An’ny voambolana ny fitenenana: Fizaràna #03

Pikantsary avy amin'ny fantsona YouTube Slovo [Voambolana] manazava ny niandohan'ny fiteny rosiàna hoe “charomyjnik”.

Tsy voatery hitovy daholo ny dikanteny frantsay ifampiresahana manerana ny lafivalon'izao tontolo izao. Ato anatin'ny fizaràna “An'ny voambolana ny fitenenana”, asongadinay ireo voambolana na fomba fiteny miavaka ho an'ny faritra iray, firenena iray, na vondrom-piarahamonina iray, nefa koa ireo tsy afaka adika ka tazonina ho amin'ny fiteny frantsay ihany na adika amin'ny ampahany, ary farany dia ireo voambolana frantsay mitsofoka any anatin'ireo fiteny hafa tsy nasiana fandikàna sy matetika maka dika vaovao mihitsy.

Ny fizaràna voalohany dia hitanareo ato, ary ny faharoa ato.

Androany izahay dia nisafidy ireto teny telo ireto:

Coming out. (Mivoaka) Tsy voadika ho amin'ny frantsay ity fomba fiteny anglisy ity. Ny vondrona SOS Homophobie no manome ity famaritana manaraka ity: “Famborahana an-tsitrapo ny fironany ara-pananahana na ny maripamantarana ny tenany”. Azo ambara, ohatra, hoe misy olona iray “hanao coming out“, na misy olona iray ” tsy out“, raha toa ilay olona ka tsy nanao izany. Mba hiresahana ireo zavatra notazonina ho tsiambaratelo, ohatra ny fomba fijery pôlitika dia azo ampiasaina ihany koa ilay fomba fiteny.

Io fomba fiteny io dia nalaina mivantana avy amin'ilay fomba fitenin'ny anglisy hoe “coming out of the closet” (ara-bakiteny “mivoaka avy ao anaty fampirimana entana”), lasa fiteny mahazatra tany antenantenan'ny taonjato faha-roapolo. Tany ampiandohana, ny teny hoe “closet” raha ny marina dia midika hoe efitra, avy amin'izany no nentina nilazàna ny fiainana ara-pananahan'ny olona iray.

Tany amin'ny taona 1990 tany, niely teny amin'ny frantsay ilay fomba fiteny, ary ireo mitovitovy hevitra aminy dia ny: “déclarer publiquement son homosexualité (manambara ampahibemaso ny maha-pelaka azy)”, na koa “dévoiler son orientation sexuelle (mamboraka ny fironany ara-pananahana)”. Na izany aza, ny “faire coming out” no mijanona ho fomba fiteny ankafizina, na amin'ny fiainana andavanandro na eny anaty haino-vaky-jery.

Araka izany, ny lahatsoratra iray tato amin'ny Global Voices tamin'ny 2016 dia mitondra lohateny hoe “Lasa Malaza be Tamin'ny Aterineto Any Taïwan Ilay Dokambarotry Ny McDonald Maneho Lehilahy Mamboraka Amin-drainy hoe Pelaka izy”

“Le viens on reste” Ao Afrika mampiasa sy miteny frantsay, na ao Kamerona izany, na any amin'ny faritra Grands Lacs, ary indrindra fa ao Roandà, io fomba fiteny io dia milaza ny “tokantrano maso”. Somary manana fijery manambany izay izy io amin'ny ankapobeny. Tany am-piandohany dia ireo mpianatra nanapaka hevitra ny hiara-mipetraka na dia tsy mbola mpivady aza no tena nampiasa indrindra azy io.

Ity andian-tantara kameroney ity dia ahitàna fizaràna iray izay mitondra indrindra ny lohateny hoe “Le Viens On Reste”:

Шаромыжник [charomyjnik] Io teny tena rosiàna io dia toa hoe avy amin'ny… frantsay. Amin'ny fiteny rosiàna ankehitriny, “mpangataka” no dikany, ary mitondra matetika mankany amin'ireo olona rehetra mivelona amin'ny fiankinana amin'ny hafa. Ampiasaina io teny io, indrindra fa any anatin'ireo hira sy ireo fomba fiteny malaza entina hanesoana an'ireo mivelona manao katsentsitra fotsiny.

Kanefa, ny nipoiran'ilay voambolana, araka ireo etimôlôjia sasany, dia tonga hatrany amin'ny fampielezankevitra nataon'i Napoléon tao Rosia. Izany tokoa, nandritra ny fisintahan'ny tafika frantsay tamin'ny 1812, ireo miaramila refon'ny hanoanana sy ngolin'ny hatsiaka ary nangataka tamin'ireo Rosiàna tantsaha dia nanomboka ny fehezantenin-dry zareo tamin'ny hoe : “cher ami”.

Raha toa ianao manana voambolana na fomba fiteny hozaraina, mba ho entina haseho ao anatin'ny fizarana ataonay “An'ny voambolana ny fitenenana- Les mots ont la parole”, mifandraisa aminay: filip.noubel@globalvoices.org