Sary an'i Arzu Geybullayeva

Ny Kizil Goncalar (Red Buds) dia andian-tantara iray vaovao amuin'ny fahitalavitra tiorka, mihodidina amin'ny fiainan'i Levent (Özcan Deniz), laika Kemalista iray mpitsabo, sy ny an'i Meryem (Özgü Namal), vehivavy iray mifikitra fatratra amin'ny sektam-pivavahany. Fa tsy izay ihany. Ilay seho dia miresaka ihany koa ny fombam-pivavahana ao Tiorkia — olana iray somary saropady ao anaty firenena iray izay ahitàna sekta sy vondrom-pivavahana 30 eo ho eo, araka ireo fikarohana misy.

Tsy atao hahagaga raha toa taorian'ny nandefasana ny fizaràna voalohany, tamin'ny 18 Desambra, tafiditra tanaty raharaha mivaivay ilay andian-tantara — sorena, nangatahan'ny mpijery ireo mpamokatra azy mba hanafoana ilay seho, niaraka tamin'ireo afisin'ilay seho nofotetahana ranomainty. Ireo media mpomba ny fanjakàna dia niampanga ilay seho ho mpankahala silamo, ary tena vao haingana kely mihitsy, nambara fa hofoanana ny fahazoandàlana hamokarana ireo andiany hoavy amin'izy io.

Hedef gösterilmişti

Şişli'de ‘Kızıl Goncalar’ afişine boyalı saldırı!https://t.co/RYNSRAUffq

— Cumhuriyet (@cumhuriyetgzt) December 22, 2023

Efa natao lasibatra. Ao Şişli (akaikin'i Istanbul), nisy loko nafafy tamin'ilay afisin'ny Kizil Goncalar.

Ny Filankevitra Ambony misahana ny onjampeo sy fahitalavitra (RTUK) nilaza fa nanaraka ireo fitarainana rehetra nalefan'ireo mpijery fahitalavitra ary nandinika azy ireny. Ny lehiben'ilay filankevitra, Ebubekir Sahin, niteny hoe, “misy dingana fandalinana hentitra efa amperiny atao ho an'ny FOX TV [ilay fantsom-pahitalavitra nandefa ilay fandaharana].” Tsy vao sambany izao no nisy fantsom-pahitalavitra tiorka niatrika famaizana noho ny resaka andian-tantara fandefa amin'ny TV.

Ny Ismailağa Brotherhood (firahalahiana) no iray tamin'ireo sektam-pivavahana tena nanakiana manokana ilay seho. Io no iray amin'ireo vondrom-piarahamonina misolo tena ny fombandrazana Naqshbandi ao Tiorkia, manana mpikambana sy mpanohana manodidina ny iray hetsy mahery. Araka ny gazety tiorka Milliyet, amin'ireo olona 4,5 tapitrisa eo ho eo manana fifandraisana amin'ireo vondrom-piarahamonina Naqshbandi isankarazany ao Tiorkia, hatramin'ny 7,2  isanjato no manana ifandraisany amin'ny vondrom-piarahamonina İsmailağa  […] Izy io dia fantatra ihany koa amin'ny hoe “Çarşamba Cemaati,” entina manondro an'i Çarşamba, ilay mpifanolobodirindrina fototra sy omen-kasina ao amin'ny distrikan'i Fatih ao Istanbul. Tena nankatoavin'ny governemanta amperinasa tokoa ilay firahalahiana ka tamin'ny Jona 2022, natrehan'ny filoha Recep Tayyip Erdoğan ny  fandevenana ilay mpanorina ny İsmailağa Brotherhood, Mahmut Ustaosmanoğlu, tamin'ny filazàny fa izy dia olon'ny “fahalalàna sy ny fahendrena mandrakizay.” Tao amin'ny X, Twitter taloha, ny filoha koa dia nizara lahatsary iray avy tamin'ilay fandevenana.

Hentitra manokana mihitsy ny firahalahiana manoloana ny vehivavy. Ohatra, tsy avelany handia sekoly ny ankizivavy, ary asiany fepetra maro ho an'ny vehivavy. Tamin'ny 2017, nataon'ny fantsom-pahitalavitry ny Firahalahiana nanjavozavo ny sarin'ireo vehivavy tsy nisaron-doha nandritra ny fanambaràna imasom-bahoaka nataon'ny Minisitry ny Asa sy ny Fiahiana Sôsialy. Araka ny tatitra nataon'ny Diken, vovonam-baovao ety anaty tambajotra, “Misy ihany koa ireo fepetra hoe tsy tokony hisy vehivavy ao anatin'ny famokaran-dry zareo manokana na ireo famokarana avy any ivelany. Hatreto, tsy mbola nisy mihitsy vehivavy niseho teo amin'ilay fantsom-pahitalavitra.”

Tamin'ny Desambra 2022, nifantoka tany amin'ilay firahalahiana ny mason'ny rehetra noho ilay tantara ratsy iray nampanambadiana ankizy ka nampihovitrovitra an'i Tiorkia hatrany anatiny lalina. Iray tamin'ireo mpikambana ao anatin'ilay firahalahiana no nifantohan'ilay tantara ratsy, Yusuf Ziya Gümüşel, izay mpanorina ihany koa ny orina iray manana fifandraisana amin'ilay firahalahiana, izay voalaza fa nampanambady ny zanany vavy vao enina taona  (fantatra fotsiny amin'ny fanafohezana ny anarany ho H.K.G.) tamin'ny tovolahy iray 29 taona, 18 taona lasa izay. Sambany ilay tantara no notaterin'i Timur Soykan sy Murat Agirel mpanao gazety, izay nizara ny porofo fa niharan'ny fanararaotana ara-nofo ilay zaza nanomboka teo amin'ny faha-enina taonany. Niharan'ny fampielezankevitra fikendrena manokana ireo mpanao gazety namaky bantsilana ilay tranga, ary nisy mihitsy sasantsasany nanainga ireo manampahefana mba hanokatra fanadihadiana an'ireo mpanangom-baovao sy hitondra azy ireo hiatrika fitsaràna.

Maneho ny sasany amin'io ihany koa ilay fandaharana. Ao anatin'ilay fizaràna voalohany, nantsoin'ny mpikambana iray avy ao amin'ilay sekta ho “mpivadika” ilay ramatoa mpampianatra misaron-doha izay mampianatra ao amin'ny sekolim-pinoana iray. Nasehon'ilay fandaharana ihany koa hoe fomba fahita mahazatra ny herisetra atao amin'ny ankizy sy ny fampanambadiana ankizy.

Saingy nivadika ho tantara ratsy ny amin'ilay seho satria i Meryem, izay zaza nampanambadiana ihany koa, dia miady mba hanakànana an'i Zeynep, zanany vavy, tsy hoterena hanambady ny zanaka lahin'ilay mpitarika ny antokom-pinoany.

Nalaky be ny fahatongavan'ireo fanakianana an'ilay seho. Tanaty  matoandahatsoratra iray an'ny gazety Gazete Duvar, nanoratra i Aylin Dağsalgüler mpanao gazety hoe: “Raha tohizan'ny ‘Red Buds’ ny fitantaràna ireo tantarana ankizivavy nampanambadiana mbola kely, ireo ankizivavy tsy nalefa an-tsekoly, ireo ankizivavy sy ankizilahy niharam-panararaotana, raha tohizany ny fitantaràna ny tantaran'i Maryam sy ny zanany vavy, dia ny antony mahatonga ireny zavatra ireny ho tsy voasakana ao anatin'ny rivo-piainana pôlitika eto amin'ny firenena no tokony hiadiantsika hevitra.”

“Ireny tantara [milaza herisetra, fampanambadiana aloha loatra] ireny dia zavatra mahazatra any anatin'ireo fianakaviamben'ireo mpivavaka,” hoy i Ayse Cavdar tao anaty antsafa iray ho an'ny DW amin'ny fiteny tiorka. “Raha milaza ireo  fa hoe diso ireny zavatra  ireny, dia midika izany fa toy izay ihany koa no fahitàny azy amin'ny fomba fiheviny. Raha tsy izany, nahoana no tsy tian-dry zareo ny hanaovana izay hahitàna an'io. Satria fantatr'izy ireo fa zavatra tsy mety ilay izy. Saingy tsy afaka manova na inona na inona ry zareo satria izay no takian'ny fanjakazakàna eo anivon'ny fivavahany,” hoy i Cavdar.

Abdullah Naci, mpanoratra, nandefa tao amin'ny X hoe sarotra be ho azy ny nanakatra ireo fanehoankevitra niiba natao an'ilay seho. “Ireo namana, olon'ny fivavahana izay tsy misy hafa amin'ireo laika ihany, dia samy misakafo koa, babom-pitiavana, indraindray manitsakitsaka ny vadiny, indraindray mandainga. Ary tsy hanova ny zavamisy na hanery ny mpanoratra tantara handray izany ho anaty kajikajiny akory ny fisian'ireo izay tsy manao ireo rehetra ireo.”

Tao anaty antsafa iray vao haingana, Faruk Turgut, mpamokatra ilay andian-tantara dia nilaza fa ilay seho dia fitaratr'ireo zavamisy iainan'ireo sekta ao Tiorkia. “Zavamisy eto Tiorkia izany. Ny fifandonana eo amin'ny laika sy ireo olon'ny finoana. Zavamisy sôsiôlôjika eto Tiorkia izany,” hoy ilay mpamokatra. Mandritra izany fotoana izany, ny Gold Film, ilay orinasa mpamokatra ilay fandaharana, dia nizara fanambaràna iray tao amin'ny X nilazàny fa na ilay seho na ireo mpilalao dia tsy nisy niainga avy amina olona tena izy na fikambanana tena izy avokoa fa zavatra noforonina daholo. “Tsy eritreritray mihitsy ny hikendry vondrona iray manokana eo anivon'ny fiarahamonina na hanao tsinontsinona fivavahana na ireo soatoavina.”

“Ny tanjonay dia ny hampiseho hoe ahoana ny fomba itondran'ny vondrona iray fahapotehana, etsy ankilany, no sady manararaotra ny fomba fandanjàny ny soatoavina, raha etsy andaniny indray misy vondrona iray hafa, miaraka amina fomba fijery hafa, mahita fomba firesaka iraisana eo amin'ny fiainana, arahana fikasàna tsara miainga avy ao am-po. Noforonina ilay andian-tantaranay mba ho toy ny fitaratra ho an'ny ampahany iray amin'ny fiarahamonina izay mahavita miaina miaraka na eo aza ireo rehetra fahasamihafàn-dry zareo.”

Anaty firenena iray izay tena misara-bazana lalina ireo olompirenena laika sy ireo mpino silamo ao aminy, nanafintohina ilay seho. Fanontaniana mipetraka, amin'ity indray mitoraka ity, ny hoe mety hitondra fiovàna sa tsia eo anivona fiarahamonina midadasika ny seho iray. Raha ireo fanehoankevitra no jerena, toa tsy ho izay.