Fandravahana nomerika nataon'i Giovana Fleck, ho an'ny Global Voices.

Oviana ny fotoana voalohany nifaneraseranao tamin'ireo kolontsaina hafa ankoatra ny toerana ara-jeografika misy anao?

Ny fotoana voalohany tamiko dia fony aho mbola kely, nahafantatra an'i Peter sy Jane aho tamin'ny alalan'ny boky Ladybird. Niseho tamin'ny andian-tantara Goosebumps sy Sweet Valley High izany, nihaona tamin'i Jessica sy Elizabeth Wakefield rehefa nitety ny fahavitrihan'ny fiainan-jatovo tany Etazonia izy ireo. Taty aoriana, tany am-pianarana, nanitatra ny fahitako an'i Afrika i Chinua Achebe tamin'ireo zavatra nianjady tamin'i Okonkwo any Igboland, ary nampahafantatra ahy ny fisian'ny (fiteny) pidgin.

Matetika tamin'ny alalan'ny boky aho no nahita na nianatra kolontsaina vaovao. Rehefa niditra tao amin'ny fiara fitateram-bahoaka nandeha lavitra voalohany indrindra ho any Ouganda aho tamin'ny taona 2014 — ny fotoana voalohany nandaozako ny tanindrazako any Kenya — dia tonga saina aho fa nampahafantatra ahy tamin'ireo fihetsehana maro teo amin'ny olombelona sy ny maha-olombelona ny boky ka tsy zava-baovao amiko ny tontolo ivelany. Hitako tamin'ny alalan'ny teny izao tontolo izao.

Misy toerana eto amin'izao tontolo izao izay nifandraisako akaiky sy niombonako am-po, indrindra fa ireo rafitra samihafa ara-tsosialy, ara-politika ary ara-toekarena. Na tany Nizeria tamin'ny “Stay With Me” an'i Adebayo, na ny “Panchiko” an'i Min Jin Lee izay mamakivaky an'i Azia sy Amerika, na ny “Unbowed” an'i Wangari Maathai izay mampiseho mazava ny tantara ara-politikan'i Kenya, nitondra ahy tany amin'izao tontolo izao tamin'ny lasa, ankehitriny ary ho avy ny boky.

Asa efa voafehin'ny mpanoratra ny fahatakarana ny kolontsaina sy ny tontolo ivelany. Mana-danja ity andraikitra goavana amin'ny famoahana tantara foronina sy tsy tantara foronina amin'ny endriny rehetra ity. Ao amin'ny tontoloko ny mpanoratra dia olona lalintsaina mamorona tontolo hafa ao an-tsaintsika, ary mitondra ny andraikitra maneho ny kolontsaina sy ny olana, mitantara amim-pahefana ny tantara izay misy fiantraikany amin'ny fihetseham-pontsika.

Ao anatin'ny klioba boky antsoina hoe Books and Beyond i Faith Mwangi, manampahaizana manokana momba ny fifandraisana stratejika monina ao Nairobi, Kenya sady liamboky ikoizana. Nozarainy tamiko tamin'ny resadresaka tamin'ny WhatsApp ny fomba anomezan'ny boky tsirairay fomba fijery miavaka, ahafahany mandinika ireo lokom-piarahamonina isankarazany sy ny fahasamihafany. Nanitatra ny faravodilanitra ny ranto ara-literatiora, nampitombo ny fiombonam-pony ary nihaika ny hevidraikitra azy manokana, nahatonga azy hahatsapa bebe kokoa ny fahasarotan'ny toetran'olombelona, ​​fihetseham-po izay iombonako hevitra aminy.

Reading has always been a window into worlds beyond my immediate surroundings. As a Kenyan woman with a lifelong fascination for diverse cultures, my passion for books has deeply enriched my understanding of the vast tapestry of human experiences. I find myself particularly drawn to African authors whose narratives resonate with my own experiences, as well as those from distant lands whose lives and cultures are beautifully unfamiliar and sometimes surprisingly familiar.

Varavarankely ijerena ny tontolo ankoatran'ny manodidina ahy ny vaky boky. Amin'ny maha-vehivavy Kenyana liana kolontsaina isan-karazany mandritra ny androm-piainako, nampitombo lalina ny fahatakarako ny karazan-karipetra amin'ny iainan'olombelona ny fahafinaretako mamaky boky. Hitako ny tenako voasarik'ireo mpanoratra Afrikana manokana satria tsapako amin'ny zavatra niainako manokana ny fitantarana, sy ireo avy any an-tany lavitra izay tsy mahazatra mahafinaritra ny fiainana sy ny kolontsaina ary indraindray mahagaga fa toa mahazatra.

Satria mivoatra ny fiainantsika ankehitriny, miezaka isika mikaroka ny valin’ny fanontaniana hoe: “Ahoana no nahatongavantsika teto?” Nanampy ahy hahatakatra ny ny toe-draharaha ankehitriny, sy ny tarazo sasany navelan'ny mpanjanaka ary mbola velona amin'ny rafitra ara-tsosialy sy ara-toekarentsika — indrindra indrindra amin'ny tontolon'ny Afrikana — ny Boky, tantara foronina na tsia, toy ny “Betrayal in the City” noforonin'i Francis Imbuga, “Homegoing” an'i Yaa Ghasi ary “River and the Source” nosoratan'i Margaret Ogola. Mandritra izany fotoana izany, namorona sehatra ahafahantsika manentana sy mampiroborobo ny idealintsika manokana, mamolavola tantara maharitra ho an'ny taranaka hoavy ny literatiora.

Ahafahanao mahita izao tontolo izao amin'ny alalan'ny mason'ny mpanoratra ny boky tsirairay ary manatri-maso ny zavatra iainan'ireo olona vakianao anaty boky. Abdi Latif, mpanao gazety mpifandray amin'ny New York Times any Afrika Atsinanana, nilaza tamiko tao amin'ny WhatsApp fa zava-dehibe nanampy azy hahatakatra ny kolontsainy manokana amin'ny alalan'ny tenin'ireo mpanoratra izay mitovy foko aminy ny boky tsirairay.

Books have not just made me appreciate other cultures, but also my own self, my surroundings, my family and friends. Sometimes, I could read books written by authors who share my own Somali background, and they are still able to teach me a lot more about my own culture. Nuruddin Farah for example in his book “Sweet and Sour Milk” published in 1980, explores the oppressive political regime in Somalia through the lens of twin brothers while Nadifa Mohamed investigates her roots through her semi autobiographical book “Black Mamba Boy,” which looks at her father’s journey traversing Sudan, Egypt, Palestine and the Mediterranean. These two, among other Somali authors,have deepened my understanding of how there is a multiplicity of experiences within every culture, and that we need to appreciate all those experiences. That’s what the best books do: they help you navigate not just other people’s worlds but also the world you exist in.

Tsy vitan'ny hoe nahatonga ahy ankasitraka ny kolontsaina hafa ny boky, fa ny an'ny tenako manokana koa, ny manodidina ahy, ny fianakaviako ary ny namako. Indraindray, afaka namaky boky nosoratan'ireo mpanoratra mitovy fiaviana Somalia ahy manokana aho, ary mbola afaka mampianatra ahy bebe kokoa momba ny kolontsaiko manokana izy ireo. Nuruddin Farah, ohatra, ao amin'ny bokiny “Sweet and Sour Milk” nivoaka tamin'ny taona 1980, mandinika ny fitondrana ara-politika nampahory tao Somalia amin'ny alalan'ny fiainan'ireo kambana mirahalahy. Manadihady ny fiaviany tamin'ny alalan'ny bokiny mitantara ampahany ny tantarany manokana kosa ny “Black Mamba Boy ” an'i Nadifa Mohamed, izay mijery ny dian-drainy namakivaky an'i Sodana, Ejipta, Palestina ary Mediterane. Ireo mpanoratra roa ireo, ankoatra ny mpanoratra Somali hafa, no nampitombo ny fahatakarako ny fisian'ny zavatra maro isan-karazany ao anatin'ny kolontsaina tsirairay, ary mila mankasitraka ireo traikefa rehetra ireo isika. Izany no ataon'ny boky tsara indrindra: manampy anao hivezivezy tsy amin'ny tontolon'ny olon-kafa fotsiny izy ireo fa amin'ny tontolo misy anao koa.

Eo amin'ny fiainana, miaina fandresena isika no sady mahita ny tsy rariny ary azo tantaraina amin'ny alalan'ny zavatra niainantsika na ny an'ny hafa izany. Chimamanda Adichie, iray amin'ireo mpanoratra Afrikana lalina indrindra ao Afrika, mandoko ity sary ity tamin'ny resadresaka nifanaovana tamin'ny The Financial Times, nilaza izy hoe:

In thinking about war, nonfiction and fiction are equally important. The role of a fiction writer when it comes to the subject of war is to imaginatively mine emotion and feeling, and what I’m maybe going to call humanity. I think fiction should tell us how war felt and nonfiction should tell us what happened. I’m not sure I could’ve written Half of a Yellow Sun if I’d experienced the Nigerian Biafran war. I think I have the distance, not just of time, but of not having directly experienced the war. And so, in some ways, I inherited memory.

Rehefa mieritreritra momba ny ady, samy zava-dehibe ny tantara foronina sy ny tantara tsy foronina. Ny anjara asan'ny mpanoratra tantara foronina raha resaka ady no resahina dia ny mieritreritra an-tsaina ny fientanam-po sy ny fihetseham-po, ary izay mety ho antsoiko hoe maha-olombelona. Heveriko fa tokony hitantara amintsika ny fihetseham-pon'ny ady ny tantara foronina ary  tokony hilaza amintsika ny zava-nitranga ny tantara tsy foronina. Tsy azoko antoka fa afaka nanoratra ny Half of a Yellow Sun aho raha niaina ny ady tany Biafrà Nizeriana. Heveriko fa manana halavirana aho, tsy amin'ny fotoana fotsiny, fa noho ny tsy niainana mivantana ny ady. Ary noho izany, amin'ny lafiny sasany, nandova fahatsiarovana aho.

Na miezaka ny hahatakatra ny tantarantsika isika, ny fitondran-tenan'olombelona, ny rafitra ara-tsosialy sy ara-toekarena ary ara-politika, ankoatra ny hafa, dia sokafan'ny boky ny tontolon'ny fahalalàna.

Corazon Kisilu (@corriemwende) dia monina ao Nairobi ary manampahaizana manokana momba ny fifandraisana ara-toetr'andro. Rehefa tsy miasa i Corrie, dia tsy miaraka amin'ny boky, na mijery vaovao farany momba ny tontolon'ny basikety.