Asongadin'ny fandresena mampiady hevitra azon'i Nicolás Maduro manoloana an'i Edmundo González Urrutia tamin'ny fifidianana filoham-pirenena tao Venezoela tamin'ny 28 Jolay ny fahafahan'ny angon-drakitra ho an'ny daholobe hanohana na handà amin'ny fomba ofisialy izay tena voka-pifidianana marina rehetra.
Nanomboka tamin'ny taona 2006, mifototra amin'ny mandeha ho azy ny rafi-pifidianana Venezoeliana: latsa-bato miafina amin'ny milina, fifindran'ny voka-pifidianana elektronika voavaky ao amin'ny vaomieram-pifidianana, ary ny famoahana ao amin'ny vavahadin-tranonkalan'ny Filan-kevim-pifidianana Nasionaly (CNE), andry mitantana ny fifidianana Venezoeliana.
Tsy mandeha araka ny lalàna anefa ny zava-drehetra. Andro maromaro taorian'ny 28 Jolay, niady hevitra tamin'ny nanomezan'ny CNE an'i Maduro ny fandresena ny mpanohitra — nisoloan'ny kandidà Edmundo González Urrutia sy María Corina Machado tena. Nandà koa ny governemanta Amerikana Latina avy amin'ny faritra samihafa amin'ny sehatra ara-politika, ny Carter Center (fikambanana iraisam-pirenena misahana ny fifidianana any Venezoela tamin'ny fifidianana filoham-pirenena).
Samy mitaky ny mangarahara amin’ny voka-pifidianana sy ny famoahana ny taratasy fitanana an-tsoratra ôrizinaly izy rehetra ireo. Ireo no porofo fototra ilaina hanamafisana na hanoherana ny voka-pifidianana, araka ny lalàna Venezoelàna.
Nilaza tao amin'ny X (Twitter taloha) ny filohan'i Shily, Gabriel Boric hoe:
El régimen de Maduro debe entender que los resultados que publica son difíciles de creer. La comunidad internacional y sobre todo el pueblo venezolano, incluyendo a los millones de venezolanos en el exilio, exigimos total transparencia de las actas y el proceso, y que veedores…
— Gabriel Boric Font (@GabrielBoric) July 29, 2024
Tsy maintsy takatry ny fitondrana Maduro fa sarotra inoana ny vokatra avoakany. Mitaky ny mangarahara feno amin'ny antontan-taratasy sy ny fizotry ny raharaha ny vondrom-piarahamonina iraisampirenena ary indrindra ny vahoaka Venezoelàna, anisan'izany ireo Venezoelàna an-tapitrisany any an-tsesitany, ary manantena ny fahamarinan'ny vokatra ireo mpanara-maso iraisampirenena tsy mifandray amin'ny governemanta.
Tsy hankasitraka izay vokatra tsy azo hamarinina izahay avy any Shily.
Ahoana no fomba fifidianan'ny Venezoelàna?
Araka ny lalàm-pifidianana Venezoeliana, mandatsa-bato amin'ny milina hita eo ambonin'ny latabatra na boaty napetraka any amin'ireo toerana nofidiana ho amin'izany ny mpifidy (sekoly na ivon-toeram-piarahamonina, ohatra). Tsy maintsy miaraka amin'ny kara-panondrom-pirenena na antontan-taratasy fanamarinana ny tena ny olona tsirairay voasoratra anarana ao amin'ny Rejisitry ny Fifidianana (tsy voatery mifidy) ary mandatsa-bato manokana ao amin'ny milina, izay manonta vatom-pifidianana na rosia apetraka ao anaty boaty mihidy.
View this post on Instagram
Ny vatom-pifidianana avoakan'ny milina tsirairay sy apetraky ny mpifidy ao anaty boaty no ampahany amin'ny dingana iray antsoina hoe “fanamarinana olom-pirenena.” Tafiditra ao anatin’izany ihany koa ny fanokafana kisendrasendra boaty iray na maromaro isaky ny foibem-pifidianana. Na izany aza, ny taratasy fitanana an-tsoratra hitamaso no singa fototra amin'ny fanaraha-maso ny didim-pitsarana rehetra.
Inona no atao hoe taratasy fitanana an-tsoratra ary nahoana no zava-dehibe izany?
Amin'ny fiafaran'ny androm-pifidianana ao Venezoela, ny vondrona vavolombelona tsirairay dia tsy maintsy mahazo firaketana lavalava na horonana lavabe — fantatra amin'ny anarana hoe “chorizo” (“saosisy”) — atao pirinty amin'ny taratasy, ahitana ny vokatra manontolo isaky ny biraom-pifidianana.
Mamintina ny vato amin'ny fomba milamina avy amin'ny kandidà sy ny antoko politika ny taratasy fitanana an-tsoratra. Ny antontan-taratasy tsirairay dia manana famantarana tokana: kaody hash, kaody QR, miampy ny sonia elektronikan'ireo olona mifandray amin'ny mpifidy ao amin'ny biraom-pifidianana.
Araka ny lalàm-pifidianana manankery ao Venezoelà, ireto mpisehatra manaraka tao amin'ny birao fandatsaham-bato ireto dia tsy maintsy mahazo kopia vita pirinty isaky ny taratasy fanisam-bato:
- Ireo antsoina hoe “vavolombelona an-databatra” an'ireo antoko samihafa mpifaninana (antsoina hoe Vavolombelona A sy B ao amin'ny rakitsoratra ohatra). Ny latabatra dia mety ahitana vavolombelona tsirairay manohana an'i Nicolás Maduro sy ny hafa manohana an'i Edmundo González Urrutia sy ireo kandidà hafa.
- Ireo mpikamban'ny birao fandatsaham-bato nataon'ny CNE atsapaka (nantsoina mialoha avy ao anatin'ny lisitry ny mpifidy) ary tompon'andraikitra amin'ny fitantanana ny milina sy ny antontan-taratasin'ny birao fandatsaham-bato.
- Ny mpikirakira na ny teknisianin’ny milim-pifidianana, notendren’ny CNE.
- Miaramila mpandray anjara ao amin'ny Drafitry ny Repoblika (miditra an-tsehatra amin'ny fifidianana Venezoeliana ny sampan-draharaha miaramila amin'ny fitazonana fitaovam-pifidianana).
Ny taratasy fanisam-bato no singa fototra amin'ny fanoherana ataon'ny kandidà. Namoaka ny fomba hanamarinana ny maha-azo itokiana ny rakitsoratra (antontan-taratasy) amin'ny fanazavany manokana ilay mpanao gazety Venezoeliana Eugenio Martínez, manampahaizana manokana momba ny fifidianana nandritra ny 20 taona mahery,:
Existe interés en provocar una “guerra de actas” Acá les dejo varias comprobaciones que servirían para detectar un acta real de una irregular. Claro, si este proceso lo va a realizar el TSJ/CNE deben estar presentes técnicos independientes y veedores electorales pic.twitter.com/BICZinY1Qw
— Eugenio G. Martínez (@puzkas) July 31, 2024
Misy ny fahalianana amin'ny fihantsiana “ady momba ny taratasy fitanana an-tsoratra”. Eto aho dia mampiseho fanamarinana maromaro izay ahafahana mamantatra ny taratasy fanisam-bato tena marina amin'ny tsy ara-dalàna. Mazava ho azy fa raha ny TSJ/CNE no hanao izany, dia tsy maintsy misy mpanara-maso ny fifidianana sy teknisianina mahaleo tena.
Aiza ny taratasy fitanana an-tsoratra tamin’ny fifidianana filoham-pirenena ?
Nanomboka ny 28 jolay ka hatramin’ny daty nivoahan’ity lahatsoratra ity, nanjavona tao amin'ny aterineto ny tranokalan’ny CNE, tsy misy voka-pifidianana. Na dia teo aza izany, nahazo fankatoavana ofisialy avy amin'ny sampam-pifidianana ho mpandresy tamin'ny fifaninanana i Nicolás Maduro.
Noho ny tsy fisian'ny angon-drakitra ofisialy, nanolotra ny taratasy fanisam-bato azon'ny vavolombelona avy amin'ny mpanohitra ny alin'ny Alatsinainy 29 Jolay ny fiaraha-mientan'ny kandidà Edmundo González Urrutia sy ny lehiben'ny mpanohitra María Corina Machado (antsoina hoe Comando Con Venezuela). Navoaka tao amin'ny vavahadin-tserasera mahaleo tena antsoina hoe “Vokam-pifidianana Filoham-pirenena 2024” izy ireo, misokatra amin'ny fakàn-kevitra amin'ny mpiserasera aterineto rehetra manana kara-panondro Venezoeliana.
Mampiasa fitaovana fijerena angon-drakitra avy amin'ny taratasy fanisam-bato nangonin'ny vavahadin-tserasera voalohany ny vavahadin-tserasera iray hafa avy amin'ny Comando Con Venzuela, antsoina hoe “ “Voka-pifidianana Miaraka amin'ny Vzla,” .
Namoaka ny taratasy fitanana an-tsoratra avy amin'ny kopia nangonin'ny vavolombelona tao amin'ny birao fandatsaham-bato ny antoko mpanohitra ary nangataka ny fandraisan'anjaran'ny olom-pirenena fanampiny noho ny fahasarotana amin'ny fahazoana taratasy fanisam-bato tamin'ny latabatra sasany nandritra ny latsa-bato.
Nampitahain'ny vavolombelon'ny olom-pirenena tamin'ireo izay natao nomerika tao amin'ireo tranonkala ireo ny taratasy fitanana an-tsoratr'izy ireo hitamaso mba hahazoana antoka fa marina ny isa. Avy eo dia navoakany tao amin'ny tambajotra sosialy izy ireo.
Mi acta coincide completamente con la verificación ciudadana en mi centro electoral mesa (1) Maduro 181 Edmundo 415 como en toda Venezuela la tendencia es irreversible pic.twitter.com/8VH9fikZm8
— Emanuel Oquendo (@EOquEndoP) July 30, 2024
Mifanojo tanteraka amin'ny fanamarinan'ny olom-pirenena tao amin'ny birao fandatsaham-bato (1) Maduro 181 Edmundo 415, toy ny any Venezoelà rehetra ny tatitro, tsy mivadika intsony ny fironana.
Mivoatra ny fangaraharan'ny olom-pirenena
Mino i Gabriela Mesones Rojo, mpanao gazety sady mpiara-miasa amin'ny Global Voices, fa manohana ny hetsika fanisam-bahoaka ataon'ny mpanohitra ny olom-pirenena Venezoelàna noho ny fipoiran'ny “kolontsain'ny famoahana malalaka” ny taratasy fitanana an-tsoratra. Hoy izy:
Como no hay una transparencia electoral, los ciudadanos decidieron: hagamos nosotros nuestra transparencia electoral.
Noho ny tsy fisian’ny mangarahara amin’ny fifidianana, nanapa-kevitra ny olom-pirenena hoe: aleo ataontsika ny mangaraharan'ny fifidianana eto amintsika.
Hatramin'ny marainan'ny 1 aogositra 2024, tsy mbola an-tserasera ny tranokalan'ny Filankevitra Nasionalin'ny Fifidianana ao Venezoela, ary milaza ny hetsika ataon'ny mpanohitra fa efa manana rakitra 24.576 manerana ny firenena (81,85 isan-jaton'ny vato) izy ireo.