Sary fanaingoana nataon'i Katie Rainbow tao amin'ny Unsplash (Unsplash license).

Efa nanandrana dite miboiboika ve ianao — zava-pisotro iray toa tsy misy farany ny zavatra azo atao aminy? Fantatrao ve fa ny dite miboiboika tany am-boalohany dia tsy nahitàna “perla” mihitsy tao anatiny, fa fotsiny rivotra – na roatra, raha ny tena marina kokoa?

Ny nahaterahan'ny dite miboiboika

Efa tany amin'ny taonjato faha-18 ny tantaran'ny dite tao Taiwan. Raha ny fombandrazany dia sotroina mafàna ny dite, ampiasàna fitaovana sy kojakoja marobe — ary dia nantsoina mihitsy hoe “dite-n'ireo lahy antitra” (老人茶), midika fotsiny hoe ireo zokiolona ihany no manana fotoana hisotroana karazana dite manaraka io fomba io. Etsy ankilany, nahazo fofonaina vao tao anatin'ny fomba nahazatra tamin'ny dite tao Taiwan ilay dite miboiboika ka nanova tanteraka ny tontolon'ny dite. Mbola mijanona ho raharaha tsy vita anefa ny momba ny niandohàny, natelin'ny fotoana.

Betsaka no mino fa tany Taichung, faritra afovoan'i Taiwan, no teraka ny dite miboiboika, tao amin'ny toerana iray fisotroana dite antsoina hoe Chun Shui Tang (春水堂). Arakaraky ny tantara miampita, nandritra ny diany tao Japàna, ny mpanorina azy, Liu Han-Chieh, dia nahazo iaingampanahy avy amin'ny fahitàny barista iray nikarakara dite mangatsiaka tao anaty shaker (fanontsànana) iray. Taona vitsivitsy taorian'izay, tamin'ny 1983, rehefa nanokatra ny trano fisotroana dite azy manokana i Liu, dia nanomboka nivarotra io dite mangatsiaka ahontsana amin'ny tànana io — natao avy amin'ny dite mainty, sirop ary glasy fotsiny. Io zava-pisotro io, rakotra erotra mandroatra manify vokatr'ilay fanontsànana azy, no tena niandohan'ny dite miboiboika. Namporisihan'i Liu bebe kokoa ireo mpiasany hieritreritra izay mety mbola ho afaka ampiarahana amin'ilay dite.  Lin Hsiu Hui, talen'ny Chun Shui Tang tamin'izany fotoana izany, no namorona ny dite misy ronono arahana ‘perla’ voalohany indrindra, tamin'ny alàlan'ny fampidirana ny bolabolan-tavolo (tapioca) ho fangaron'ilay zava-pisotro.  Voila! Nanomboka ny fironana iray vaovao.

Kanefa, ny tantara iray hafa mibahan-toerana momba ny fahaterahany dia manosoka hoe tany amin'ny tanàna atsimon'i Tainan ny dite miboiboika no teraka, nataon'ilay mpahay momba ny fanafangaroana (mixologist) antsoina hoe Chang Fan Shu, ka manosika araka izany ny daty nahaterahany ho tany amin'ny 1940s.  Chang, mpiasa taloha tao amin'ny izakaya tao an-toerana, tao amin'ny faritra ambany fifehezan'ny Japoney, no nampihatra ny fahaizany tamin'ny resaka fanafangaroana zava-pisotro ho amin'ny dite mainty, ary teo araka izany no teraka io zava-pisotro mangatsiaka misy roatra io izay vetivety dia asa nalaza. Taompolo maro taty aoriana, tamin'ny 1986, vao nisy nieritreritra ny hampiditra ireny ‘perla kely mandroatra’ ireny ho  ao anatin'ilay zava-pisotro, nitondra azy ho amina lenta hafa. Ilay rangahy nilaza ho namorona ilay dite asiana perla dia i Tu Tsong-He, tompon'ny Hanlin Tea Room (翰林茶館). Teo am-pikarohana fomba iray “hampiakarana ny lanjan'ilay zava-pisotro,” nandraman'i Tu ny nampivady ny dite tamin'ireo perla fotsy avy amin'ny tavolo hitany teny an-tsena  iray tao an-toerana — io no dika avy ao Tainan amin'ny tantaram-pahaterahan'ilay zava-pisotro be mpankafy.

Dia iza ary izao no tantara tianao indrindra amin'ireo? Tamin'ny 2019, taorian'ny raharaham-pitsaràna iray naharitra 10 taona nifampitorian'i Chun Shui Tang sy ny Hanlin Tea Room, namoaka didy ny fitsaràna nony farany hoe “tsy misy dikany” ny hifandroritana momba izay namorona ilay zava-pisotro “satria vokatra iray tsy voaaron'ny fizakàmanana ny dite miboiboika.” Lin (avy any Chun Shui Tang) niaiky tao anaty antsafa iray hoe “tsy noheverin-dry zareo ny hametraka fizakàmanana” tamin'izany fotoana izany;  Tu, tetsy ankilany, dia naneho hevitra fa izy iny dia “ady ho an'ny fahamarinana” ary ireo mpanjifa no afaka hitsara. Na tsy nahafa-po ireo mpifanandrina azy ilay didim-pitsaràna dia mety nanampy tamin'ny fielezan'ny dite miboiboika nanerana ilay nosy — satria afaka manao an'ilay zava-pisotro daholo izao , na iza na iza.

Tsy nijanona ho zava-baovao fa lasa marika amantarana

Tany amin'ny taona 1990s, niparitaka tsikelikely ny dite miboiboika, nandalo an'ireo firenena mpifanolo-bodirindrina ao Azia ka hatrany amin'ireo faritra hafa eran'izao tontolo izao. Tsy hoe fotsiny mitondra ho amin'ny fahafahampo ho amin'ny famoronana ilay toetrany faran'izay azo tefena araka izay tiana, fa koa ahafahana manome toerana ny fampifanarahana mba hamaliana ireo tsiro tadiavin'ireo mpankafy azy marobe manerantany. Zava-pisotro vaovao tamin'izany fotoana izany, lasa tsy azo ialàna ny dite miboiboika ao Aostralia. Ao Singapore, lasa tena mitombo ihany koa ny olona mpankafy fatratra ny dite miboiboika ka mahatonga azy lasa mitafy lanja ara-pihetsehampo eo amin'ny fiainan-dry zareo. Amin'ny andavanandro, ampiasaina ho toy traikefa sôsialy izy io, ka mandritra izany ny olona dia milaza ny heviny sy mifandray; ao anatina vanimpotoanan'ny krizy, miasa ho toy ny sakafo mampitony, manome fahatsapàna ho manana fifehezantena anaty fotoana mahabe fahasahirànana izy.

Raha mahita fialofana vonjimaika tamin'ny alàlan'ny dite miboiboika mba hanamaivanana ny alahelon-dry zareo ireo teratany Taiwanais tany ampielezana, ny dite miboiboika kosa niakatra ny latabatry ny fanasan'ny filoha Lai Ching-te— izay tsy vao sambany no nampisàna azy io ho toy ny masoivohon'ny haify ho an'i Taiwan. Satria ny ao Taiwan tonga hatrany amin'ny fankatoavana ny dite miboiboika ho toy ny marika iray amantarana an-dry zareo, tsy tokony ho sarotra ny manakatra ny anton'ny nitsenana tanaty hatezerana tahaka izany ireo fanambaràna misokatra nataon'ireo rojon'ny dite ao Taiwan manohana ilay filazan'i Shina hoe  “Firenena Tokana, Rafitra Roa”.

Fa, hatreto aloha, tokony horaisintsika ve ny torohevitr'i Tsai hamela an-jorony ny pôlitika ka handray fotsiny ny dite miboiboika araka izay itiavantsika azy? Eo am-piandrasana izany, ndeha ho arahabaintsika ny angovo feno famoronana sy ny fanahin'ny famoronana izay nampiditra azy ho eo amin'ny fiainantsika, nahatonga azy ho trangan-javatra ara-kolontsaina iray ahafahantsika rehetra mandrary fifamatorana.