Nosoratan'i Wesley Gibbings

Ity lahatsoratra ity, navoaka voalohany tao amin'ny Trinidad & Tobago Guardian, dia nahazoana alàlana ny famerenana mamoaka azy eto ambany.

Sary nasongadina ao amin'ny Canva Pro.

Andro Erantany ho an'ny Fahalalahan'ny Gazety ny anio (03 Mai), ary hita ho tsy dia miraharaha loatra na tsy mahatakatra ny anton'izay ny ankamaroan'ny olona. Izy io dia manaraka ihany koa ny fanamarihana ny Andro Erantany natao ho an'ny Mpiasa,  na ny Andron'ny 1Mey, andro roa lasa izay.

Juan Pablo Salud, Filipiàna mpanao gazety, dia nametraka fifampitohizana amin'ireo andro roa ireo rehefa nandefa lahatsoratra tao amin'ny pejiny Facebook, “Zavamisy iray tsy dia henonareo matetika ny hoe asa ny fanoratana, ary ireo mpanoratra — mpanoratra tantara, mpanao gazety, mpanoratra tononkalo, andrana, tantara an-tsehatra, hira, ary mpamorona votoaty anaty tambajotra sôsialy […] dia ampahany amin'ny tontolon'ny mpiasa. Hita any anatin'ny indostria tsirairay any isika, any anatin'ny ezaka ataon'ny olombelona tsirairay hatrany am-piandohan'ny sivilizasiôna.”

Io dia mampahatsiahy ahy ny fotoana nandrakofana ireo vaovao momba ny asa (tamin'ny naha-mpanangom-baovao sy mpikambana tanaty sendikà ahy), nitodika tamina tonian-dahatsoratra iray aho ary nilaza ny momba ny hetsika sendikaly iray voaomana, “tsy tokony ho any koa ve isika?” Na dia efa fantatra tsara aza ny fahalemana sy ny faharefoan'ny hetsika momba ny asa izay mizotra tsikelikely sy amim-pahalainana mankany amin'ny hoavy, tonga amina teboka iray izay hihitsohany anaty ditin'ny fahafatesana miandalana amin'izao fotoana izao.

Na inona na inona valiny mety mifanandrify, inoako fa ny fahalalahan'ny asa fanaovana gazety dia milahatra tanteraka amin'ny fahalalahana midadasika be sy ny zon'olombelona — ireo fanolorantena mifanaraka amin'ny feon'ny fieritreretana no mampiavaka antsika amin'ireo andiam-biby hafa.

Ny fahalalahan'ny asa fanaovana gazety, amin'ny maha-vokatra iray azy avy amin'ny fahalalahana maneho hevitra midadasika kokoa, dia mitàna anjara toerana fototra iray amin'ny fiantohana hoe tena zavamisy iainana ireo zo maro hafa. Tena ilaina io raha ekentsika fa natao ho an'ny olona tsirairay ny zo rehetra.

Hita daholo ao anatin'ireny zo ireny ireo zo sivily sy pôlitika, miaraka amin'ny ara-toekarena sôsialy sy kolontsaina. Tsy azo atao, na farafaharatsiny tsy azo saintsainina, ny hanavaka ireo fepetra mahametimety ny iray amin'ny iray hafa kanefa tsy handà, amin'izay fotoana izay ihany koa, ny maha-tsy azo ihodivirana, sy iraisan'ny rehetra ary tsy azo samantsamahana ny fahalalahana tahaka izany.

Anatina firenena toy ny antsika — ireo vokatra nentin'ny fanjanahantany, ny fanandevozana, sy ireo hafa endriky ny faneriterena — dia mifanojo hatrany amin'ny tsy fifankahazoan-kevitra izay mipoitra isaky ny mba miresaka ny fanamafisana ny zon'olombelona isika. Eo io fihazakazahana raiki-tampisaka sy malaky be hankany amin'ny fandraràna io, sy ny tsy fisian'ny fahazarana miaina fahalalahana.

Misy koa ireo olona manamaivana ny asa fanaovana gazety (ekena hoe tsy lavorary) ary misonanina fotsiny amin'ny fanjavonany noho ireo fitantaràna na fomba fijery ilàna fotoana lava sy toerana malalaka tsy mifandray amin'ny azy ireo.

Vondrona iray hafa indray no misy ireo izay toa tsy mahatakatra hoe ny fahalalahan'ny asa fanaovana gazety anie ka misy idiran'ny zon'ny tsirairay/ny mpajifa mba ho afaka hitady, hiditra sy haka votoaty. Araka izany, ny fahalalahan'ny asa fanaovana gazety dia tsy ho an'ny gazety irery ihany.

Afaka mialokaloka ao ambany elatry ny fahalalahana maneho hevitra daholo ny sehatra rehetra, saingy tsy mitovy avokoa  ireo singa malina (isan'izany ireo zavatra avoakan'ny media sôsialy tsy matianina amin'ny endriny rehetra) ka mipetraka tsara mihitsy ny fiavahana.

Ny fahalalahan'ny asa fanaovana gazety dia mitaky manokana amin'ireo media mahazatra sy nentindrazana, izay tsy voatery hiitatra hankany amin'ireo sehatra tsy dia manaraka ny fenitra loatra — na inona na inona adidy takian'ny lazaina fa etika sy lalàna iraisana. Na izany aza, io dia tsy mampihena ny lanjan'ireo fantsona hafa.

Zavadehibe manan-danja ihany koa ny toeran'ny fankatoavana ny media mba hiatrehana ny fanelezana ireo vaovao diso sy fampielezankevitra atolotra ho toy ny torohay sy vaovao avy amin'ny tsy miankina. Raha tsy toy izao ny zavatra rehetra, tsy nisy fivoarana goavana vita momba ny resaka valanaretina.

Anatin'ny fotoana iray izay andalovan'ny zo sy fahalalahan'ny olona sedra tsy mbola nisy toa azy dia sainina ireny zavatra ireny.

Tao Karaiba, ohatra, ny zara fa fisiana loharano sy andry sôsialy sy pôlitika marefo no nitambatra nanimba ny vinam-pisandratana sy ny fandrosoana am-pilaminana ary tsy mitanila.

Vao mainka nanampy trotraka ireo fanamby sarotra efa natrehana ny fepetra natao ho an'ny valanaretina. Atrehantsika ihany koa ny heloka bevava feno herisetra, ho toy ny ambana manokana tena maningotr'aina ho an'ny sivilizasiôna ao Karaiba, arahan'ny tsy fahafahana mahafantatra sy miatrika azy io tsara.

Toy ny miala an'Ankatso isika dia Ambohidempona (ohapitenenana malagasy ilazàna ny hoe : miala olana iray dia miditra amin'ny iray hafa), ary faran'izay sarotra indrindra ny mandrindra ny firotsahana ho fanaovana media amin'ny fotoana tahaka ireny.

Dr. Courtney C. Radsch, Amerikàna manampahaziana, izay nandraisako anjara ny fikarohana nataony, tsy ela akory izay, manamafy fa: “Raha vao misy andry fototra iray mihetsika malaky be na olana iray, dia lasa miloko pôlitika kokoa ny media ary dia tratran'izany ireo andry hafa izay manao tsindry fanampiny amin'ireo mpanao gazety tsy miankina, na izany ao anatin'ny firenena, na any amin'ny faritra manodidina, ary hatramin'ireo izay lasa ho  toeram-piantranoana mpifindra toerana.”

Fanampin'izay, aty amin'ny sisiny misy anay, ny anjara toerana lehiben'ny torohay sy ny vaovao azo antoka ao anatin'ny fanatanterahana ireo hetahetam-pandrosoana, na dia izay tsotra indrindra aza, dia kikisan'ny fotodrafitrasa mora miparasaky ny media, ny fandisoana sy fanelezana vaovao diso, ary ny rafi-pitantanana izay mazava be fa tsy mangaraharaha sy tsy tomponandraikitra.

Tsy nanampy ihany koa ny fisian'ireo pôlitisiàna sy ny mpisolo vaika azy ireo izay mampiasa hatrany hatrany ireo tetikady fanakorontanana mba hanimbàna ny fahamendrehana sy ny hasarobidin'ny asa fanaovana gazety mahaleotena, na dia mahatsikaiky aza, fa mivarotra aina ry zareo eo am-panaovana izany.

Ireo zo no tandindonin-doza amin'izany, mihoatra lavitra noho ireo lazain'ny media sy ny mpanao gazety. Tsara ny hahatsiarovantsika an'izay.