Sary avy amin'ny Canva Pro.

Araka ny voalazan'i Ali, ity Filankevitry ny Filohan'ny tetezamita ity — izay hahitana mpikambana fito mpifidy avy amin'ny antoko politika Haisiana sy ny sehatra tsy miankina, ary koa ireo mpanara-maso roa tsy mifidy avy amin'ny fiarahamonim-pirenena sy fikambanana iraisam-pinoana — no “hanendry haingana” filohan'ny governemanta vonjimaika. Nandritra izany fotoana izany, nilaza i Kenya fa nampiato ny drafitra mampiady hevitra ny handefa iraka polisy any Haiti, farafaharatsiny mandra-pipetraky ny fitantanana ara-politika tanteraka. 

Tsy nanatrika ny fivoriana tany Jamaika ny filoha Haisiana Ariel Henry; fa nijanona tany Porto Rico, izay nahatongavany tamin'ny 5 martsa, fotoana fohy taorian'ny fikatonan'ny seranam-piaramanidina iraisampirenena ao amin'ny firenena. Tsy mbola afaka niverina tany an-tanindrazany izy.

Nanomboka teo, na dia nambara aza ny fanjakana latsaka an-katerena, dia nitombo ny herisetra, nitombo ny asan-jiolahy ary nandositra ny renivohitra Port-au-Prince ny mponina. Nisy ihany koa ny daroka baomba tao amin'ny fonja lehibe roa, ka nitarika ny famoahana tsy ara-dalàna ireo voafonja “mampidi-doza”.

Niaraka tamin'ny praiminisitra Ralph Gonsalves avy ao St. Vincent sy Grenadines sy Mia Mottley avy any Barbados, nisaotra ny Praiminisitra Henry tamin'ny fanompoany an'i Haiti ny Filohan'ny CARICOM ary nangataka tehaka tamin'izany tamin'ireo nivory. Nambarany ihany koa fa ny fivorian’ny CARICOM dia taratry ny “fanoloran-tena amin’ny fandaminana ny fitantanana ny tetezamita izay manokatra lalana ho an’ny tetezamita milamina, ny fitohizan’ny fitantanana, ny drafitry ny hetsika ho amin’ny filaminana tsy ho ela, ary ny lalana mankany amin’ny fifidianana malalaka sy madio”. Zavatra iray hafa nifantohan'ny fihaonana ny fitantanana araka ny tany tan-dalàna, izay tsapan'i Ali fa taratry ny “marimaritra iraisana sarotra” eo amin'ny fiarahamientan'ny mpisehatra samihafa.

Nandritra ny fifampidinihana, nifantohana ny vahaolana tarihan'ny Haisiana araka ny nanamarihan'ny Filohan'ny CARICOM, fa “nanome toky anay [ny Praiminisitra Henry] ny amin'ny fikasany tsy misy fitiavan-tena hahita an'i Haiti hahomby, ary izany ihany no tianay ho hita amin'ny maha-fiaraha-mientana. Te hahita ny fahombiazan'i Haiti izahay, ary te hahita ny fahombiazan'ny vahoaka Haisiana izahay. Mendrika izany izy ireo. Tsy mendrika latsaka kely noho izany.”

Azo atao ve ny vahaolana tena tarihin'ny Haisiana ao anatin'ity lasitrasa vaovao ity? Nilaza tamin'ny Global Voices i Jan Voorduow, manampahaizana manokana momba ny fampandrosoana monina any Jamaika, izay nipetraka sy niasa tao Haiti nandritra ny taona maromaro, fa ny zavatra ilaina amin'ny fanatanterahana izany fahombiazana izany dia ny “fifidianana eo an-toerana [sy] demokrasia mivantana kokoa.” Nasongadiny ihany koa fa “tsy tokony hisy ny tsimatimanota ho an’ireo mpanao politika sy mpandraharaha izay nanohana voalohany ireo andian-jiolahy sy namela ny heloka bevava hitombo”. manana tantaram-pifandraisana mivantena eo amin'ireo andian-jiolahy sy ny tombontsoa ara-politika, toy ny sisintany rezionaly maro hafa, i Haiti .

Momba ny olan'ny tsimatimanota, naneho hevitra ilay mpanao gazety monina ao Montréal, Nancy Roc:

Secretary @SecBlinken has invited Ariel Henry to stay in Puerto Rico if he wants. How about justice ? Ariel Henry must be judged for all the crimes committed by the gangs under his regime as he never said a word against them and the rapes and crimes against humanity..

— Nancy Roc (@TheNancyRoc) March 12, 2024

Nanasa an'i Ariel Henry hijanona ao Puerto Rico ny sekretera @SecBlinken raha mety aminy. Ahoana ny amin’ny rariny? Tsy maintsy tsaraina i Ariel Henry noho ny heloka bevava rehetra nataon'ireo andian-jiolahy teo ambany fitondrany satria tsy naneho hevitra mihitsy izy momba azy ireo sy ny fanolanana sy ny heloka bevava hafa amin'ny maha-olombelona.

Namaly ny fanontaniana avy amin'ny fampitam-baovao tamin'ny lahateny famaranana tamin'ny mpanao gazety ny alatsinainy alina, tsy niresaka lavitra momba ny raharaham-pilaminana ny filohan'i Guyana. Na izany aza, nanamafy izy fa tsy noresahina tamin'ny fivoriana ny olan'ny mpitsoa-ponenana sy ny fifindra-monina, na dia eo aza ny ahiahy eo amin'ireo Jamaikana maro momba ny mety hisian'ny firohotry ny mpitsoa-ponenana amin'ny lafiny iray sy ny olana mifandraika amin'ny zon'olombelona amin'ny lafiny iray hafa.

Na dia mety ho amin'ny fotoana hafa aza izany fifanakalozan-kevitra izany, araka ny notsindrian'ny Filohan'ny CARICOM, dia mety ho sarotra ny lalana ho an'i Haiti. Nandrisika ireo rehetra voakasika izy (anisan'izany ny mpanao gazety) mba hanam-paharetana: “Mitaky faharetana ity dingana ity … andao isika hanome (faharetana) kely. Aoka isika hisorona kely, ary hanome vintana hampandeha ity fifanarahana ity.