Sary fanaingoana nataon'ny Connectas. Fampiasàna nahazoana alàlana
Ity lahatsoratra ity dia nosoratan'i Carlos Gutiérrez ary navoaka tao amin'ny CONNECTAS tamin'ny 23 Febroary 2024. Dika iray nokiraina no averin'ny Global Voices avoaka ao anatin'ny fifanarahana samy média.
Tsy ho adinon'ny ankamaroan'ireo mpijery velively ilay lalao baolina kitra tamin'ny Sabotsy 10 Febroary nihaonan'ny Deportivo Independiente Medellín (DIM) sy ny Santa Fe. Tsy noho izay nitranga teny ambony kianja, fa noho ny tantara nitranga teny ambony ‘tribunes’. Nankeny ilay tovolahy Sebastián Pamplona mba hanatanteraka ny faniriany farany : hijery ny DIM milalao, ilay tarika mamin'ny fony, alohan'ny hampatoriana azy mandrakizay (euthanasié) noho ny aretina tsy sitra-miody nahazo azy. An'arivony maro ireo mpanohana sy ireo mpilalao no niventy ny anarany, fotoana iray tena nahavaky fo tokoa.
#Deportes | Sebastián Pamplona, el hincha del Medellín que se someterá a la eutanasia y se despidió en el Atanasio Girardothttps://t.co/hOPN2QuGrN
— El País Cali 📰 (@elpaiscali) February 11, 2024
#Sport | Ho ampatoriana mandrakizay i Sebastián Pamplona, ilay mpanohana ny Medellín ary nanao ny velomany farany ho an'i Atanasio Girardot https://t.co/hOPN2QuGrN
— El País Cali 📰 (@elpaiscali) 11 Febroary 2024
i Kôlômbia no firenena mpisava làlana ao Amerika Latina amin'ny resaka tsy fanamelohana ny ‘euthanasie’. Tamin'ny 2015 no napetraky ny lalàna sy fepetra momba azy io, ho an'ireo marary efa tonga amin'ny dingana farany amin'ny aretina iray. Tsy maintsy efa nahazo alàlana nialoha tamin'ny Vaomiera siantifika iraisan-taranja maro ilay mpiasan'ny fahasalamàna hanatontosa ilay dingana ho amin'ny fahafatesana anaty fahamendrehana.
Ankoatra ny tantaran'i Sebastián, niverina indray ho lohateny vaventy teny anaty gazety tao Amerika Latina ny resaka tsy fanamelohana sy ny fepetra momba ny ‘euthanasie’. Tamin'ny fiandohan'ny Febroary, nankatoavin'ny Fitsaràna momba ny Lalàmpanorenana ao Ekoatora ny ‘euthanasie active’, taorian'ny hetsika iray nidadasika nanomboka tamin'ny Aogositra 2023, teny anaty tambajotra sôsialy sy teny anaty fampahalalambaovao, nataon'ny ramatoa iray 42 taona, Paola Roldán, mba hitakiana ny hanaovana ho ara-dalàna ny fanampiana olona iray maniry ny ho faty.
Ecuador despenalizó la eutanasia en una histórica sentencia sobre el caso de Paola Roldán. Esto convierte al país en el noveno del mundo en despenalizar la muerte asistida.
La información es de @bbcmundo https://t.co/Sb4syYk3aR
— Animal Político (@Pajaropolitico) February 13, 2024
Tao anaty fanapahana iray manantantara, navoaka tamin'ny raharaha Paola Roldán, nesorina tsy nataon'i Ekoatora ho heloka bevava ny ‘euthanasie’. Araka izany dia i Ekoatora no firenena fahasivy eto an-tany nanao tsy ho heloka bevava ny fanampiana olona iray maniry ny ho faty.
Vaovao nalaina tao amin'ny bbcmundo https://t.co/Sb4syYk3aR
— Animal Político (@Pajaropolitico) 13 Febroary 2024
Taona telo lasa izay, voatily hoe voan'ny “sclérose latérale amyotrophique” i Paola ary dia tsy netsehana am-pandriana intsony izy nandritra ny enina volana, tsy nisy fihatsaràny mihitsy. Tanatin'ireo toe-javatra ireo, nandefa antso ho ana andiana mpisolovava teny amin'ny tribonaly izy mba hampanjakàna ny zony hanana fahafatesana mendrika, ary araka izany dia lasa mariky ny tolona izy ho an'ny fanesorana tsy ho heloka bevava ny ‘euthanasie’, tsy ao Ekoatora fotsiny, fa koa manerana an'i Amerika latina manontolo.
Na hoe ara-piforonany aza dia midika ho “fahafatesana tsara / mendrika” ny « euthanasie », ankehitriny izy dia midika ho fampitsaharana ny fiainan'ny olona iray tratry ny aretina tsy sitra-miody na tsy azo ivalozana. Ilainy ny fampiasàna fitaovana tsy aharenesana fanaintainana mba tsy hanitatra ireo hirifiry ara-batàna henjana.
Erantany dia firenena sivy monja no nahavita nanaisotra tsy ho heloka bevava sy nanao ho ara-dalàna io dingana io. Pays-Bas no nanokatra ny làlana tamin'ny Aprily 2002. Volana iray taorian'izay, neken'i belzika ho ara-dalàna ihany koa ny ‘euthanasie’, narahan'i Luxembourg tamin'ny 2009. Nanaraka ilay hetsika i Canada tamin'ny 2016 ary i Nouvelle-Zélande tamin'ny 2020, raha ny Jolay 2021 kosa i Espaina no namoaka didy fanapahana, ary 2023 ny an'i Pôrtiogaly. Aostralia, voarara ny ‘euthanasie’ any amin'ny Fanjakan'i Nouvelle-Galles-du-Sud, izay nandany azy io tamin'ny 2022.
En Europa, Holanda, Bélgica y Luxemburgo permiten la eutanasia. En Estados Unidos es legal solo en 5 estados. Mientras que en Canadá se hizo ley en 2016 tanto el suicidio asistido como la #eutanasia.#MuerteDigna pic.twitter.com/jdTxDODfL1
— saludconlupa.com (@saludconlupa) February 7, 2020
Any Eorôpa, i Pays-Bas, Belzika ary Luxembourg no manome alàlana ny ‘euthanasie’. Any Etazonia, fanjakàna dimy ihany no manao azy ho ara-dalàna. Any Canada, tamin'ny 2016 dia nanaovana lalàna iray ny famonoantena otronina (suicide assisté) sy ny ‘#euthanasie’. #MortDigne pic.twitter.com/jdTxDODfL1
— saludconlupa.com (@saludconlupa) 7 Febroary 2020
Any Etazonia, teo anelanelan'ny 1997 sy 2017, fanjakana folo no nanaiky ho ara-dalàna ny famonoantena otronina ho an'ny olona feno 18 taona no miakatra ary tsy afaka hanantena ho velona anatin'ny enina volana intsony. Tsy idiran'iza na iza ny famonoantena otronina, toy ny amin'ny ‘euthanasie’. Izy io dia faritana ho toy ny hetsiky ny olona iray miaritra aretina tsy azo ivalozana ary manapaka hevitra ny hamarana ny fiainany manokana.
Tamin'ny 2022, nesorin'i Kôlômbia tsy ho heloka bevava ny famonoantena otronina ho an'ireo olona tratry ny aretina henjana be na tsy sitra-miody. Tamin'io taona io ihany, Víctor Escobar, lehilahy iray 60 taona, mpanao asa fitaterana, no lasa ho ny lehilahy kôlômbiàna voalohany nampiharana ny ‘euthanasie’ kanefa tsy mbola tonga akory tamin'ny dingana farany ny aretiny. Fahavoazana tany amin'ny fony no aretina nahazo azy, niampy aretin'ny havokavoka sempotsempotra ary fiakaran'ny tosidrà ho avo be.
Tao Kiobà, tamin'ny Desambra, ny antenimieram-pirenen'ny fanjakam-bahoaka dia nankato lalàna iray vaovao izay « manaiky ny zon'ny olona hizotra amina dingan'ny fahafatesana am-pahamendrehana, amin'ny fampiharana ny fanapahankevitra farany hamaràna ny ainy, izay mety hahatafiditra ny famerana ireo ezaka ara-pitsaboana, ireo fikarakaràna mitohy na fanamaivanana fanaintainana sy ireo dingana manankery ka manapitra ny aina ». Tsy miditra hanan-kery anefa io fepetra io raha tsy efa nisy fepetra fampiharana navoakan'ny mpanao lalàna.
Eneyda Suñer, meksikàna iray oniversitera avy ao amin'ny Instituto Tecnológico y de Estudios Superiores de Occidente (ITESCO), mihevitra fa tokony ho ekena ho ara-dalàna ny ‘euthanasie’ fa tsy hoe esorina fotsiny tsy ho heloka bevava, satria izany dia mety hanokatra « ny varavarana ho an'ireo “protocoles” matotra, hentitra ary henjana. Raha tsy izany ny ‘euthanasie’ dia hitohy ho atao any an-katakonana any, tsy misy fitandremana sy tsy misy ‘protocole’ arahana. »
Ao Meksika, raràn'ny lalàna ankapobeny momba ny fahasalamana ny fanaovana ‘euthanasie’, ny famonoantena otronina ary ny famonoana noho ny fitserana. Na izany aza, misy ny fanehoam-paniriana mialoha, izay endrika iray araka ny lalàna ahafahan'ny olona iray tratry ny aretina tonga amin'ny dingana farany na efa miomana hiaina toejavatra tahaka izany, manomana izay ho fikarakaràna sy fandraisana an-tànana tiany ho azo mandritra ny andro iainany farany.
ENTRARÁ EN VIGOR LA LEY DE VOLUNTAD ANTICIPADA EN LA CIUDAD DE MÉXICO
· Se trata de un derecho a la autodeterminación que respeta la voluntad de los enfermos, para evitar la prolongación de su vida a costa del dolor y el sufrimiento https://t.co/NTCLHHzsGC pic.twitter.com/O4m9zq2adc— Hospital Juárez de México (@HospitalJuarezM) September 9, 2018
HANAN-KERY AO MEXICO NY LALANA MOMBA NY FANEHOAM-PANIRIANA MIALOHA
· izy io dia zo iray hizaka tena ary manaja ny fanirian'ireo marary tsy hanitatra ny andro iainany ka hiaritra hirifiry sy fijaliana https://t.co/NTCLHHzsGC pic.twitter.com/O4m9zq2adc— Hôpital Juárez de Mexico (@HospitalJuarezM) 9 septambra 2018
Ny zo handray fanapahankevitra momba ny fiainana manokana no iray amin'ireo tohankevitra manohana ny fanaovana azy ho ara-dalàna. « Na amin'ny famonoantena otronina ara-panafody, na ny ‘euthanasie’, tsy misy ijabahako ny zon'ny hafa », hoy i Marina Arias, mpisolovava ao amin'ny ministeran'ny fiarovana ny vahoaka ao Paragoay.
Tototra fahasarotana sy anganongano ireo adihevitra manodidina ny ‘euthanasie’. « matetika no zava-pady ireo resaka mifamatotra amin'ny maoraly. Eo ny fanalàna zaza, ny ‘euthanasie”, ireo reny mpampanofa kibo, ny fiarahan'olona mitovy fananahana… », hoy ny fanazavan'i Eneyda Suñer. Ho azy, tokony hisy ny lalàna manohana ny ‘euthanasie’, satria resaka fiainana tsara kokoa miaraka izany.
Tohanan'ilay mpisolovava, Marina Arias, fa amin'ny fanaovana azy io ho ara-dalàna, tokony ho arovana aloha ny zo hanana fizakantena hisafidy. Raha lazaina amin'ny fomba hafa, « hatraiza isika no manapaka hevitra ny amintsika samirery ? », hoy izy manontany. Amafisiny fa, satria helohin'ny lalàna ny ‘euthanasie’ sy ny famonoantena otronina, dia ny fanjakana no mandidy manapaka izay fotoana ahafahan'ny tsirairay mamela / mandao ny vatany. Sosokeviny ihany koa ny hijerena ny amin'ireo aretina ara-tsaina ao anatin'ny fanaovana lalàna momba ny ‘euthanasie’.
Tao anaty antsafa iray ho an'ny fandaharana an'onjampeo orogoaiàna En perspectiva, navoitran'i Enric Benito, espaniôla mpitsabo homamiadana, misahana ny fanamaivanana fanaintainana, ny zavatra niainany niaraka tamin'i Fernando Sureda, tale fahiny tao amin'ny federasiônan'ny baolina kitra orogoaiàna. Tamin'ny 2018, taorian'ny nahitana fa voan'ny “sclérose latérale amyotrophique” izy, dia nanomboka nangataka ny mba hanomezan'ny lalàna orogoaiàna alàlana ny fanaovana ‘euthanasie’. Tsy tratrany mihitsy moa ny tanjony. Noho ny fisian'ny valanaterina, fomba ampitain-davitra no nanohanan'i Benito an'i Sureda nandritra ireo andro farany niainany.
Ny ankamaroan'ireo manampahaizana manokana nanontaniana teo am-pananganana ity lahatsoratra ity dia samy niombona hevitra nilaza fa ny ampahany be amin'ireo resabe momba io lohahevitra io dia hita eny anivon'ireo olona miaina anaty fahasalamàna sy ny resaka teôria. Vitsy ireo asa fikarohana natao teny anivon'ireo olona tonga amin'ny dingana farany amin'ny aretina iray. « Ireo olona tena maniry marina ny hanaovana ‘euthanasie’ azy dia tsy afaka hanao fanambaràna na hanao sonia antontan-taratasy. Tsapan-dry zareo ihany koa amin'ny ankapobeny fa ilain-dry zareo ny ‘euthanasie’ rehefa tonga amin'ny dingana farany amin'ny aretina izy ary mijalijaly mafy », hoy i Eneyda Suñer manazava.
