireo, tamin'ny fanantitranterany ny fifaneraserany tamin'ireo filoha voalohan'ireo fanjakàna ireo. Ao anatin'ilay diary nomeny lohateny hoe “Ny tantaran'ireo filoha roa voalohany: Islam Karimov sy Nursultan Nazarbayev” dia tantarain'i Krol ny fifampiresahany tamin'ilay filoha Ozbeky efa nodimandry, Islam Karimov, ka toy ny hoe “mpitsabo saina” iray no nahatsapàny ny tenany niaraka tamin'i Karimov “ tamin'izany fotoana izany izay indraindray nanenina tamin'ireo fihetsika sasany vitany tany aloha no sady nanazava ny antony nanaovany izany.”

Momba an'i Nursultan Nazarbayev, filoha Kazakh  teo aloha, Krol dia manoritra azy ho toy ny “mpampanaiky voajanahary sy ampy traikefa, indrindra fa manoloana ireo vahiny,” toetra iray nanampy azy hifankahazo tsara tamin'ilay filoha amerikàna taloha Donald Trump nandritra ny fihaonan-dry zareo, ka tonga hatramin'ny fanaovan'i Trump vazivazy hanome toerana iray ho an'i Nazarbayev ao anatin'ny ekipany.

Ny andrana nataon'i Krol dia navoaka ho ampahany amin'ilay hetsika natomboky ny Ivontoerana Davis Fianarana momba ny Rosiàna sy ireo Eoraziàna. Ao anatin'io, ireo Amerikàna diplaomaty niasa sy Ozbekistan dia mahatsiahy ny fahatsiarovan-dry zareo ny niasàny tany amin'ilay faritra, taorian'ny 1991 nahazoan'ireny firenena ireny ny fahaleovantenany rehefa foana ny Firaisana Sôvietika. Manome topimaso momba ny toetran'ireo filoha tao Azia Afovoany ireny diary ireny, ary koa ny fifankahalàna nisy tamin-dry zareo, manampy amin'ny fanomezana dikany ireo tombontsoa pôlitika niovaovan'i Etazonia sady manazava ireo anton'ny fahombiazana sary tsy fahombiazan'ireo tetikasa goavana tamin'ny sehatry ny angovo sy fotodrafitrasa tao amin'ny faritra.

Tetezamita am-pilaminana, fitaovam-piadiana nokleary ary tobin-tafika an'habakabaka

Taitran'ny herisetra taorian'ny fivakisan'i Yôgôslavia, iray tamin'ireo laharam-pahamehan'i Etazonia tany am-piandohan'ny andian-taona 1990 ny hisian'ny tetezamita am-pilaminana hankamin'ny fanjakàna, ny fiandrianam-pirenena ary ny maha-iray tsy mivaky ny faritra Azia Afovoany. Ny masoivoho amerikàna taloha tao Kyrgyzstan (1994–1997), Eileen Malloy, tao anatin'ny diariny nomeny lohateny hoe “Kyrgyzstan nandritra ny fotoanan'ny kere,” no manazava ny nahavitàn'ity fomba fiasa ity nametraka fandaharanasa ho an'ny firenena tsirairay, izay, raha ny momba an'i Kyrgyzstan manokana, dia nitaky toekarena marin-toerana sy fanomezana vahana ny fampiroboroboana ny demaokrasia.

Mifanindran-dàlana amin ‘izay, Etazonia dia niaraka tamin'i Kazakhstan tany anatin'ireo fifampiresahana momba ny tsy fanapariahana ny nokleary, izay niafara tamin'ny fanajanonan'i Kazakhstan ny fitaovam-piadiana nokleary ho tambin'ny fampiasambola amin'ny fitrandrahana sy fanondranana ny tahirin-tsolika voajanahary midadasika ananany. Tanisain'ilay diary ihany koa ny fomba nataon'ilay hetsika “War on terror,” notarihan'i Etazonia, izay niaraka nanomboka tamin'ny fananihambohitra tao Afghanistan tamin'ny 2001, nanova an'i Azia Afovoany tsy ho lavaka diplaomatika intsony fa lasa faritra manana ny lanjany ara-stratejika tamin'ny fanomezana làlana ny fifamoivoizana sy ireo tobin-tafika an'habakabaka ho an'ny tafika amerikàna.

Ny diarin'ilay masoivoho amerikàna taloha tao Tajikistan (2001–2003) Franklin Huddle, nomeny lohateny hoe “9/11: Ny nahitàn'ny Amerikàna an'i Tajikistan,” dia manome fitantaràna amin'ny antsipirihany ny dingana fifampiraharahàna izay nahavitan'i Etazonia nahazo tobin-tafika an'habakabaka ao  Tajikistan. Zarainy koa ny fahasanganehana taorian'ny nialàn'i Etazonia tamin'ireo tetikasa fa naleony nanohana ny fikojakojàna ilay tobin-tafika an'habakabaka ao Ozbekistan sy Kyrgyzstan mifanila vodirindrina aminy.

Nahomby ny tetezana, tsy tafita ny fantsona goavana

Io fihemorany tamin'ny fanolorantenany io dia nitaky tamin'i Etazonia hanao hetsika tsy haharendrika ny sambo ka tonga tamin'ny fananganana ilay tetezana Tajik–Afghan eo amin'ny renirano Pyanj, izay naboraka tamin'ny 2007. Navoitran'i Huddle  fa izy no nanosoka io hevitra io tamin'ny sekreteram-panjakana amerikàna misahana ny fiarovana, Donald Rumsfield. Ao anatin'ny resadresaka niarahana tamin'i Huddle, niaiky i Rumsfield fa “ananan-dry zareo [Tajikistan] trosa” i Etazonia, nanontany azy izy momba izay azo atao mba hanentsenana ilay disadisa diplaomatika, ary dia nilanja loha fotsiny rehefa avy nandre ny tombambidy (10 tapitrisa dôlara) hanaovana ilay tetezana.

Ny diarin'ilay masoivoho amerikàna taloha tao Turkmenistan (1998–2001), Steven Mann, nomeny lohateny hoe “Tao amin'ny fitsaràn'i Turkmenbashi” no manazava ny antony tsy nahatafita ilay fantsona goavana fitaterana entona Trans-Caspian, izay noheverina hanondrànana ny entona ao Turkmenistan hankany Eorôpa, mandalo amin'ny fanambanin'ny ranomasina Kaspiàna, ary avy eo  Azerbaijan, Zeorzia, ary Tiorkia, na dia betsaka aza ny fahafahana nananany. Avoitran'i Mann fa Itpkl Niyazov dia nitaky 5 lavitrisa dôlara amerikàna, isay nahena ho 3 lavitrisa dôlara, talohan'ny nanorenan'ilay “consortium” ilay fantsona goavana sy  nanombohana nanondrana entona, ary nohitrikitrihany fa ny vola azo avy amin'ny fanondranana dia hapetraka amin'ny tahirin'ny governemanta aloha, avy eo vao zaraina amin'ireo mpikambana ao anatin'ilay “consortium”.

Io fitakiana roa tsy mitombina io dia efa nampoizina hampandositra ny mpampiasa vola. Na izany aza anefa, nifikiran'i Niyazov izy ireny ary taty aoriana dia nilazany i Mann: “Raha toa aho nanangana izany fantsona izany, dia ho notapahan'i Rosia ny toekareko. Nilaiko io vola io hikarakaràna ny vahoakako raha toa ataon'i Rosia ankivy izahay.” Eken'i Mann fa ilay fantsona goavana dia hanimba ny dindon'i Rosia ao Turkmenistan. Nambarany ihany koa fa ny fankahalàn'i Niyazov an'Itpkl Heydar Aliyev, filohan'ny Azrbaidjan tany aloha, no antony iray tamin'ilay tsy fahombiazana, satria ny fanorenana sy fikarakaràna fantsona goavana tahaka izany dia ilàna fifampiresahana ara-pôlitika tsy tapaka sy salama tsara eo amin'ireny mpitarika ireny.

Adala iray, fizisiàna, ary mpankafy ireo fiantso voaravaka

Endrika iray hafa mahaliana ny fifandraisana manokana eo amin'ireo mpitarika ao Azia Afovoany navoitra tany anatin'ireo diary. Lohahevitra miverimberina ao ny fihetsika maharikoriko ataon'i Karimov sy ny tsy fanajàny ireo mpiaramiasa aminy any amin'ny faritra. Ohatra, ao anatin'ny diariny, nomeny lohateny hoe “Fifampiraharahàna amin'i Karimov,” ny masoivoho amerikàna taloha tao Ozbekistan (1997–2000) Joseph Pressel, no mizara fa naleon'i Karimov “niresaka an'ireo mitovy aminy ao Azia Afovoany” fa tsy ireo lohahevitra hafa niaraka tamin'i Pressel ary nametrapetraka tsara fa “tsy misy tiany izy rehetra” ary “tsy lanin'ny vavoniny manokana i Saparmurat Niyazov ao Turkmenistan, izay nilaza azy ho adala, sy Askar Akayev ao Kyrgyzstan, izay lazainy fa tsy lehilahy pôlitisiàna akory fa ‘fizisiàna tsotra fotsiny,’” satria fiofànana siantifika no narahan'i Akayev.

Tsy misy hafa amin'izay, tao anatin'ny diariny, Krol dia mizara tantara iray momba ny fomba nandraisan'i Karimov ny filoha tajik Emomali Rahmon nandritra ny fihaonan'izy ireo voalohany. Rehefa nitodika tamin'i Karimov izy niaraka tamin'ny hoe “Ry mendri-kaja indrindra sy tsara noho ny tsara,” tonga dia natsahatr'i Karimov avy hatrany izy ary noteneniny tsy hiteny toy izany aminy intsony, ary nangataka taminy “hitahitry io karazana fiarahabana haitraitra io ho an'ireo mitovy amin'i Rahmon, (filoha) Tajik,” satria izy no “mankamamy io karazana fiantso voaravaka io.”

Tsaroan'i Krol ihany koa i Karimov nihaona tamin'ilay sekreteram-panjakàna amerikàna fahiny, Hillary Clinton, izay nandritra izany i Clinton dia nanosoka hevitra tamin'i Karimov mba haka ho andraikitra fitarihana ny ao amin'ny faritra, fangatahana iray izay nolavin'i Karimov ary nampiasainy hamelezana an'i Nazarbayev tamin'ny filazàna hoe ny Amerikàna no hatolotry ny Amerikàna ho azy izany, satria i Nazarbayev dia “MANKAMAMY  ny antsoina ho mpitarika.”

Ao Azia Afovoany, na ny milin'ny fampielezankevitry ny fanjakàna no mamoaka ny ankamaroan'ireo bokin-tantara, na ny diarin'ny filoham-pirenena. Izany dia miteraka fitantaràna tsara ara-pôlitika ary fideràna tsy misy fiafaràny an'ireo mpitarika pôlitika amin'izao fotoana izao sy tany aloha. Ao anatin'ity toejavatra ity, ny diarin'ireo amerikàna diplaomaty dia manome fijery miavaka, mahitsy ary tsy nodimbiasin-tànana momba ny tantaran'ilay faritra. Ireo fanamby ara-pôlitika, toekarena ary sôsialy atrehan'ireny firenena ireny tany am-piandohan'ny fahaleovantenan-dry zareo, ny fomba nitadiavan-dry zareo izay hamahàna azy ireny, ary ny anjara toeran'i Etazonia tanatin'ireo dingana ireo teo am-pikatsahana ihany koa ny tombontsoany manokana.