Ny Tsangambato Nasiônaly Windrush ao Waterloo Station, Londona, UK. Sary an'i Phil Beard ao amin'ny Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)..

Tao amin'ny Petchary no nivoaka voalohany ny dika amin'ity lahatsoratra ity; Nahazoana alàlana ny famerenana mamoaka azy eto ambany.

Miditra amin'ny “fankalazàna” ny niaingàn'ny  HMT Empire Windrush  avy teo amin'ny morontsiraka jamaikàna ny governemanta ao Jamaika. Ny  HMT Empire Windrush dia sambo nitondra mpandeha maherin'ny 1.000 hiazo an'i Grande-Bretagne. Jamaikàna ny antsasa-manila tamin'izy ireny, ary ny sisa kosa dia avy any Bermuda, Trinidad & Tobago, Goiana, ary ireo firenena hafa ao Karaiba. Tamin'ny 21 Jona 1948, rehefa nandatsaka ny vatofantsika tao Tilbury, Essex, UK ilay sambo, feno fanantenana ireo mpandeha tsara fitafy fa hahita fiainana tsaratsara kokoa; samy nahita ny sarin'ny endrika tanoran'izy ireny sy dodona isika rehetra.

Na izany aza anefa dia iray isan'ny naharary ny lova navelan'ny Windrush. Mendrika ny hoderaina ny UK Guardian tamin'ny fandrakofana ifotony sy feno fikirizana nataony, izay nanampy tamin'ny fitazonana ilay olana ho eny alohan'ny sehatra mandrakariva, saingy mbola misy ihany ny fanontaniana ilàna valiny : “Inona no atao hoe ‘tanindrazana'?”

Resaka raharaham-bahiny ho an'ireo diplaomaty ve izany? Adihevitra ho an'ireo akademisiàna ve? Hisy resaka an-databatra boribory momba ilay olana ho alefa mivantana ao amin'ny YouTube amin'ny May 25, 1:00 p.m. ora ao an-toerana (UTC-5), ary mety hitondra valiny vitsivitsy, saingy ho ahy, ny ‘saga’ Windrush izay mitranga sy tsy misy fiafaràny, izay antsoin'ny Guardian hoe “tantara ratsy iray,” dia toa somary resaka fiainana manokana ihany — satria resaka mikasika dadabe sy nenibe, zanaky ny mpiray tampo sy nenitoa.

Ny olana dia heverin'ny ankamaroan'ireo Jamaikàna ho raharahan'ny diaspôra ilay izy, ary dia ahiliny, ka araka izany, fomba ahoana no hankalazàna azy? Dimy taona lasa izay, rehefa nanomboka niparitaka ilay tantara ratsy, nanao antsafa maromaro ny praiminisitra jamaikàna Andrew Holness sy ny minisitry ny raharaham-bahiny Kamina Johnson Smith ary nihaona tamin'ny praiminisitry ny Fanjakana Mitambatra tamin'izany fotoana izany, Theresa May — saingy niteny ho an'iza ry zareo ireo? ireo Jamaikàna any an-tanindrazana ve? ireo teratany Britanika ve? Iza? Toa nitarazoka ela ny fihazohazoanay, ary dia mbola toy izany hatrany. Ireo  Jamaikàna ao amin'ny nosy dia tsy liana manokana amin'izay olan'ireo mpiray tanindrazana aminy mipetraka any ampitan-dranomasina. Nisy ireo ezaka nataon'ny fanjakàna, tamin'ny alàlan'ny ministeran'ny raharaham-bahiny, mba hampiroboroboana ny fifamatorana eo amin'i Jamaika sy ireo zanany am-pielezana efa an-taona maro, saingy tsy nahitàna vokany goavana. Na ahoana na ahoana, tsy niakatra tao anatin'ny lamasinin'ny disapôra mihitsy ireo Jamaikàna nijanona an-tanindrazana; ho azy ireo, toy ny zavatra efa fahagola sy lavitra ny andavanandrom-piainan-dry zareo izany Windrush izany.

Na izany aza, misy ny tantara momba ireo zokiolona, sahiran-tsaina sy sanganehana amin'ny resaka fitantanana am-birao, hamavoin'ilay nofidian-dry zareo ho “Firenena Reny”, ary nifoforany fatratra tany anaty sokajin'asa ambany izay tsy irian'ny olona hafa ny hanao azy (toy ilay rafozandahiko, tany amin'ny lalamby).   Ny ngidin'ny fiainana, ny fanalam-baràka, ary ny fanaintainana ara-batana sy ara-tsaina amin'izao fotoana izao; tena zavatra iainana sy mitohy ireny.

Ny olana dia hoe, amin'ny lafiny sasany, latsaka anaty lavaka mangitsokitsoka ireo niharam-boina tamin'ny Windrush, tery eo anelanelana tontolo roa: ny an'ny raharaham-birao britanika mangatsiatsiaka, sy ilay “firenena niaviany” somary tsy miraharaha — Jamaika, raha ny tranga misy antsika — izay efa niova hatreto ary manana ny olany manokana hovahàny. Tsy misy miraharaha izany mihitsy, na iray aza, amin'ireo tontolo ireo, sa tsy izany? Ka araka izany, inona no ho ankalazaina?

Marobe tsy tambo ho isaina ireo tantara momba ny fifindramonina, mazava loatra: ireo andiantaranaka tanora izay nizaka ny voka-dratsin'ireo pôlitika  feno fanavakavaham-bolonkoditra, tamin'ny fomba samihafa, izay efa taompolo iray tany ho any no nanaovana izany, ary ankehitriny dia ny pôlitika tonga dia vonona ampiharin'ny governemantan'ny elatra havanana ao Angletera.  Ny ministeran'ny Atitany britanika dia miafina any ambadiky ny fomba filaza tsy manantsiny toy ny  “tontolo mifanaraka” (fanomezana anarana vaovao an'ilay “tontolo feno fankahalàna” teo alohany nahindrahindran'ilay praiminisitra taloha, Theresa May efa ho 10 taona lasa izay), saingy tsy jamba akory isika. Misy foana ny fanavakavahana volonkoditra eny anaty andrim-panjakana, ary mandona ireo olona voafandrika ao anatin'ny rafitra io fanavakavahana volonkoditra ataon'ny andrim-panjakana io. Araka izany, dia resaka fiainana manokana ilay izy, toy ny nambarako.

Tamin'ny Febroary tamin'ity taona ity, tatitra iray avy amin'ny Ministeran'ny Atitany ao amin'ny Fanjakana Mitambatra no namoaka (fahagagàna!) fa ireo olona tsy fotsy hoditra dia nizaka “tamin'ny fomba tsy mifandanja” ny pôlitikam-pifindràmonin'ny Fanjakana Mitambatra ; Teo anelanelan'ny 2014 sy 2018, nanodidina ny 65.000 ireo olona heverina fa nizaka ny mangidy, ka ny “hetsika mahazatra indrindra [dia] ny fisintonana ny fahazoandalana britanika hamily fiara, na taratasy iray alefa any amin'ny mpampiasa azy ireo mampilaza azy ireny fa mety tsy hahazo alàlana akory hiasa ao anivon'ny Fanjakana Mitambatra ilay olona” hoy ny tatitry ny Guardian.

Tatitra iray avy amina mpandini-draharaha tamin'ny 2020 no namintina hoe ireny pôlitika ireny no nanampy tamin'ny fandrisihana ny fanavakavahana volonkoditra (ohatra, tamin'ireo toedraharaha niarahana tamin'ireo tompon-tany, mpanofa, mpiasa sy mpampiasa), ary vao mainka nampitombo ny fahantrana.  Nandritra ny fihaonana iray vao andro vitsy monja izay, nangatsiatsiaka ny fandraisana an'i Lord Simon Murray, minisitry ny atitaty tomponandraikitra amin'ny ezaka fandaminana ny korontan'ny Windrush amin'ny resaka fanonerana, na dia nilaza aza izy fa tena miandry fatratra ny amin'ny volana ambony, “rehefa hankalaza ny fandraisana anjara goavan'ireo andiantaranaky ny Windrush isika.” Ny fandraisana anjaran'ireo hira toy ilay fahombiazana lehibe azon'ny “My Boy Lollipop” an'i Millie Small tamin'ny 1960s ve no tiany ambara, sy ireo trano fisakafoanana marobe tantanina Jamaikàna/na olona avy ao Karaiba ao Angletera tanandehibe? Azo antoka. Nentin'ireo mpifindramonina niaraka tamin-dry zareo ny kolontsainy. Aingao ny dia ka ‘ndeha isika hihinana “akoho jerk”.

“Fandraisana anjara hoe”? Raha ny tiako dia ny Mpanjaka mihitsy no mampiasa ny teny hoe “sorona.” Izay izany, haiko ilay izy, fa ho an'ny rafozambaviko sy ny rafozandahiko izay, tamim-panantenana be, nandeha nankany amin'ny Fanjakana Mitambatra, firenena iray tsy dia tsara fandray loatra, mba hanampy hameno ny bangan'ny tsy fahampian'ny hery mpamokatra mora vidy ho fanorenana indray ilay firenena Reny taorian'ny ady. Nampiasaina ry zareo, ary ary avy eo tena nahilika tsy nisy nilàna an-dry zareo intsony. Marobe, tena marobe ireo tantaram-pianakaviana milaza ny tolon'izy ireny.

Noho izany, ifonako raha tsy dia azoko antoka loatra ny momba ilay teny hoe “fankalazàna”. Ilaina ny manaiky, mamela, manonitra sy mandinika am-panajàna ireo voka-dratsy lalina sy maharitra nateraky ny ratra ara-tsaina nanjo ireo andiantaranaky ny Windrush. Fa nankalazaina ve? Azo antoka fa tsy izany.