Sary iray maneho ireo lohahevitra isankarazany resahana ato amin'ny Global Voices momba an'i Afrika tamin'ny 2023. Saripika an'i Zita Zage.
Tamin'ny 2023, niteraka fahalinana be ireo adihevitra momba an'i Afrika, miresaka ireo lohahevitra miainga avy amin'ny fiovàn'ny jeôpôlitika mankany amin'ny resaka foko sy ireo fameperana ny fahazoana vizà. Tsikaritry ny Global Voices ny fitomboan'isan'ireo mpamaky lahatsoratra momba ireo olana henjana manjo ny tanibe afrikàna. Indro àry ireo lahatsoratra enina be mpamaky indrindra tamin'ny 2023 izay nahasarika olona marobe manerana izao tontolo izao.
Tena nahasarika be ny saina ilay lahatsoratra « Which African countries may join the BRICS group of nations, and why do they want to » (Firenena afrikàna iza no mety hiditra ao anivon'ny vondron'ireo firenena BRICS, ary nahoana ry zareo no maniry hanao izany ?). Nahasarika ny sain'ireo firenena afrikàna sasantsasany ny vondrona BRICS, ahitàna an'i Brezila, Rosia, India, Shina ary Afrika Atsimo. Nahavita fivoarana azo tsapain-tànana ilay vondrona nanomboka tamin'ny 2009, fotoana nananganana ny Banky Vaovao ho an'ny Fampandrosoana sy ilay Fifanarahana momba ireo tahiry mifampiankina. Nangataka i Etiôpia mba hiditra ho isan'ireo anatin'ny BRICS, indrindra indrindra fa noho ny fiharatsian'ny fifandraisany amin'ireo hery tandrefana sy ny faniriany hahità làlana hafa mankany amin'ny fisandratana. Namporisihana mafy ny fidiran'i Nizerià. Na izany aza anefa, miteraka ahiahy ny fiankinandoha ara-toekarena amin'ireo toekerena goavana sy ny filàna mandrindra ireo fotodrafitrasa sy ny rafitra samihafa.
Marobe ihany koa ireo mpamaky naka ny lahatsoratra « Afrika: Mety ho Afrikàna ve ny Fotsy Hoditra? (fizaràna 1°)». Resahan'io lahatsoratra io ny fahalalàna raha toa ka ho azo heverina ho toy ny Afrikàna ireo Fotsy Hoditra. Tombanany hoe tsy afaka ny hilaza tena ho Afrikàna mihitsy ireo Fotsy Hoditra, na teraka sy efa niaina elabe tao Afrika nandritra ny taranany nifandimby aza ry zareo, satria ny maripamantarana afrikàna dia mifamatotra amin'ny foko, fa tsy ny zom-pirenenao. Lavin'ny mpanoratra ihany koa ny fiheverana hoe afaka heverina ho Afrikàna ireo Arabo na ireo olona mampiasa ny fiteny “afrikaans”. Lahatsoratra iray hafa, mitondra ny lohateny hoe « Afrikàna amin'ny inona ireo ao Afrika Avaratra [fr.]? », izay mpamaky nihoatra ny 3.400 no namaky azy, no mandalina lavidavitra kokoa ny resaka hahafantarana ny antony iheverana matetika ho tsy dia ampy loatra ny maha-“afrikàna”ireo Afrikàna avy ao Afrika Avaratra. Trandrahany ireo hantsana manasaraka an'i Afrika Avaratra sy Afrika ambanin'i Sahara, izay manana fàka lalina ara-tantara, ara-kolotsaina ary ara-piteny. Ny sasany amin'ireo Afrikàna Tavaratra dia manondro ny tenany ho Arabo kokoa na Arabo-Miozolmàna fa tsy Afrikàna, ary io fomba fijery io dia hamafisin'ireo hevi-draikitra sy fitsaratsaram-poana. Na izany aza, manana fàka ao anatin'ny fanavakavahana ihany koa ny fiheverana hoe “Afrikàna” dia midika ho “Mainty”. Sosokevitr'ilay lahatsoratra ny tokony hiezahan'ny Firaisambe Afrikàna handrava io hantsana io sy hampiroborobo ny fahatsapana firaisankina ary ny zara sy lahatra iraisan'ny samy Afrikàna rehetra.
Ny « Quelle sera la prochaine action du président érythréen Isaias Afwerki après une trêve douteuse ? [fr.]» (Taoprian'ny fitsaharana mampiahiahy, inona no hetsika manaraka hataon'ny filhan'i Erythrée, Isaias Afweki?) dia be mpamaky ihany koa. Ity lahatsoratra ity dia miresaka ny fifandirana misy amin'izao fotoana izao ao Etiôpia, indrindra fa ny ao amin'ny faritra Tigré, sy ireo fotony ara-tantara. Nitera-pahafatesana maro ilay ady, izay nanomboka tamin'ny 2020, ary nanome toerana ho an'ny habibiana ataon'ireo vondron-kery ao an-toerana. Disadisa teraka noho ny fihenjanana nisy tamin'ireo vondrom-poko samihafa sy ny ady fahefàna teo amin'ny governemanta foibe sy ireo manampahefana isam-paritra. Mitàna anjara toerana goavana ao anatin'ilay fifandirana i Érythrée, izay nahazo ny fahaleovantenany tamin'i Etiôpia tamin'ny 1993, amin'ny alàlan'ny fanohanany ny tafika etiôpiàna manoloana ireo mpihoko avy ao Tigré. Tsipihan'ilay lahatsoratra koa ny fitondràna tsy refesimandidy ampiharin'ny filoha ao Erythrée, Isaias Afwerki, sy ny hetahetany hanitatra ny traikany (influence) ho hatrany amin'ny Tandrok'i Afrika. Tsy azo antoka ny hoavin'ilay faritra, miaraka amin'ny fisiana ambana iray hiharatsian'ireo fifandonana sy ny tsy filaminana.
Niteraka adihevitra momba ny hisiana Afrika tsy misy sisintany ary koa nahasarika olona marobe ilay fanapahankevitr'i Kenya hanaisotra ireo teritery amin'ny fakàna vizà. Ny flohan'i Kenya, William Ruto, dia nanambara ny fikasàny hanàla ireo teritery amin'ny fakàna vizà ho an'ireo teratany afrikàna mivezivezy manao fandraharahàna. Tao amin'ny X (Twitter taloha) dia fanehoankevitra miabo no naterak'io fanapahankevitra io, marobe ireo mpampiasa niarahaba an'i Kenya ary niantso ireo firenena hafa mba hanaraka ny ohatra nomeny. Ny sasany aza nanao adisisika ho amin'ny fanafoanana tanteraka ireo fepetra momba ny vizà, tamin'ny fanohanana ny heviny hoe izany dia hampiroborobo ny varotra, ny firoboroboana ara-toekarena ary ny firaisankina ao amin'ny tanibe. Kanefa nipoitra ihany koa ny ahiahy momba ireo mety ho fanararaotana sy ny filàna mametraka fepetra fiarovana. Ity fanapahankevitra ity dia mifanaraka amin'ireo fikarohana nampiseho fa mety hanimba ireo firenena faran'izay mahantra ireo fepetra maneritery amin'ny resaka vizà ary hamerina ireo fitobahana ho any amin'ireo fitodiana tsy ilàna vizà. Tsy hoe fotsiny tombony ho an'ny toekarena keniàna ny fanokafana ny varavarany ho an'ireo Afrikàna mpandraharaha, fa koa manome vàhana ny firoboroboana ara-toekarena sy ny fandrosoana manerana ny faritra afrikàna. Mandray anjara ihany koa izy amin'ny fampiroboroboana ny zon'olombelona, ny fifamatoran'ny fiarahamonina ary ny fianakalozana ara-kolontsaina.
Ny lahatsoratra fahenina nahasarika mpamaky betsaka indrindra dia ny « 8 West African countries rename currency in historic break from France – but colonial era debts persist [Ang.] » (Firenene valo ao Afrika Andrefana nanome anarana vaovao ho an'ny volan-dry zareo ho mariky ny fisarahana ara-tantara amin'i Frantsa – saingy mbola mitoetra hatrany ny trosa fony vaninandron'ny fanjanahantany). Io lahatsoratra io, nosoratana taona efatra teo ho eo izay, dia miresaka ireo fanavaozana ara-bola vao haingana tany amina firenena maro mampiasa sy miteny frantsay ao Afrika Andrefana, toerana namadihana ny fiantsoana ny CFA ho lasa hoe “Eco” (Fanamarihan'ny mpandika: avy amin'ny hoe ECOWAS). Hita ao anatin'ity fanavaozana ity ireo fanovàna toy ny fanafoanana ireo solontenam-panjakana frantsay any anatin'ny rantsana mpitantana ireo banky foibe afrikàna sy ny hoe tsy any Frantsa intsony no hitahirizan'ireo firenena mpikambana ny antsasa-manilan'ny tahirim-bolam-pifanakalozan-dry zareo. Na izany aza, hamafisin'ireo tsikera fa tsy raisin'io fanaovaozana io ho anatin'ny kajikajiny ny lova navelan'ny fanjanahantany frantsay sy ny trosa mianjady amin'ireo firenena afrikàna maro ao Afrika Andrefana manoloana an'i Frantsa. Avoitran'ilay lahatsoratra ny tantaran'ireny firenena ireny, izay voatery fahiny nametraka ny tahirim-bolam-pifanakalozan-dry zareo tany Frantsa, sy ny fanoherana tsy maintsy natrehan'ireo mpitarika rehefa nandraman-dry zareo ny nanapaka ny fifandraisana tamin'i Frantsa. Resahany ihany koa ny amin'ireo tetikasa famoronana vola vaovao ho an'ny faritra, antsoina hoe “Eco” eo anivon'ny Fiombonambe Ara-Toekarena'ireo Firenena ao Afrika Andrefana (ECOWAS/CEDEAO), izay tsy mifandray amin'ny “euro”. Fintinin'ilay lahatsoratra amin'ny fanekena fa raha toa ara-panoharana fotsiny ihany ilay fanovàna anaram-bola, dia tsy mamafa akory ny fiantraikan'ny fanjanahantany frantsay tao Afrika Andrefana ilay izy.
Ireo lahatsoratra be mpamaky indrindra momba an'i Afrika tato amin'ny Global Voices dia nifantoka tamina karazana olana sôsialy, pôlitika ary toekarena lehibe izay manefy ilay tanibe. Na resaka fitrandrahana izay haha-mpikambana ao anatin'ny BRICS, na fandinihana ireo fifandirana isam-paritra na fisavasavàna ravina ny pôlitika momba ny vizà, dia nisy fiantraikany be ireny lahatsoratra ireny teny amin'ireo mpamaky maniry ny hahafantatra ireo hetsika sarotakarina miantraika amin'i Afrika. Niteraka adihevitra maro izy ireny, momba ireo lohahevitra manandanja toy ny maripamantarana ara-poko, ny fisamantsamahana isam-paritra, ny tsy refesimandidy ary ny lova maharitry ny fanjanahantany, izay lasa fanamby ho an'ny fandrosoan'i Afrika.
Teo ampifaranan'ny 2023, nipoitra ny lohahevitra iray mampiray : ny anjoria mitohin'i Afrika ho fandrafetana ny hoaviny manokana, amin'ny famakivakiana ny fifandanjàna marefo eo anelanelan'ny tombontsoa anatiny sy ny an'ny vahiny, no sady miezaka ihany manome vàhana ny firaisankina. Ireo mpamaky ny Global Voices dia naneho faniriana nivaivay handeha mihoatra noho ireo fitsaratsaram-poana, tamin'ny fanehoany fahalinana be hahazo fahatakarana an'ireo fanamby sy hirika ananan'i Afrika ato anatin'ny taona maro ho avy. Tsy isalasalàna na kely aza fa hotohizan'ny Global Voices ny hanome fandrakofana feno fahatakarana tsara, izay hahaliana ireo mpamaky, ary araka izany dia handray anjara amin'ny fanandratana ireo fomba fijery afrikàna ho eo amin'ny adihevitra iraisampirenena.
