Pikantsary tao amin'ny fantsona YouTube Indigenous Bridges.

Fiarahamonina ahitana fiteny maro i Taiwan noho ireo vahoaka indizeny samihafa niaina fanjanahantany nifanesy ny fireneny, saingy lavitry ny rariny ny fahefam-pifandraisana eo amin'ireo fiteny ireo.

Nonenan'ny foko Aostroneziana tany am-boalohany, izay 16 amin’ireo no fantatra ankehitriny, ny fiteny formozana no notenenin’i Taiwan tany am-boalohany, anisan'ny Fianakaviana Aostroneziana. Nifandimby nametraka fiteny hafa ny fanjanahantany Holandey, Espaniola, ary Japoney. Ny fifindramonina goavana avy any amin'ny tanibe Shina tamin'ny taonjato faha-17 no nitondra ny teny shinoa min, narahin'ny shinoa mandarin taorian'ny nitadiavan'ny tafika Kuomintang (KMT) fialokalofana tao amin'ilay nosy tamin'ny taona 1949 ary nametraka io fiteny io ho fiteny ofisialy tokana. Amin'izao fotoana izao, mankatoa ny fahamaroan'ny teny indizeny sy shinoa ao anatin'ny fiarahamonina Taiwaney i Taiwan.

Saingy araka ny fitsapan-kevitra vao haingana navoakan'ny Orina Mpanasoa amin'ny Fanabeazana an'ny Profesora Huang Kun-huei, 68,4 isan-jaton'ireo nanaovana fanadihadiana no nihevitra ny fitenin-drazany ho atahorana hanjavona. Voatondro amin'izany ny teny shinoa Min, sy ny Taiwaney Hokkien, Hakka, ary ny teny indizeny ao Taiwan. Ankoatra izay, ny 37,2 isanjaton’ny fanadihadiana ihany no nihevitra fa mandaitra amin’ny fitehirizana ny tenin-drazana ny politikan’ny Minisiteran’ny Fanabeazam-pirenena.

Araka ny nolazain'i Huang Kun-heui, filohan'ny Orina Mpanasoa, nihena 60 isanjato ny fampiasana ny teny Taiwaney Hokkien tao anatin'ny taranaka telo farany, nihena 70 isanjato ny fampiasana ny Hakka, ary 90 isanjato ny fampiasana ny teny indizeny. Ny antontanisa avy amin'ny Minisiteran'ny Fanabeazam-pirenena io nambaran'i Huang io.

Fifandirana amin'ny fiiziana

Mampiseho izay fitsapan-kevitra nifandimby fa betsaka kokoa ny olona miseho amin'ny fiiziana Taiwaney tato anatin'ny taona vitsivitsy ary vitsy kokoa no mahatsapa ho manana fiiziana Shinoa, indrindra ireo tanora. Tsy nahatonga ny firehana mankany amin'ny famelomana indray ny fiteny eo amin'ny tanora anefa ity fironana amin’ny fiiziana ity.

Mety ho maro ny anton’izany. Naka hatrany ny endrika sivika fiiziana maha-olom-pirenena azy taorian'ny ny Hetsika Tanamasoandro tamin’ny taona 2014 izay mandà ny nasionalisma ara-poko “Benshengren” tamin'ny taona 2000 ny tanora Taiwaney amin'izao fotoana izao. Toy izany koa, raha oharina amin'i Hong Kong, ohatra, tsy fandrahonana mivantana ny tahotr'i Taiwan amin'ny “fampidirana ho anisan'ny tanibe” — izay mety hampidirana azy ireo indray any amin'ny tanibe Shina toa an'i Hong Kong sy Macao tamin'ny taonjato faha-20 — satria avy any ivelany ny fandrahonana avy amin’i Shina, sady tsy mandray mpizaha tany Shinoa be dia be tahaka ny talohan'ny valan'aretina COVID-19 intsony i Taiwan.

Fa matetika sahirana amin'ny olana hafa ny governemanta na dia eo aza ny ahiahy miharihary avy amin'ny vahoaka Taiwaney. Tamin'ny taona 2022, nisy ny tosi-bohontanana avy amin'ny mpampianatra ambony hanohitra ny politikam-pitantanan’i Tsai Ing-wen ankehitriny momba ny vinan'ny fiteny roa taona 2030, manakiana fa mifantoka betsaka amin'ny teny anglisy ny vina ka voa ny fiteny eo an-toerana. Noho izany, nisy ny fanangonan-tsonia navoakan'ny Taiwan Languages ​​and Literature Society, izay nahazo sonia miisa 1.700 avy hatrany. Tafiditra ao anatin’izany ireo mpanabe miisa 400 izay mampianatra eny amin’ny oniversite sy mpampianatra miisa 400 avy amin’ny sekoly ambaratonga fototra sy ambaratonga faharoa.

Tamin'izany no niresahana tao anaty fanangonan-tsonia ny tantaran'ny fanjanahantany tao Taiwan sy ny fanindrian'ny mpanjanaka hanjakazaka ara-piteny izay porofon’ny fitohizam-panentanana mikendry ny fiteny eo an-toerana. Manakiana izay heveriny ho fametrahan'ny fitondrana Tsai  hitovy amin'ny Singapaoro amin'ny politikan'ny fiteny ny fanangonan-tsonia.

Noho izany, nanambara ny fanangonan-tsonia fa tsy ny drafitra ho an'ny politika amin'ny fiteny roa ampidirana ny teny anglisy ihany no tsy mahomby fa eo ihany koa ny tsy fijerena ny fahasamihafan'ny fiteny misy ao Taiwan. Mitaky ny hisian'ny “Taiwan amin'ny fiteny maro” noho izany ny fanangonan-tsonia ary “sakaizan'ny teny anglisy” ihany koa fa tsy manana fikasana ny hanala an'i Taiwan amin’ny maha-firenena miteny anglisy azy.

Noho ny politikam-panabeazana nataon’ny fitondrana Tsai dia maro tamin'ny taona lasa ireo sekoly nisafidy hampiasa fiteny roa mba hiezaka sy hisarika ireo mpianatra. Mitranga izany amin'ny fotoana iray ahitana fihenam-piterahana izay midika fa vitsy kokoa noho ny hatramin'izay ny mpianatra, saingy noho ny rafi-pampianarana tsy manara-dalàna be loatra ao Taiwan dia mety hiteraka olana izany aoriana kely.

Ankoatra izany, nisy efa hatry ny ela ny fifandirana ara-politika momba ny fitaovam-panjakana natokana ho amin'ny fampiroboroboana ny fiteny eo an-toerana, toy ny fifandirana teo aloha momba ny fananganana tambajotram-pahitalavitra Taiwaney Hokkien. Mbola tsy misy firy ihany koa indraindray ny famatsiam-bola ho an'ny fandaharan’asan’ny indizeny na Hakka. Tsy narahina asa tamin'ny tranga maro ny fanambarana ofisialy nataon'ny governemanta momba ny maha-zava-dehibe ny olan'ny indizeny, araka ny hita ao amin'ny fanamby amin'ny fankatoavana ny anaran'ny indizeny amin'ny karapanondro ofisialy.

Tranga maro no ahitana ny fitohizan'ezaky ny mpomba ny Kuomintang tsy hankasitraka ny fitenin-teratany. Miverina mankany amin'ny nasionalisma pan-Shinoa an'ny KMT izany. Ohatra, nanakiana ny fitondrana Tsai ny KMT tamin’ny fikasana hanafoana ny kolontsaina “Shinoa” teo aloha noho ny ezaka fampihenana ny isan-jaton'ny teny shinoa klasika ampianarina any an-tsekoly. Araka izany dia mbola lohahevitra iadian-kevitra ny antso atao amin’ny fitandroana ny tenin-drazana. Mampihomehy izany satria ny fikasan’ny KMT hanilika ny fiteny hafa no antony mampihena ny fiteny hafa amin'ny fandraràna sy fanasaziana azy mba hampiroboroboana ny teny mandarin. Na dia am-polony taonany maro taorian’ny demokrasia sy efa ho zato taona taorian'ny fisintahan'ny KMT tany Taiwan taorian'ny Ady an-trano Sinoa aza dia mbola manohy ny asany amin’ny ezaka sy ny fiarovana ny fanjakazakan’ny Mandarin ao Taiwan manoloana ny fiteny hafa ny KMT.