Saripika an'i Arzu Geybullayeva, Canva.

Lasa fenitra mahazatra ao Tiorkia ny doro ala rehefa fahavaratra. Isantaona, may vokatr'izany ireo ala, toerana fonenana any ambanivohitra ary ny tany fambolena. Saingy noho ireo afo efa lasa ho toy ny fenitra, dia tahàka izany koa ny fanakianana ny fitondràna noho ny tsy fahavitàny manokana vola sy manatsara ny fotodrafitrasany voalohany ho fiatrehana azy ireny, sy ny firotsahana malaky ary ny fanaparitahana haingana ireo mpamonjy voina. Ambaran'ireo manampahaizana fa na mety ho manana anjara goavana aza ny fiovan'ny toetrandro, na ireo fepetra ara-tontolo iainana henjana tafahoatra, dia vokatry ny drafitra tsizarizary sy ny fanapahankevitra tsy mety noraisina teo anivon'ny governemanta ihany koa ireny krizy ireny.

Ny 21 Jona, faritany roa any atsimon'i Tiorkia, Mardin sy Diyarbakir no voalaza fa niaina afo izay hatreto dia namoizana ain'olona 11, omby aman'ondry an-jatony maro maty voakatry ny afo, ary naharatràna olona 78 araka ny tatitr'ireo media any an-toerana. Miparitaka eo anelanelan'ny distrikan'i Çınar ao Diyarbakır sy Mazıdağı ao Mardin ny afo. Tany fambolena efa voavoly mirefy 50 acres (20 hektara mahery) eo ho eo no simba araka ny tatitry ny  masoivohom-baovao Bianet.

Fa araka ny nosoratan'ny mpanao gazety, Ruşen Takva, tao amin'ny X, tsy nisy na iray aza tamin'ireo tomponandraikitra tao amin'ny governemanta mba nametraka fialàna noho ny henatra. Tao anaty fanambaràna iray nozaraina tao amin'ny X, ny antoko mpomba ny Kiorda, Demaokrasia sy Fitoviana (DEM), ihany koa dia nanakiana ireo manampahefana noho ny tsy fahitàna an-dry zareo, tsy hoe fotsiny tany amin'ny afo, fa matetika loatra isak'izay misy krizy ara-tontolo iainana mihatra amin'ny firenena.

Asongadin'ireo tatitra momba ny firehetana fa tsy resaka afo mololo no niteraka ny afo, izay vetivety dia nihanaka noho ny maripàna ambony be sy ny rivotra nifofofofo, “nitelina ireo vohitra nanodidina ary niteraka fahavoazana sy faharavàna goavana,” hoy ny notanisain'ny YetkinReport. Fa nisy ihany koa ireo hafa izay nitatitra ny fitselarana avy amin'ny tariby mpitondra herinaratra ho antony niteraka ny afo. Ity farany ity izay avy hatrany dia nolavin'ny mpitantana ny tambajotra ao amin'ny faritra – Dicle Electrical Company.

Parlemantera fahiny avy amin'ny Diyarbakir Sibel Yiğitalp no nitondra ny hasosorany tao amin'ny X, toerana namatrapatraran'ilay pôlitisiàna tamin'ireo manampahefana noho ny fandanian-dry zareo vola an-tapitrisa dôlara handefasana ny olony voalohany ho any an'habakabaka, nefa tsy mahavitany akory mividy angidimby fanampiny ho famonoana afo izay tena nilain'ny firenena fatratra tokoa.

Tamin’ ny Jona fotsiny, afo marobe hafa no voatatitra tao anatina fiakarana maripàna, namely faritany 19 raha kely indrindra nanerana an'i Tiorkia, isan'izany ny faritra avaratra-andrefana, ary hatramin'ireo faritany ao Uşak, İzmir, Balıkesir, ary Manisa araka ny tatitr'ireo media ao an-toerana. Araka ny voalazan'ny European Forest Fire Information System (EFFIS), efa afo 77 sahady no niainan'i Tiorkia hatramin'ny niantombohan'ity taona ity, nahavoa tany 13.709 hektara hatreto.

Araka ny angondrakitra avy amin'ny Fitaleavana Foibe ny Ala (OGM), ny tena antony matetika miteraka ireo afo an'ala ao Tiorkia dia noho ny “tsy fitandremana sy ny loza tsy nahy”. Araka ilay angon-drakitra, teo anelanelan'ny 2013-2022 dia mitontaly 88.636 hektara amin'ny faritra misy ala no nafoy noho ny tsy fitandremana.

Tamin'ny 2021 no niainan'i Tiorkia ny doro ala ratsy indrindra tato anatin'ny folo taona, rehefa nandravarava nitety ireo firenena tao atsimon'i Eorôpa ny afo tamin'io taona io.

Nanomboka teo, nitondra fanatsaràna ireo manampahefana. Araka ny tatitry ny Bianet, dia OGM ny fahafaha-manaony, nampitomboina ho 100 mahery ny isan'ireo fiaramanidina mpamono afo (tsy toy ny tamin'ireo firehetana tamin'ny 2021 atsy nisy afa-tsy telo monja) ary tamin'ny fitaterana hoe nihoatra ny 2.000 ireo firotsahana an-tsehatra avy eny an-habakabaka ho an'ny 2023 fotsiny, ny fampiasàna drôna fanaraha-maso ary ny fametrahana fandraràna tsy hiditra any anaty faritry ny ala manerana ireo faritany 29 izay nantenaina hisoroka ny firohotan'ny afo. Tsy ampy ireny fepetra ireny hoy ireo manampahaizana manokana. Tao anaty antsafa iray nifanaovany tamin'ny gazety Cumhuriyet, nolazain'ny talen'ny Fikambanan'ny Ala ao Tiorkia, Ahmet Hüsrev Özkara, fa “momba ny fanaovana picnic ao anaty faritry ny ala ihany ilay fandraràna. Tsy maintsy tezaina ny fiarahamonina. Ary ireo andry rehetra, na an'ny fanjakàna na tsia, dia tsy maintsy manaiky (isan'izany ireo asa fisorohana sy fikolokoloana an'ireo tariby mpitatitra angovo) ary miasa mifanaraka amin'izany.”

Tao anaty antsafa ho an'ny vaovaon'ny DW, Prof. Dr. Doğanay Tolunay avy amin'ny Fakiolten'ny Ala, Departemantan'ny Sainsan'ny Tany sy ny Tontolo Iainana, dia nilaza fa ampahany amin'io asa fisorohana io ny fandraisana mpamofo afo amin'ny isa sahaza, izay mbola tsy ampy ny isa manerana ny firenena. Tsy ampy ihany koa ny fampitomboana ny isan'ireo fiaramanidina mpamono afo, satria, raha araka ireo firehetana tamin'ny taona lasa, vetivety dia miparitaka eny amin'ny rivotra ny ampahany betsaka tamin'ny rano nafafin'ireny fiaramanidina ireny rehefa tonga teny amin'ireo faritra nisy ny firehetana. Tsy misy hafa amin'ny tao Özkara, Tolunay ihany koa dia nanipika ny habetsahan'ireo tariby mpitatitra angovo manavatsava ireo faritra mora itrangan'ny firehetana sy ny tsy fahampian'ny fikojakojàna azy ireny. Ho an'i  Tolunay “ny fitomboan'ireo fanomezandàlana hanao làlana mamakivaky ny ala dia mampitombo ihany koa ny ambana mety hisian'ny firehetan'ny ala noho ny fifaneraserana mivantana eo amin'ny olombelona sy ny ala.”

Raha raisina ho anaty kajikajy io, ary satria ny firenena mizotra mankany amin'ireo volana tena mahamay indrindra sy maha-be ambana rehefa fahavaratra – Jolay sy Aogositra, tena manify ny vintana hahafahana misoroka ny firohotan'ny firehetana vaovao any an'ala ao amin'ny firenena.