Mponina vitsivitsy avy ao amin'ny vohitr'i Gatumba no mirobo-drano. Sary an'i Ferdinand Mbonihankuye, fampiasàna nahazoana alàlana
Any amin'ireo vohitra sasantsasany manodidina an'i Bujumbura, renivohitr'i Burundi, miverimberina matetika ny tondradrano nefa tsy mbola mahita vahaolana maharitra ny fanjakàna.
Nanomboka tamin'ny 4 Aprily 2023, niaina ny dona mavesatra nateraky ny tondradrano ireo mponina ao amin'ny vohitr'i Gatumba, any amin'ny faritra manodidina an'i Bujumbura. Indrisy fa tsy vao izao no voalohany tsy maintsy niantrehan-dry zareo ny zavadoza tahaka izany: raha ny marina, efa tamin'ny 2016 no nanomboka ny loza mananontanon'ny tondradrano tao Gatumba. Nanomboka tamin'izany fotoana izany, efa tondradrano telo tao anatin'ny taona efatra no niainan'ilay tanàna, ka fiantraikan'izany mivantana ny famindràna toerana ny olona.
Ho an'ireo mponina ao an-toerana, miteraka fifindran-toerana an-tery ireny olana miverimberina ireny. Rehefa avy niaina herintaona mahery tany amin'ireo toerana fialofana ireo nafindra toerana, olana toy ny teo ihany no atrehany, ary sintoniny ny lakolosy fanairana ny fanjakàna sy ireo fikambanana iraisam-pirenena mba hirotsahan'izy ireny an-tsehatra hanampy an-dry zareo araka izy haingana indrindra.
Raha nitafa tamin'ny Deutsche Welle, Justine Manariyo, iray tamin'ireo trà-boina no manazava:
Ny sasany mipetraka eny amoron-dàlana, izahay izao vao avy nandao ireo toerana famondronana. Efa ny tondradrano no nandroaka anay, dia izao indray mbola rano no manodidina anay, tsy hainay intsony hoe aiza no hitondràna ny zanakay, tsy hainay ihany koa hoe aiza no hanangona sakafo.
Hatramin'ny 4 Aprily 2023, fianakaviana an'arivony maro avy amin'ireo vohitra tondraka ao Kinyinya, avy ao amin'io faritra Gatumba io ihany, no nafindra toerana, araka ny fanazavan'ity lahatsary an'i Voa Afrique ity:
Tsy maintsy manavotra izay sisa voatsirambin'ny tànany ireo mponina amin'ireo tanàna tondraky ny rano, ary mandositra mankany amin'ireo toerana azo antoka kokoa mba hitady fialofana, toy ny eny amoron'ny làlam-pirenena faha-4 mitondra mankany amin'ny Repoblika Demaokratikan'i Kôngô.
Ireo tsy maintsy mifindra toerana, eny amin'ny làlam-pirenena faha-4 ao Bujumbura mankany amin'ny RDC. Sary an'i Ferdinand Mbonihankuye, fampiasàna nahazoana alàlana
Ny hafa mifamotoana any amin'ireo toerana fandalovana vonjimaika any amin'ny manodidina ny faritra tondraky ny rano, miandry ny fotodrafitrasa vaovao any amina toerana iray mbola ho faritan'ireo manampahefana. Ho an'ny hafa, mbola tandindonin'ny tondradrano ireo toerana fandalovana vonjimaika.
Ireo trà-boina eny akaikin'ireo toerana vonjimaika manakaiky ny faritra tondraky ny rano. Sary an'i Ferdinand Mbonihankuye, fampiasàna nahazoana alàlana
Olana iray miverimberina noho ny antony marolafy ary mitera-pahavoazana mavesatra
Ao akaikin'ny Valanjavaboarim-Pirenena ao amin'ny Renirano Rusizi no misy ny ampahany lehibe amin'ireo faritra tondraky ny rano. Marolafy ny antony miteraka ireny tondradrano ireny. Ny mipetraka eo amin'ny sezan'ny voampanga dia ireo sisin'ny renirano Rusizi izay tsy voaaro mba tsy hahatohintohina ireo toeram-ponenana ao amin'io faritra io; nefa koa ny fiovàn'ny toetrandro izay manova ny vanim-potoana sy miteraka firotsahan'ny orana amin'ny fotoana rehetra; ary farany ny tsy fisian'ny torohay momba ireo faritra mora tondraka ary tsy natao ho an'ny toeram-ponenan'ny olombelona.
Zavatra atrehan'ny tanànan'i Bujumbura sy ny manodidina azy ny fihanak'ireo fanorenana marobe tsy ara-dalàna izay ny ankamaroany dia any anaty faritra tsy azo iainana toa an'i Gatumba. Ho an'ny tranonkala Burundi-Eco, io dia toedraharaha iray manahirana ny Birao Borondey misahana ny Fanitarana ny Tanàndehibe, ny Trano Fonenana ary ny Asa Fanorenana (OBUHA).
Tena misy fiantraikany ireny tondradrano ireny satria mety hitondra vokany mahatsiravina amin'ny fiainan'ny olompirenena. Raha nanontanian'ny Global Voices, Benjamin Nyambere, raim-pianakaviana niteraka enina, ary mpanelanelana eny am-bohitra (governoram-paritra iray misy fianakaviana 200 mahery kely eo ho eo ao Burundi) ao amin'ny tanànan'i Gatumba, mitaraina fa:
Rava daholo ny trano rehetra. Manambana anay ny aretina maro vokatry ny tànana maloto (toy ny kolerà) na ireo areti-mifindra noho ny tondradrano nandrava ireo toeram-pivoahana, tsy misy intsony ireo loharano hakàna rano madio ho fisotro, hahandroana sakafo. Rano maloto no ampiasain'ny olona. Niandry izahay ny mba hanamboarana ireny sisin'ny renirano Rusizi ireny, saingy tsy nisy na inona na inona, amin'izao fotoana aloha dia eo anelanelan'ny laona sy ny fanoto ny mponina.
Benjamin Nyambere, iray amin'ireo telo mpanelanelana ao amin'ny tanànan'i Mushasha, vohitr'i Gatumba. Sary an'i Ferdinand Mbonihankuye, fampiasàna nahazoana alàlana
Feon-dakolosy mitovy amin'izany ihany koa ny an'i Anitha Mugisha, 32 taona, mananotena, renim-pianakaviana niteraka 4, nihaonana tao amin'io toerana io ihany teo am-piezahana hanavotra ny fananany saingy indrisy tsy nahaefa. Teo amin'ny fandraisampeon'ny Global Voices, hoy izy :
Lasan'ireny orana ireny jiaby ny fanananay. Tsy manan-kohanina sy toerana hatoriana izahay. Lasan'ny rano daholo ny fitaovana an-dakozia rehetra, ny kidoro fatoriana, ny kahien'ny ankizy ary ireo zavatra hafa ilaina. Natory an-kalamanjàna ny ankizy, ary fanampin'izany, tsy mandeha an-tsekoly ny zanakay. Mangataka amin'ireo mpitondra izahay, sy ireo fikambanana, mba ho avy hanampy anay, raha tsy izany dia mbola hitoetra ambany masontsika foana ny vokany.
Ankoatra ny toedraharaha sôsialy efa ambony ambany, voadoana ihany koa ny valanjavaboarim-pirenena ao Rusizi izay efa misedra sahady fahasarotana amin'ny fisarihana mpitsidika, na eo aza ireo tombony ananany azony entina hanohanana ny toekarena ao Gatumba. Miato ny hetsika rehetra momba ny fizahantany satria voasakan'ny tondradrano ny fidirana mankao amin'ilay vala.
Voabahan'ny rano tondraka avy amin'ny Renivano Rusizi ny fidirana mankao amin'ny Valam-Pirenena ao Rusizi. Sary an'i Ferdinand Mbonihankuye, fampiasàna nahazoana alàlana
Araka ny voalazan'ireo mpiandry vala nohadihadiana:
Mbola tsy azo aleha ilay làlana mitondra mankao amin'ny valam-pirenena ao Rusizi. Midika izany fa mihena ny isan'ireo vahiny mpitsidika tonga amin'ireny andro ireny.
Vahaolana iray tsy mamaly ny zavatra rehetra andrasana
Omen'ny Organisation internationale des migrants (OIM) – Fikambanana Erantany misahana ny MpifindraMonina – toky ny governemanta ao Burundi, tamin'ny fanamafisana fa hisy ny fiahiana ireo tra-boina. Anicet Nibaruta, Tale Jeneralin'ny Fiarovana Sivily sady filohan'ny vovonam-pirenena miandraikitra ny fitantànana ireo loza voajanahary, manazava fa:
Efa mieritreritra asa famonjena izahay, iarahana amin'ny OIM. Tokantrano mihoatra ny 350 no hahazo tohana. Ny tsirairay aminy dia handray vola 525.000 Francs Bu (252 dôlara amerikàna) mba handoavany ny hofantrano telo volana mandra-piandry ny vanimpotoana mainandro hahafahana manorina ireo rindrina sy ny fefiloha.
Benjamin Nyambere, mpanelanelana am-bohitra ao amin'ny faritra Mushasha I, ao Gatumba, mankasitraka ilay hetsika saingy mbola tsy afa-po:
Isaoranay ny OIM sy ny governemanta amin'io fihetsika fanohanana asehony io. Nefa tsy ampy ny vola 525.000 Fbu (252 dôlara amerikàna) satria hiala aminy ny hofantrano 150 000 Fbu (71 dôlara amerikàna). Zavatra marobe no ilainay. Tsy manana hohanina izahay. Antenaiko fa ankoatra io vola ho an'ny hofantrano io; dia hanome sakafo ho anay ny governemanta, na amin'izao fotoana izao aza izahay dia mbola sahiran'ny hanoanana.
Ho an'i Nibaruta, ny sisa amin'ireo vahoaka ao Mushasha I sy II dia ho afindra amina toerana hafa. Fa ho an'ny fiarovana ny moron'ny renirano, efa heverina no hanorina rindrina roa mirefy roa kilaometatra avy, mirefy 6 metatra sy 2 metatra. Mandritra ny vanimpotoana mainandro manaraka no hanatontosana ireo asa ireo, handaniana vola mitentina 324 tapitrisa dôlara, araka ny fanazavan'ity lahatsary amin'ny fiteny Kirundi ity.
Rehefa heverina ny fiverimberenan'ireo tondradrano ireo, ny fanisahana tanteraka ny mponina no mety ho vahaolana tsara indrindra azon'ireo manampahefana borondey raisina. Izany indrindra no amporisihan'i Mamert Sabushimike, mpikambana avy amin'ny Fikambanan'ireo Naman'ny Natiora ao Burundi ao anatin'ity lahatsary ity:
