Dokambarotry ny Taxiphone ao Constantine. Sary an'i Réda Harbi, fampiasàna nahazoana alàlana.

Tsy voatery hitovy daholo ny dikanteny frantsay ifampiresahana manerana ny lafivalon'izao tontolo izao. Ato anatin'ny fizaràna “An'ny voambolana ny fitenenana”,  asongadinay ireo voambolana na fomba fiteny miavaka ho an'ny faritra iray, firenena iray, na vondrom-piarahamonina iray, nefa koa ireo tsy afaka adika ka tazonina ho amin'ny fiteny frantsay ihany na adika amin'ny ampahany, ary farany dia ireo voambolana frantsay mitsofoka any anatin'ireo fiteny hafa tsy nasiana fandikàna sy matetika maka dika vaovao mihitsy. 

Androany, ireto lohahevitra telo ireto no nosafidianay:

Jokkolabs. Ity fomba fiteny ity dia ao Senegaly no tena ampiasaina be. Fifangaroana teny frantsay sy  wolof, fiteny tena ifampiresahana be ao Senegaly ho an'ireo mponina 16 tapitrisa. Ny ‘jokko’ raha ny marina dia midika hoe “mifanakalo, mifampiresaka” , ary ny ‘labs’ dia avy amin'ny fiteny frantsay hoe ‘laboratoire’. Ny voambolana ‘jokkolabs’ dia manondro habaka iray fiasàna ifampizaràna olona maromaro maniry ny hitondra zava-baovao ao anatina tetikasa mifamatotra amin'ny teknôlôjia, araka ny hazavain'ity lahatsoratry ny We Are Tech ity:

Tao Dakar, Senegaly, tamin'ny 2010, no nosokafana ny Jokkolabs voalohany indrindra, ary nanomboka teo, vetivety dia niroborobo ilay tambajotra. Ankehitriny, efa misy ivontoerana marobe manerana an'i Afrika Andrefana, Afrika Afovoany, ary hatrany Frantsa. Ilay tambajotra dia manolotra habaka fiasàna ifampizaràna amin'ny hafa, fampiofanana, hetsika sy tolotra fitarihan-dàlana ho an'ireo mpandraharaha eo an-dalam-panombohana ao Afrika sy eny anivon'ny diaspôra afrikàna.

Dokambarotry ny “taxiphone” ao Constantine, Alzeria. Sary nopihan'i Réda Harbi, fampiasàna nahazoana alàlana

Taxiphone. Fiteny tsy zoviana ao Alzeria io, toerana iray ahitàna ny dikany eo an-dalam-piovàna. Talohan'ny nahatongavan'ny finday, dia nentina nanondroana ireo tranokely (kiosque) fivarotana gazety ka manana telefaonina azon'ny rehetra ampiasaina, indrindra fa nanomboka tamin'ny andian-taona 90. Rehefa nanomboka nitobaka ny finday, nivadika ho tranokely tsy mpivarotra gazety fotsiny izy ireny, fa koa zava-pisotro, sakafo, ary zavatra hafa marobe. Araka ny hazavain'ity lahatsoratra ao anaty karajia iray an-tambajotra ity, lasa niova ho toy ny tsenakely ny “taxiphone”:

Mba hiarovana ny toeram-pivarotan'izy ireo tsy ho banky rompitra, navadik'ireo mpitantana tamim-pahendrena ny “taxiphone”-ndry zareo. Eny fa na nisy aza ny fepetra mamaritra ny asan-dry zareo. Fetsy, nasian-dry zareo telefaonina mampiasa ny antso an-tariby ihany eo an-jorony eo mba « hanamarinana » ny asa ara-barotra ôfisialin-dry zareo, ary etsy ankilan'izay, dia mivarotra vatomamy, glasy, stilô, akanjo , CD ary hatramin'ny hajian-ketra ry zareo. Araka izany, ireo KMS dia nivadika tanteraka ho toeram-pivarotana enta-madinika. « Raha ny tokony ho izy dia voafetra ho amin'ny famarotana gazety sy sigara ny asa. Saingy efa an-dalam-piovàna ho lasa toy ny toeram-pivarotana lehibe ireo tranokely (kiosques).

Coworking Space (Toerana iarahana miasa). Tany amin'ny fiandohan'ny taona 2000 no teraka, indrindra fa tao Etazonia, ity fomba fiteny anglisy ity. Manondro toerana iray hofaina izy io, izay ahafahan'ny olona rehetra mitondra ny solosainy sy miasa amina ora na tontolo andro. Toy ireo fomba fiteny marobe mifamatotra amin'ny teknôlîjia sy ny fomba fiaina vaovao ary ny fomba fiasa, dia toa alaim-panahy tsy handika avy hatrany azy ireny ny olona rehefa tonga ao anatin'ny tontolo mampiasa sy miteny frantsay ireny fomba fiteny ireny, satria toy ny manampy hevitra maoderina izany ny fampiasàna ilay fomba fiteny anglisy, maharaka lamaody e. 

Dikanteny marobe no atolotry ny fiteny frantsay ho toy ny azo raisina: “espace de coworking” – amin'ilay karazany iray tsy mandika afa-tsy ampahany amin'ilay fomba fiteny, “cotravail”, “espace de cotravail” –  ity iray ity izay toa omena tombony kokoa amin'ny fiteny frantsay québécois. Araka izany, ity lahatsoratry ny gazety Le Monde ity dia mampiasa ilay dika hoe “espace de coworking”:

Raha hita saika any afovoan'ireo tanandehibe ireo “espaces de coworking”, izy ireny dia manome fahafahana ihany koa ho an'ireo tanàna antonontony. Maro ireo mpisehatra vaovao mampiasa vola amin'io tsena mifandraika amin'ny firoboroboan'ny asa vitain-davitra io (Télétravail).

Ho an'ny Global Voices manokana, lahatsoratra iray tamin'ny 2011 no manolotra dika iray mitovy amin'ny an'ny “Le Monde”: 

Ny “coworking”, na fampiasàna ny habaka iaraha-miasa, dia hetsika iray erantany tsy mitsahatra ny mitombo, ary tsy afaka miala amin'izany i Japàna. 

Rehefa dinihana tokoa, dia ny dika hoe “espace de cotravail” no toa neken'ny maro, saingy malalaka ny tsirairay hampiasa na hanolotra dika hafa.

Raha toa ianao manana voambolana na fomba fiteny hozaraina, mba ho entina haseho ao anatin'ny fizarana ataonay “An'ny voambolana ny fitenenana- Les mots ont la parole”, mifandraisa aminay: filip.noubel@globalvoices.org