Fandravahana avy amin'ny Global Voices

Fanjakana iray ao amin'ny morontsiraka Pasifika any Meksika i Guerrero, malaza amin'i Acapulco tanànam-pizahantany. Na izany aza, laharana faharoa manerantany anjakan'ny herisetra indrindra i Acapulco, ary Guerrero no fanjakana faharoa mahantra indrindra ao Meksika. Mifanohitra amin'izany anefa, i Guerrero ihany koa no mamokatra volamena betsaka indrindra ao Meksika, ka mahatonga azy io ho “harena voapoizina” satria mitombo ny fifandirana eo amin'ireo andian-jiolahy amin'ny fifehezana ny indostrian'ny harena ankibon'ny tany.

Misy vondron-jiolahy 16 amin'izao fotoana izao miasa ao Guerrero, malaza indrindra amin'izy ireo ny fikambanana fantatra amin'ny anarana hoe “Los Tlacos”, izay nivoaka lohateny lehibe amin'ny fandrahonany an'ireo mpanao politika. Malaza amin’ny fakana an-keriny, famonoana olona, sy ny fifehezana vidin-javatra ity andian-jiolahy ity, ka nahatonga ny olona hifindra toerana. Mivarotra meth kristaly, zava-mahadomelina voatr'olombelona tena mamatotra sy misy poizina ihany koa izy ireo. Niteraka olana ara-pahasalamam-bahoaka any Meksika izy io amin'izao fotoana izao.

Guerrero no iray amin'ireo fanjakana izay voampanga matetika ho manana fifandraisana amin'ny fikambanan-jiolahy ny filoha monisipaly, na politisiana am-perinasa. Nitatitra ny Minisiteran'ny Fiarovam-pirenena fa nandray anjara  tamin'ny famonoana sy fampanjavonana mpianatra 43 tao Ayotzinapa ny ankamaroan'ny governemanta (governorà) eo an-toerana, miaraka amin'ny tafi-panjakana sy federaly.

Amin'izao fotoana izao, voalaza fa nanana fifandraisana mampitera-doza amin'ilay Cartel Beltran Leyvan ny governoram-panjakana, Evelyn Salgado Pineda. Zanakavavin'i Félix Salgado Macedonio, izay voampanga ihany koa tamin'ny taona  2021 ho manam-pifandraisana amin'ity cartel mpivarotra rongony ity sy amin'ilay mpivaro-drongony Amerikana Edgar Valdez Villarreal, alias “La Barbie”, izy ankoatra ny fiampangana azy ho nanao herisetra ara-nofo.

Ao anatin'izany odidina izany, nipoitra ny fikambanan'ny fiarahamonim-pirenena, ny vondrom-piarahamonina, na vondrona tsy ara-dalàna mba hiatrika akaiky ny olana iainan'izy ireo isan'andro. Ohatra iray amin'izany ny fikambanana eny ifotony antsoina hoe “Pueblos Unidos” (Vahoaka Mitambatra), izay noantsafain'ny Global Voices. Efa niasa valo taona izy io, indrindra tany amin'ny faritra avaratra sy Tierra Caliente ao Guerrero. Niasa tao amin'ny vondrona miaro tena mitam-piadiana izy ireo teo aloha, izay andrimasom-pokonolona mailo ao Meksika noho ny tsy fandraisana andraikitry ny manampahefam-panjakana, mampiasa fitaovam-piadiana izy ireo hiarovantena manoloana ny fanafihan'ny tambajotram-pivaro-drongony.

Na izany aza, miankina amin'ny fifanarahana amin'ny governemanta federaly, nametraka ny fitaovam-piadiany ry zareo ho takalon'ny fahazoam-bokatra. Manoka-tena amin'ny fanamelohana ny herisetra sy ny kolikoly izay mamely ny faritra ao amin'ny pejiny Facebook, izay manana mpanjohy 16.000, izy ireo ankehitriny.

Raha jerena ny toe-draharaha mampidi-doza ao Guerrero, ny fandrahonana heloka bevava atao amin'ny Pueblos Unidos, ary ny firongatry ny herisetra mianjady amin'ireo mpikatroka, dia hijanona tsy mitonona anarana amin'ny anarana hoe “Pueblos Unidos” ny olona resahana sy ny mpiantsafa amin'ny anaran'ny Global Voices. Nohavaozina mba hazava tsara ny antsafa ary andiany faharoa amin'ny andian-tafatafa #VocesDelCambio (#VoicesOfChange), mifantoka amin'ny fanasongadinana ny traikefa sy ny fahaiza-manaon'ireo mpikatroka zon'olombelona ao Amerika Latina.

Global Voices (GV): Iza no ao anatin'ny vondrona misy anareo?

Pueblos Unidos (PU): This organization is made up of many people (both men and women regardless of age), we also have municipal presidents. We are the United Peoples of the Northern Zone and little by little more are joining from the state of Guerrero, because we are tired of seeing our government not doing anything. We became aware towards which criminal group they are closest to, [the criminal group “Los Tlacos”.]

That's how it is in the whole state. In most of the state, there were self-defense groups years ago, and with the negotiation and the deal they made with [the governor accused of ties to drug trafficking] Felix Salgado Macedonio, they began to destroy the self-defense groups claiming they were responsible for crimes. The Tlacos reached the communities and in the eyes of the federal government, the self-defense groups were criminals.

Pueblos Unidos (PU) : Olona maro no mandrafitra ity fikambanana ity (na lahy na vavy tsy anavahan-taona), manana filoha monisipaly ihany koa izahay. Vahoaka Mitambatra ao amin'ny Faritra Avaratra izahay ary miampy tsikelikely avy any amin'ny fanjakan'i Guerrero, satria leo ny mahita ny governemantanay tsy manao na inona na inona. Nanjary fantatray izay akaiky ireo tambajotran-jiolahy indrindra, [ny andian-jiolahy “Los Tlacos”.]

Toy izany ao amin’ny fanjakana iray manontolo. Tany amin'ny ankamaroan'ny fanjakana taona maro lasa izay dia nisy vondrona niaro tena, ary noho ny fifampiraharahana sy ny fifanarahana nifanaovana tamin'ny [governora voampanga ho mifandray tendro amin'ny fanondranana zava-mahadomelina] Felix Salgado Macedonio, dia nanomboka nandrava ireo vondrona mpiaro tena izy ireo izay nilazan-dry zareo fa ireny no tompon'andraikitra tamin'ny heloka bevava. Nahatratra ny vondrom-piarahamonina maro ny Tlacos ary teo imason'ny governemanta federaly dia jiolahy ireo vondrona miaro tena ireo.

GV: Misy fiaraha-miasa amin'ny fikambanana hafa ve sa miasa mahaleo tena ianareo?

PU: Not really, Los Tlacos broke the codes between mafias by bringing women and children, that's why we don't allow intermeddling [as the criminal group wanted to infiltrate them].

PU: Tsy izany loatra, nandika ny fitsipika nifanaovan'ny samy  mafias tamin'ny fitondrana vehivavy sy ankizy ny Los Tlacos , izany no antony tsy amelanay hisian'ny fifampidimpidirana [satria te-hitsofoka ao anatin'izy ireo ny anian-jiolahy].

GV: Inona no nahatonga anareo handray fitaovam-piadiana?

PU: Prior to the abuses [committed by organized crime and the government], we have been motivated by the kidnappings that took place previously in the Northern Region of the State of Guerrero. Little by little this led us to take up arms. Today we have laid down our arms and we have handed over security to the state and federal government, but reiterating to them that, if any situation happens within the municipalities of the Northern Zone, we are ready to rise up.

PU: Talohan'ny fihoaram-pahefana [nataon'ny tambajotran-jiolahy sy ny governemanta], nandrisika anay ny fisian'ny fakana an-keriny nitranga teo aloha tany amin'ny Faritra Avaratry ny Fanjakan'i Guerrero. Nitarika anay handray fiadiana tsikelikely izany. Nametraka fitaovam-piadiana izahay ankehitriny ary nametraka ny filaminana ho eo ampela-tanan'ny fanjakana sy ny governemanta federaly, saingy maverimberinay amin-dry zareo fa raha misy toe-javatra mitranga ao anatin'ny kaominina ao amin'ny Faritra Avaratra dia vonona izahay hitsangana.

GV: Manao ahoana ny fifandraisanareo amin'ny governoràn'i Guerrero?

PU: The organization has taken a stand against Evelyn Salgado Pineda, governor of the state of Guerrero. She is not really the governor, here the mastermind of everything is her father Felix Salgado Macedonio, who took advantage of the Fourth Transformation [the proposed political change of Mexican President Lopez Obrador and his MORENA party] to put his relatives into this. They have relatives involved in organized crime.

PU: Nandray fijoroana hanohitra an'i Evelyn Salgado Pineda, governoram-panjakan'i Guerrero ny fikambanana. Tsy izy no tena governora, eto ny atidohan'ny zava-drehetra dia ny rainy Felix Salgado Macedonio, izay nanararaotra ny Fanovana Fahaefatra [ny fanovana ara-politika natolotry ny filoha Meksikana Lopez Obrador sy ny antokony MORENA] mba hampidirana ny havany amin'izany. Manana havana voarohirohy amin’ny asan-jiolahy izy ireo.

GV: Inona no ataonareo andavanandro hiadiana amin'izy ireo?

PU: We opt for social media to spread our needs and hope that someone will listen to us, and make us reach the ears of our President of the Republic.

The most painful thing here is that we have paisanos [people from the same state or city] with money, [those from Guerrero who are businessmen or owners of conglomerates, who have accumulated a great deal of capital]. But we have never been taken into account, when we really needed it. Instead of helping us, they turned their backs on us, and they do have money to spread it through the media at a national level, because they have friends in several important media outlets. Global Voices is the first media that contacted us.

PU: Mifidy ny media sosialy izahay hampielezana izay tadiavinay ary manantena fa hisy hihaino anay, kay hahatonga anay ho henon'ny Filohan'ny Repoblika.

Ny tena maharary eto dia manana paisanos [olona iray fanjakana na iray tanàna] manambola izahay, [ireo avy ao Guerrero izay mpandraharaha na tompon'ny fitambaran'orinasa, izay nahangona renivola be]. Tsy noheverina mihitsy anefa izahay, rehefa tena nila izany. Niamboho anay ry zareo fa tsy nanampy anay, ary manana vola haparitaka  amin'ny media eo amin'ny sehatra nasionaly ry zareo, satria manana namana maro any amin'ny sehatra fampitam-baovao goavana. Global Voices no media voalohany nifandray taminay.

GV: Inona no tena mandrisika anareo hanohy ny ady na dia eo aza ny fandrahonana avy amin'ny tambajotran-jiolahy?

PU: Our young people, they are the ones who really motivate us and what makes us keep on fighting, because we do not want them to try drugs, we have a real battle against crystal meth.

PU: Ny tanoranay, ry zareo no tena mandrisika anay sy mahatonga anay hiady hatrany, satria tsy tianay hanandrana zava-mahadomelina ry zareo, tena miady amin'ny meth kristaly izahay.

GV: Efa nihevitra ny hilavo lefona ve ianareo taloha?

PU: No, not at all, for our families we are willing to give up our lives, even if it is in the hands of the government, or whomever, but the physical integrity of our children and our families is paramount. If the only way out is to pay the price with our lives, we will gladly go, but we want a state free of Tlacos, free of fentanyl and free of crystal meth.

PU: Tsia, tsia dia tsia, ho an'ny fianakavianay dia vonona ny hamoy ny ainay izahay, na dia eo am-pelatanan'ny governemanta aza izany, na iza na iza, fa ny tsy fikasikasihana ny vatan'ny zanakay sy ny fianakavianay no lehibe indrindra. Raha hany fomba tokana hivoahana fandoavana ny sarany amin'ny fiainanay, dia handeha amim-pifaliana izahay, fa mila fanjakana tsy misy Tlacos, tsy misy fentanyl ary tsy misy meth kristaly izahay.