Gabôna, firenena fakàn-tàhaka amin'ny fitrohana ny entona karbôna
Alan'i Gabôna. Pikantsary avy amin'ny fantsona YouTube-n'ny Nat Geo France
Miavaka amin'ireo firenena hafa ao Afrika sy eto ambonin'ny tany i Gabôna amin'ny resaka fikajiana sy fiarovana ny ala voajanahary, saingy afaka hitahiry an'izay zavabita izay ve ny hoavy ara-toekaren'ilay firenena?
Manana sata tokana eto ambonin'ny tany ny Repoblikan'i Gabôna amin'ny resaka ady fanoherana ny fiovaovàn'ny toetrandro sy ny fikajiana ny tontolo iainana. Ala midadasika, eo amin'ny 88% amin'ny taniny, no mametraka io firenena ao Afrika afovoany io ho amin'ny toerana faharoa amin'ireo tahirina karbôna eto an-tany aorian'i Amazonie.
Io sata maha-firenena iray ahitàna ny ankamaroan'ny taniny rakotra ala io dia vokatry ny fandraisana andraikitra voarindra tsara nataon'ny filoha teo aloha, Omar Bongo Ondimba (1935-2009 ), rain'ny filoha amperinasa eo amin'ny fitondrana nanomboka ny Ôktôbra 2009, Ali Bongo Ondimba. Tamin'izany fotoana izany, nanolo-tena i Omar Bongo Ondimba hanao an'i Gabôna ho firenena iray fitaratra amin'ny fiarovana ny tontolo iainana.
Gabôna maitso tena voahevitra tsara
Ny firotsahan'i Gabôna hiady hanohitra ny fiovaovàn'ny toetrandro sy ny fikajiana ny tontolo iainana dia efa nanomboka tany amin'ny fandraisany anjara tamin'ny fihaonana an-tampony voalohany ho an'ny tany natao tamin'ny Jona Stockholm.
Nanomboka teo, nisy ireo fandaharanasa sy tetikasa napetraka hanohanana io fahavononan'ny firenena io. Ilay lalàna tamin'ny 26 Aogositra 1993, momba ny fiarovana sy fanatsaràna ny tontolo iainana dia manome lanja io fanolorantena ho fiarovana ny tontolo iainana io, ary manasazy izay rehetra tsy manaraka ny lalàna. Tamin'ny 2007, nisy fandaniana lalàna iray hafa mifandraika amin'ny fananganana vala nasiônaly ary manokana 11% amin'ny tany ao amin'ny firenena ho atao vala nasiônaly.
Taorian'ny fodiamandrin'ilay filoha teo aloha, tamin'ny 2009, notohizan'ireo manampahefana gabôney izay làlana izay ka nahafahan'ny firenena ho ivon'ny fifantohantsain'ireo mpampiasa vola goavana sy ireo goavana tena mpandoto erantany. Araka izany, i Ali Bongo dia nanolo-tena hampivondrona ireo firenena hafa ao amin'ny tanibe manodidina ny olan'ny toetrandro. Tsy nisalasala izy nametraka ny fireneny ho ao anatin'ireny kaonferansa marobe momba ny toetrandro sy ny tontolo iainana ireny, natao nanomboka tamin'ny 2010.
Ny pôlitika ara-tontolo iainana noraisin'ilay firenena dia nahazoany ihany koa ny toerana mendrika handray ny ”One forest summit ” (Fihaonana an-tampony) voalohany niarahana nikarakara tamin'i Frantsa tamin'ny Martsa 2023 tao Libreville, renivohitr'i Gabôna.
Anatin'ity bitsika ity, ny Reflets Gabon, gazetiboky “multimédia” izay mitatitra ireo vaovao momba an'i Gabôna dia manolotra tatitra kely momba ilay fihaonana an-tampony:
[Reportage]- Co-organisé du 01 au 02 mars dernier par le Gabon et la France, le One Forest Summit a été l’occasion pour le Gabon d'évaluer les conséquences de l’industrialisation du secteur bois.
Texte : Warren OKOLO
Voix : Annie-paule EYUI ELLA
Montage : Tanguy NZE#Gabon pic.twitter.com/ES71VxgDRe— Reflets Gabon (@RefletsGabon) March 8, 2023
[Fanadihadiana]- Niarahan'i Gabôna sy Frantsa nikarakara ny 01 sy 02 Martsa lasa teo, ny One Forest Summit dia fotoana iray ho an'i Gabôna hanombanany ireo fiantraikan'ny fanorenana indostria eo amin'ny sehatry ny hazo.
Lahatsoratra: Warren OKOLO
Feo: Annie-paule EYUI ELLA
Fanambàrana: Tanguy NZE#Gabon pic.twitter.com/ES71VxgDRe— Reflets Gabon (@RefletsGabon) 8 Martsa 2023
Saigy tsy nankasitraka io fihaonana iraisampirenena io ireo rehetra mpisehatra avy amin'ny fiarahamonina sivily, isan'ireny i Marc Ona Essangui, mpiaro tontolo iainana sy mpanorina ny ONG “Brainforest“, izay niampanga tao amin'ny TV5Monde ilay fihaonana an-tampony ho iray hafa fanampiny tsy mitondra zavatra betsaka, ary ireo sosokevitra, araka ny filazany, dia mety ho ampirimina fotsiny any anaty vata sarihana vantany vao vita ny fihaonana:
Alors qu'Emmanuel Macron entame sa visite en Afrique centrale, le président français va participer au #Gabon au “One Forest Summit”, consacré à la sauvegarde de la forêt tropicale. Que faut-il en attendre ? Réponse du fondateur de l'ONG “Brainforest”, Marc Ona Essangui. pic.twitter.com/8bjC9Ouro7
— TV5MONDE Info (@TV5MONDEINFO) March 1, 2023
Raha nanomboka ny fitsidihany an'i Afrika Afovoany i Emmanuel Macron, dia handray anjara amin'ny fihaonana an-tampony “One Forest Summit” atao ao #Gabon, atokana ho an'ny fiarovana ny ala trôpikaly. Inona no tokony ho andrasana avy amin'izany? Valintenin'ny mpanorina ny ONG “Brainforest”, Marc Ona Essangui. pic.twitter.com/8bjC9Ouro7
— TV5MONDE Info (@TV5MONDEINFO) 1 Martsa 2023
Marihana ihany koa fa io fampivoarana ny ala ao Gabôna io dia manaja ny zo momba ny fananantany sy ny fepetram-piainan'ny vahoaka teratany miaina any anatin'ireny ala ireny. Ao Gabôna, ny ala dia toeram-ponenan ho ana foko sy vahoaka marobe, toy ny Pygmées sy ny hafa. Saingy ireo tombontsoa ara-tontolo iainana dia mety hitera-doza ho an'ireny vahoaka ireny. Eny tokoa, ny fanarahamaso mitombo sy ireo fandraràna sasantsasany ataon'ireo mpiambina ala izay hita foana any an'ala dia mety hanohintohina ny filaminan'ireo vahoaka teratany tsy mivelona afa-tsy amin'ny alàlan'ireo loharanon-karena sy vokatra voajanahary avy amin'ny ala.
Gabôna miatrika olana maharitra
Tonga amin'ny kihon-dàlana tsy azony ihodivirana izany i Gabôna amin'ny pôlitikany fikajiana ny ala. Eny tokoa, manomboka mandray onitra ilay firenena ho fiarovany ny alany, 17 tapitrisa dôlara amerikàna avy amin'ny Central African Forest Initiative (CAFI), fandaharanasa iray tohan'ny Firenena Mikambana.
Io fandaharanasa io, izay natombok'ireo andry samihafa ao amin'ny Firenena Mikambana, ny Programme Alimentaire Mondiale (PAM) sy ny Food and Agricultural Organization (FAO) miaraka amin'ny Banky Iraisampirenena, dia ivondronana firenena enina ao Afrika afovoany: ny Repoblika Demaokratikan'i Kôngô, Gabôna, Ginea Ekoatôrialy, ny Repoblikan'i Kôngô, Kamerona, ary ny Repoblikan'i Centrafrique. Ny tanjona dia ny hanohana ireny firenena ireny hampihatra ny fifanarahana tao Parisy. Araka izany, ny CAFI dia mandrotsaka vola ho an'ireny firenena ireny, miainga amin'ny ezaka ataon-dry zareo hampihenana ny fandefasana entona manafàna ny tany ateraky ny fandripahana ala.
Saingy mbola tsy ampy hanaingàna ny toekarem-pirenena sy hamahàna ny olan'ny tsy fisian'ny asa ho an'ny tanora ireny vola voarain'i Gabôna avy amin'ny CAFI ireny.
Izay mihitsy, ny toekarena gabôney dia miantehitra indrindra indrindra amin'ny fitrandrahana solika, mahatonga ilay firenena ho laharana faha-4 mpamokatra solika ao Afrika, ary amin'ireo sehatra hafa toy ny loharanon-karena ankibon'ny tany sy ny hazo. Nefa miaraka amin'ny faharitràn'ny fitrandrahana solika, amin'ny hoavy dia eritreretin'ireo manampahaefana gabôney ny fampidirana betsaka ny fitrandrahana ny volamena volontsôkôlà avy amin'ireny ala ireny. Resahan'ny gazety Jeune Afrique ao amin'ny kaontiny Twitter izany:
Premier exportateur de #bois du continent, le #Gabon mise sur l’exploitation de sa forêt pour préparer l’après-pétrole. Tenus d’allier rentabilité et protection de l’#environnement, les acteurs économiques du secteur font face à de grandes difficultés.
— Jeune Afrique (@jeune_afrique) January 27, 2023
Laharana voalohany amin'ny fanondranana #hazo ao amin'ny tanibe, andrandrain'i #Gabôna ny fitrandrahana ny alany hiomanana amin'ny aorian'ny fahalanian'ny solika. Voatery mampifamatotra ny fahazoana tombony sy ny fiarovana ny #TontoloIainana, miatrika olana goavana maro ireo mpisehatra ara-toekarena amin'io sehatra io. https://t.co/wXwNO114Ue
— Jeune Afrique (@jeune_afrique) 27 Janoary 2023
Araka izany dia mety hanosika ireo manampahefana handinika ny pôlitikany momba ny fiarovana ny tontolo iainana sy ny fikajiana ny ala ireo fanamby ara-tsôsialy sy toekarena atrehan'i Gabôna. Tao anaty antsafa iray nataony ho an'ny La Tribune Afrique, ilay mpandalina ara-toekarena, Mays Mouissi, no manolotra ny fàfan'ireo fanamby sôsialy:
(…) Mbola ambany ihany ny tahan'ny harinkarena faobe (PIB), anelanelan'ny 2 sy 3%. Ny tahan'ny tsy fanànana asa niakatra ho 32% raha 28% taloha nandritra ity fe-potoampiasana fito taona ity, raha ny tahan'ny fahantràna kosa lasa 34% raha 30% teo aloha. Na eo aza ireo fandrosoana vita teo amin'ny sehatry ny hazo, izay niakatra ho 3,9% tamin'ny 2022 ny fandraisany anjara amin'ny PIB raha 2,9% izany tamin'ny 2016, dia tena mbola miantehitra betsaka amin'ny vola ampidirin'ny solika ny toekarena gabôney izay tsy dia maro karazany loatra. Nikororosy ny fahafahana mahazo ireo tolotra fototra toy ny herinaratra sy rano, na ao an-drenivohitra aza izay indraindray miandry taona iray vao mahazo fitaovam-pandrefesana herinaratra (compteur).
