Teo anelanelan'ny 1 Janoary sy 14 Febroary 2024, nandrakitra tranga 28 amin'ny  koha-davareny tamin'ny ankamaroan'ny zaza tsy vita vaksiny ny Ivotoeran'ny Fahasalamam-bahoaka ao amin'ny Repoblikan'i Makedonia Avaratra. Mihoatra ny avo roa heny amin'ny fitambaran'ny isan'ny tranga tao anatin'ny dimy taona lasa (2019–2022) izay nahatratra 9 izany.

Mampitandrina ny manampahaizana momba ny valan'aretina (epidemiolojista) fa tsy tokony handeha any amin'ny akanin-jaza ny ankizy tsy vita vaksiny mba hisorohana ny areti-mifindra ka mandrahona ny fahasalamana sy ny fiainan'ny ankizy sy ny zokiolona. Miziriziry ny amin'ny tokony hanaovan'ny mponina vaksiny ihany koa izy ireo, ho fanarahana ny tolo-kevitry ny Vaomiera misahana ny areti-mifindra mba hanambaràna ny (fisian'ny) valan'aretina koha-davareny ao an-drenivohitr'i Skopje. Niresaka tamin'ny Profesora Nikola Panovski, MD PhD, sy Aleksandar Stojanov, MD i Meta.mk, satria mino izy ireo fa ny vaksiny DTaP  ihany no hany fiarovana ny olona, izay omena in-dimy mandritra ny fahazazana.

Tsy maintsy atao ny vaksiny

“Tsy tokony handeha any amin’ny akanin-jaza ny zaza tsy vita vaksiny. Misy ihany koa ny ankizy any an-tsekoly tsy vita vaksiny, nefa heverina fa ho mora kokoa amin’izy ireo ny mandresy ny aretina ka tsy dia atahorana loatra ny amin'izy ireo. Saingy tsy maintsy arovana anefa ny zaza. ” hoy ny Profesora Nikola Panovski, izay mampianatra momba ny mikraoba madinika (mikrôbilôjôjia) ara-pitsaboana ao amin'ny Fakiolten'ny Fitsaboana ao amin'ny Oniversiten'ny Sts. Cyril sy Methodius any Skopje. « Faharoa, tsy maintsy atao koa ny fitiliana haingana. Raha miahiahy ny dokotera hoe koha-davareny, dia tokony homena antibiotika. Manasitrana miandalana izany, saingy misoroka ny fihanaky ny aretina.

Araka an'i Panovski, niteraka tahotry ny vaksiny sy tsy fahampian'ny fahatokisana, izay nampitombo ny isan'ireo mpanohitra ny vaksiny ny vaovao diso sy ny fandisoam-baovao manodidina ny vaksiny izay nirongatra nandritra ny valan'aretina COVID-19. “Manana isanjaton'ny vaksiny ambany indrindra i Skopje, indrindra any amin'ny kaominina an-drenivohitra Centar sy Karpos. Niteraka korontana lehibe ireo mpanohitra vaksiny ireo,” hoy izy.

Nampitandrina i Dr. Aleksandar Stojanov, mpiara-miasa amin'i Panovski, manam-pahaizana momba ny epidemiolojia misotroronono izay lehiben'ny Ivon-toerana momba ny Fahasalamam-bahoaka, fa tena misy tokoa ny loza ateraky ny valan'aretina koha-davareny miparitaka be, raha ampitahaina amin'ny valan'aretina kitrotro sy donika taona vitsivitsy lasa izay..

There were no whooping cough epidemics in the [recent] past. But then the process was good — DTaP was given five times in a lifetime and people were protected. We allowed the anti-vaxxers to shrink the vaccination percentage. It should be 98 percent if we want the population to be protected. If it is below this percentage, it could always return.

Tsy nisy valan'aretina koha-davareny tao ho ao. Saingy tsara ny dingana – nomena in-dimy nandritra ny androm-piainana ny DTaP ary voaro ny olona. Navelantsika hampihena ny isanjaton'ny vaksiny ireo mpanohitra vakisiny. Tokony ho 98 isanjato izany raha tiantsika ny hiarovana ny mponina. Raha ambany io isanjato io dia mety hiverina foana.

‘Nitety tanànakely izahay taloha mba hanome vaksiny’

Mampahatsiahy ny valan'aretina kitrotro tamin'ny taona 2018 i Stojanov, rehefa niseho tao amin'ny sekoly iray tany Radishani ambanivohitr'i Skopje ny tranga voalohany.

Once everyone got vaccinated, the situation calmed down. Mumps epidemic broke out in Bair in Bitola and was quickly spreading. Vaccination has always been a problem. However, in the [more distant] past we used to have a good system that worked. We were going to the villages and vaccinated people, we did not wait for them to come to the clinics. Every 45 days we went to the villages, there were regular rounds with set schedules. Now we are waiting for them to come to us, but they are not coming. And the vaccination centers were also downsized, and the number of vaccination teams also decreased. More needs to be done in the field. In the past everyone was vaccinated with DTaP. The problem is in Skopje where the anti-vaxxers are concentrated. In the villages people trust the doctors.

Rehefa vita vaksiny ny rehetra, dia nilamina ny toe-draharaha. Nipoaka ny valanaretina donika tao Bair any Bitola ary niparitaka haingana. Olana foana ny fanaovam-baksiny. Na izany aza, taloha [efa ela kokoa] dia nanana rafitra tsara izay niasa izahay. Nankany an-tanàna izahay ary nanao vaksiny ny mponina, tsy niandry azy ireo ho any amin'ny toeram-pitsaboana. Isaky ny 45 andro izahay no nankany amin’ireo vohitra, nisy ny fitetezana tsy tapaka niaraka tamin'ny fandaharam-potoana voatondro. Ankehitriny izahay dia miandry azy ireo ho tonga eto aminay, saingy tsy tonga izy ireo. Ary nihena ihany koa ny foibe fanaovana vaksiny, ary nihena ihany koa ny ekipa mpanao vaksiny. Mbola marobe no tokony eny ifotony. Natao vaksiny DTaP ny rehetra taloha. Ny olana dia feno mpanohitra vaksiny ao Skopje. Matoky ny dokotera kosa ny olona ao an-tanàna.

Tsy misy vaksiny manana fandrakofana 95%.

Tsy tratra tamin'ny vaksiny voalohany teo amin'ny sehatra nasionaly ny fandrakofana mihoatra ny 95 isanjato natolotra. Ny fandrakofana vaksiny voalohany voasoratra anarana dia latsaky ny 90 isanjato ho an'ny vaksiny rehetra, anisan'izany ireo manohitra ny Hepatita B, Haemophilus influenzae sokajy B, DTaP/IPV, sy ny MRP, ary koa ny vaksiny manohitra ny HPV, izay manana fandrakofana ambany indrindra amin'ny vaksiny rehetra.

Araka ny tatitra farany avy amin'ny Ivo-toeran'ny Fahasalamam-bahoaka.

The primary vaccination coverage with three doses of the vaccine against HiB, DTaP and IPV for the entire country was 83.9 percent for 2022. Lower than 90 percent coverage was registered in the territories of Veles, Gevgelija, Shtip, Ohrid, Tetovo, Prilep, Skopje, Bitola and Strumica, while the lowest coverage of 53.7 percent was registered in Kumanovo. From the total number of children who should have been vaccinated, 3,322 children were not vaccinated, out of which 41 percent (1,368) are from Skopje and 27.4 percent (910) are from Kumanovo.

Ny fandrakofana tamin'ny vaksiny voalohany miaraka amin'ny fatra telo amin'ny vaksiny manohitra ny HiB, DTaP ary IPV ho an'ny firenena iray manontolo dia 83,9 isanjato tamin'ny taona 2022. Latsaky ny 90 isanjato ny fandrakofana voarakitra ao amin'ny faritanin'i Veles, Gevgelija, Shtip, Ohrid, Tetovo, Prilep, Skopje , Bitola ary Strumica, raha voasoratra ao Kumanovo ny fandrakofana ambany indrindra 53,7 isanjato. Amin'ny fitambaranisan'ny ankizy tokony natao vaksiny dia ankizy 3.322 no tsy vita vaksiny, ka ny 41 isanjato (1.368) dia avy any Skopje ary ny 27,4 isanjato (910) avy any Kumanovo.

Nanomboka ny taona 2015, nihena hatrany ny famerenam-baksiny DTaP voalohany, ka nahatratra 66 isanjato ny fandrakofana ambany indrindra tamin’ny taona 2020. Nihena ihany koa ny fandrakofana tamin’ny taona 2022 (69,3 isanjato) raha oharina tamin’ny taona 2021 (72,8 isanjato). Ny salanisam-pandrakofana ho an'ny taona 2017–2021 dia 78,1 isan-jato, ambony noho ny fandrakofana voarakitra tamin'ny taona 2022. 

88,5 isanjato ny fandrakofana famerenam-baksiny amin'ny DTaP/IPV eo amin'ireo ankizy mpianatra fito taona any Makedonia Avaratra, izay nitombo raha oharina ny tamin'ny taona 2020 (87,3 isanjato) sy 2021 (74,7 isanjato). Mampiseho fitomboana ny fandrakofana famerenam-baksiny amin'ny DTaP/IPV eo amin'ireo ankizy mpianatra 14 taona (89,3 isanjato)  raha oharina ny tamin'ny taona 2020 (80,3 isanjato) sy 2021 (85,9 isan-jato), saingy mbola ambanin'ny 90 ny isanjato.

Tokony hanao vaksiny ny zanany avy hatrany ny ray aman-dreny raha tsy ampy ny fatra

Nanambara tamin'ny Meta.mk i Kristina Stavridis, MD avy ao amin'ny Ivon-toeram-pahasalamam-bahoaka vao haingana fa tokony hamarinin'ny ny ray aman-dreny ny kara-baksinin'ny zanany ary raha toa ka tsy hita ny fatran'ny vaksiny na mbola tsy vita vaksiny mihitsy, dia tokony hiantso avy hatrany ny foibe fanaovam-baksiny izy ireo mba hampanao vaksiny ny zanany araka ny kalandrien'ny fanaovam-baksiny.

The emergence of pertussis [whooping cough] cases is not unusual, especially now when the region and Europe have registered epidemics and an increasing number of cases. This is especially true in a situation when we are facing reduced vaccination coverage.

 Efa mahazatra ny firongatry ny pertussis [koha-davareny], indrindra amin'izao fotoana izao rehefa  nahitana areti-mifindra ny ato amin'ny faritra sy Eoropa sy fitomboan'isan-tranga. Marina indrindra izany amin'ny toe-javatra izay atrehantsika amin'ny fihenan'ny fandrakofana fanaovam-baksiny.

Mety hiteraka fahasimban'ny atidoha amin'ny zaza io aretina io

The Public Health Institute published information related to whooping cough. In the part dealing with complications, the following are listed: pneumonia, inflammation of the middle ear, loss of appetite, dehydration, convulsions, brain damage, hernias, fractures in the chest area, prolapse of the colon, and episodes of respiratory arrest.

Namoaka fampahalalana mifandraika amin'ny koha-davareny ny Ivotoeran'ny Fahasalamambahoaka. Amin'ny ampahany mikasika ny fahasarotana, ireto manaraka ireto no notanisaina: pnemonia, mamaivay ny sofina afovoany, tsy mazoto homana, tsy fahampian-drano, mifanintona, fahasimban'ny atidoha, fiposahan-taova (hernie), tapaka ao amin'ny faritry ny tratra, fiposahan'ny tsinaibe, ary ny trangana fijanonan'ny taovam-pisefoana.

Whooping cough causes serious complications and sometimes even death in children under one year of age. One-third of the children under one year of age who get sick with whooping cough need hospital treatment. The most common complications are apnea (life-threatening cessation of breathing), pneumonia (inflammation of the lungs), convulsions, encephalopathy (brain damage), and every 100th patient may die. The complications are less severe in older children and adults, especially those who have previously been vaccinated against whooping cough.

 Miteraka fahasarotana goavana ny koha-davareny ary mety mahafaty mihitsy eo amin'ny zaza latsaky ny herintaona. Ny ampahatelon'ny zaza latsaky ny herintaona voan'ny koha-davareny dia mila fitsaboana any amin'ny hopitaly. Ny fahasarotana mateti-pitranga dia ny apnée (fitsaharam-piaina mety mahafaty ), ny pnemonia (fanaintainan'ny havokavoka), mifanintona, ny aretin-doha (fahasimban'ny ati-doha), ary mety ho faty ny marary iray ao anatin'ny 100. Tsy dia mafy kosa ny fahasarotana amin'ny ankizy lehibe sy ny olon-dehibe, indrindra ireo izay efa vita vaksiny koha-davareny

Ny fomba tsara indrindra hisorohana ny koha-davareny dia ny fanaovam-baksiny Hexaxim (DTaP-IPV-HiB-HepB), Pentaxim (DTaP-IPV). Ny ray aman-dreny manan-janaka tsy afaka namita ny sasany tamin'ireo fatra dimy voalaza mialoha ny faha-7 taonany dia tokony hifandray amin'ny dokoteran-jaza mba hahazoany ny vaksiny fanefitra sahaza azy ireo.