Antsoina hoe proteinan'ny mahantra ny atodim-borona. Saika mihinana atody ny rehetra ao Bangladesh. Saripika avy amin'i Isabelle Hurbain-Palatin tamin'ny alalan'ny Wikipedia. CC BY-SA 2.0.

Manome tombontsoa ara-pahasalamana lehibe ny atodiakoho amam-borona amin'ny famahana ny tsy fahampian'ny otrikaina tena ilaina ao amin'ny vatana, ka mahatonga azy ireo ho fanampin-tsakafo sarobidy. Manomboka amin'ny fisorohana ny aretina ka hatramin'ny fampitomboana ny hery fiarovana ny tombontsoa maro azo avy amin'izy ireo, ka mahatonga ireo manam-pahaizana hanohana ny fihinanana atody iray isan'andro.

Na izany aza, tsy azo antoka ny fihinanana atody any Bangladesh amin'izao fotoana izao. Nahatsikaritra ny fikarohana iraisana nataon'ny mpikaroka enina avy ao amin'ny Anjerimanontolon'i Jagannath, Filankevitry ny Siansa sy Fikarohana Indostria ao Bangladesh (Bangladesh Council of Science and Industrial Research-BCSIR), sy ny Oniversiten'ny Siansa sy ny Teknolojia Haji Mohammad Danesh fa avo dia avo ny tahan'ny  metaly mavesatra ao anaty atody avy amin'ny toeram-piompiana any an-tanànan'i Dhaka, renivohitr'i Bangladesh, mihoatra ny fetra farany ambony azo ekena ho an'ny vifotsy, varahina, firaka ary vy. Mampidi-doza ho an'ny fahasalaman'ny olombelona ny fihoaran'ireny metaly mavesatra ireny ao anaty atody.

Navoaka tao amin'ny laharana Oktobra (Boky faha-16, famoahana faha-10) an'ny Gazety Arabo momba ny Simia ao amin'ny Oniversiten'ny Mpanjaka Saud, Arabia Saodita ny fikarohana, ary azo jerena ao amin'ny ScienceDirect. Nanambara ny fisian'ny metaly mavesatra 10 samihafa ao anaty atody ny fanadihadiana, ka tafalatsaka ao anatin'ny haavo farany ambony indrindra azo ekena (MPL-ang) ny enina amin'izy ireo. Nihoatra ireo fetra ireo kosa ny efatra hafa: vifotsy, varahina, firaka, ary vy. Nasongadin'ny fanamarihana nataon'ny Profesora Dolan Roy avy ao amin'ny Departemantan'ny Zoologie ao amin'ny Oniversite Jagannath, izay nandray anjara tamin'ny fikarohana ny maha-zava-dehibe ireo fikarohana ireo. Tamin'ny resadresaka nifanaovana tamin'ny Bangla Daily Prothom Alo, nizara ny heviny izy:

খাদ্যে মাত্রাতিরিক্ত যেকোনো ধাতুর উপস্থিতিই খারাপ। এর কারণে হৃদ্যন্ত্র, কিডনি ও যকৃৎ মারাত্মকভাবে ক্ষতিগ্রস্ত হতে পারে। এতে ক্যানসার পর্যন্ত হতে পারে। ফলে ডিমে চারটি ভারী ধাতুর মাত্রাতিরিক্ত উপস্থিতির যে তথ্য আমাদের গবেষণায় উঠে এসেছে, তা অবশ্যই উদ্বেগের কারণ।

… মাত্রাতিরিক্ত দস্তায় রক্তশূন্যতা ও ক্ষুধামান্দ্য হয়। অতিরিক্ত তামার উপস্থিতিতে বমি বমি ভাব, ডায়রিয়া, পেটে অস্বস্তি ইত্যাদি হয়। অতিরিক্ত সিসা কার্ডিওভাসকুলার ব্যবস্থার ক্ষতিসাধন করে, উচ্চ রক্তচাপ বাড়ায়। অতিরিক্ত লোহা কার্ডিয়াক অ্যারেস্ট, শ্বাসপ্রশ্বাসে জটিলতা, খিঁচুনি, বিষণ্নতা ইত্যাদির জন্য দায়ী।

Tsy mahasalama ny fisian'ny metaly be loatra ao anatin'ny sakafontsika, ka mety hanimba ny fo, ny voa sy ny aty, ary mety hahavoa homamiadana mihitsy aza. Miteraka ahiahy lehibe noho izany ny valin'ny fikarohana nataonay momba ny tahan'ny metaly mavesatra efatra be loatra ao anaty atody.

Mety hiteraka anemie (tsy fahampian-drà) sy ny fihenan'ny fahazotoan-komana ny fihinanana vifotsy be loatra, raha toa ka mety miteraka soritr'aretina toy ny maloiloy, aretim-pivalanana, sy aretim-bavony ny varahina be loatra. Ny firaka be loatra indray dia mety hanimba ny rafitra momba ny fo sy ny lalan-drà, ka mahatonga ny tosidra ambony. Ny fihinanana vy be loatra ihany koa dia mety misy hifandraisany amin'ny fijanonan'ny fo, ny fahasahiranana rehefa miaina, ny fanintona, ary ny fahaketrahana, ankoatra ny olana ara-pahasalamana hafa.

Araka ny angon-drakitra avy amin'ny minisiteran'ny Varotra, mahatratra efapolo tapitrisa eo ho eo ny filàna atody isan'andro ao Bangladesh. Foto-tsakafon'ny saika ny olona rehetra eto amin'ny firenena ny atody. Harun Rashid, mpaneho hevitra ao amin'ny lahatsoratra voalaza etsy ambony, naneho ny ahiahiny momba ny loza ara-pahasalamam-bahoaka mifandray amin'ny fandotoan'ny metaly mavesatra amin'ny atody:

মুরগির খাবারের মাধ্যমেই বিষাক্ত ধাতু মুরগির পেটে যায়। চামড়ার ট্যানারীর বিষাক্ত বর্জ্য দিয়ে মোরগ এবং মাছের খাবার তৈরি হয়। একটি জাতির মনন যখন পচে যায় তখন এই সব ঘটতেই থাকবে। দেখার‌ও যেন কেউ নেই!

Miditra ao amin'ny rafi-pandevonan-tsakafon'ny akoho amin'ny alàlan'ny sakafony ireo metaly misy poizina ireo, izay matetika nokarakaraina ao Dhaka amin'ny fampiasana fitaovana maloto avy amin'ny fanamboaran-koditra. Mitohy hatrany ireo olana ireo rehefa voatohintohina ny soatoavin’ny fiaraha-monina, ary tsy hitan’ny sarambabem-bahoaka ny voka-dratsiny.

Atody amidy eny an-tsenan'i Dhaka. Sary tao amin'ny Flickr avy amin'ny IFPRI. CC BY-NC-ND 2.0.

Ny fisian'ny metaly mavesatra amin'ny atodiakoho

Nilaza ireo olona misehatra amin'ny fiompiana akoho amam-borona fa noho ny loto avy amin'ny fako indostrialin'ny fanamboarana hoditra no antom-pisian'ny metaly mavesatra ao anaty atody. Ny rano maloto avy amin'ny hoditra dia fantatra fa mitondra metaly mavesatra fanampiny be dia be, ary indraindray ampidirina ao anatin'ny sakafon'ny akoho ireo noho izy be proteinina, ka manafaingana ny fitomboan'ny akoho. Manatsoaka hevitra ihany koa ny mpikaroka fa miditra ao anatin'ny vatan'ny akoho amin'ny alàlan'ny sakafony ireo metaly mavesatra misy poizina ireo ary avy eo dia miditra ao anaty atody, ka mety hampidi-doza amin'ny fahasalaman'ny olombelona.

Izany no nahatonga ny Profesora Dolan Roy, mpikambana ao anatin'ny fanadihadiana, nanantitrantitra ny maha-zava-dehibe ny fiantohana ny fiarovana ara-tsakafo omena ny akoho ompiana. Niantso ireo mpamokatra sakafo mba hanome sakafom-borona manaraka ny fenitra ara-piarovana i Sumon Hawladar, filohan'ny Fikambanan'ny Akoho amam-borona ao Bangladesh, fikambanana misolo tena ny mpamboly madinika. Nohamafisiny fa raha tsy misy ny sakafon’ny akoho amam-borona azo antoka toy izany, dia tsy afaka mamokatra henan’akoho sy atody izay azo antoka hohanina ihany koa ireo mpamboly madinika.

Ao Bangladesh, tsy voafetra amin'ny atody ihany ny loto; fa hita eny rehetra eny amin'ny loharanon-tsakafo isan-karazany, ao anatin'izany ny akoho, trondro ary legioma. Nanoratra tao amin'ny Facebook i Emu Barua, matihanina momba ny lalàna:

খাবার পানিতে বিষাক্ততা, চালে ক্যাডমিয়াম, ডিমে রাসায়নিক পদার্থের উপস্থিতি, মুরগীতে ক্রমিয়াম, পাউরুটিতে পটাশিয়াম ব্রোমেট, দুধে সীসা, মাছে অতিরিক্ত এন্টিবায়োটিক, চিংড়িতে কেমিক্যাল জেলি, শাকসবজিতে লেদ, আর্সেনিক, কেডিয়ামের উপস্থিতিতে মানুষ কি খেয়ে বাঁচবে!

Tojo fandotoana rano fisotro, cadmium ao amin'ny vary, sisan-javatra simika ao anaty atody, chromium ao amin'ny akoho, potasioma bromate ao amin'ny mofo, firaka amin'ny ronono, ny fampiasana antibiotika tafahoatra amin'ny trondro, ranomandry simika amin'ny makamba, sy ny fisian'ny arsenika, cadmium, ary firaka amin’ny legioma. Manoloana ny fandotoana maro be toy izany, dia lasa mihasarotra ho an'ny olona ny misafidy sakafo mahasalama.

Ny atody taloha no loharanon'ny proteinina mora vidy indrindra ao Bangladesh ary noheverina ho safidy mora na dia ho an'ireo manana fidiram-bola ambany indrindra aza. Na izany aza, tsy mitsaha-mitombo ny vidin'ny atody hatramin'ny niandohan'ny valan'aretina. Na dia eo aza ny lalàna mifehy ny vidin-javatra napetraky ny fanjakana dia niakatra ny vidin’ny atody eny an-tsena. Nilaza ireo olona misehatra amin'ny indostrian'ny akoho amam-borona fa noho ny fiakaran'ny vidin'ny sakafon'ny akoho amam-borona sy ny solika no mahatonga ny fisondrotan'ny vidiny atody. Noho izany, niteraka fanamby roa ho an'ny fihinanana atody ny fiakaram-bidy,  sy ny ahiahy momba ny loto ao anatiny.