- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Maninona no asian'i Trinidad & Tobago haba ny boky?

Sokajy: Karaiba, Trinite sy Tobago, Fanabeazana, Haisoratra, Mediam-bahoaka, Toekarena sy Fandraharahàna, Ny Tetezana - The Bridge
[1]

Sary navoaka via Canva Pro [1].

Avy amin'i Dr. Gabrielle Hosein

Navoaka etoana indray ary nahazoana alalana ity lahatsoratra nivoaka [2] voalohany tao amin'ny Trinidad and Tobago Newsday ity..

Nanomboka ny 28-30 Aprily, nanangona mpanoratra tantara, mpanoratra tantara fohy, mpanoratra tantaram-piainana ary poety maherin'ny 100 ny NGC Bocas Lit Fest [3] — azo lazaina fa fetiben'ny literatiora voalohany indrindra ao Karaiba ho fanandratana ny boky.

Nisy harena namirapiratry ny fanoratana avy any Karaiba. Na mivantana na anjotra, afaka mandre vakiteny avy amin'ny famoahana vao haingana, sy ny tantara ambadika avy amin'ity taranak'ireo mpanoratra Karaiba nahazo mari-pankasitrahana amin'ny fiakarany amin'ny sehatra manerantany ity ny tsirairay. Tena mifandray akaiky sy tsy manavahiny mihitsy ny fifandraisana amin'ny mpanoratra sy ny sanganasany, tena manavaka anay ao amin'ireo nosy kely ireo.

Raha nankany amin'i Ayana Lloyd Banwo noho ny tantara noforoniny miavaka, “When We Were Birds”, ny loka One Caribbean Media (OCM) [4], izay maneho ny boky mendri-piderana indrindra amin'ny fetibe, dia azon'i Anthony Joseph tamin'ny amboarany vao haingana “Sonnets for Albert” ny lokan'ny poezia, amboara mirakitra ny fahatsiarovany ny rainy amin'ny tonony mirentirenty, ary ny lokan'ny tantara tsy-noforonina dia natolotra an'ilay “Love the Dark Days” milaza ny tantaram-piainan’ Ira Mathur, ilay mpanoratra monina ivelan'ny fireneny.

Raha nanodidina ny efitra lehiben'ny tranombokim-pirenena teo anelanelan'ny fotoam-pivoriana aho, dia nanatona akaikin'ny latabatry ny mpivaro-boky miendrika varavarankelin'ny fivarotana vatomamy, niezaka ny hanapa-kevitra izay boky hovidiana. Resaka haben-toerana no anaovana ny safidy; Tsy manana talantalam-boky banga intsony aho na dia efa novesaran'ny baoritra fito feno literatiora Karaibeana aza ny ankamaroany. Na izany aza, idiran'ny resa-bola ihany koa ny isafidianana amin'ny mamy mafy sa ny mamy malemilemy. Toy ny zaza mamihina mafy ny vol aho.

Lafovidy ny boky

Angamba raha mora vidy kokoa izy ireo, dia betsaka kokoa ny olona no nividy azy fa tsy hividy basy, mitondra boky kely kokoa mipirina ao am-paosiny aoriana mba hamaky azy fa tsy hamono andro hamolavola rongony. Angamba raha mora takatra kokoa ny bokin'i Karaiba, dia mety hohitantsika amin'ny fangoraham-po kokoa ny herisetran'ny tsirairay mivoaka ivelany sy ny fisafotofotoana ao anatin'ny tsirairay, amin'ny fitadiavana olona anaty tantara na fanoritsoritana amin'ny tononkalo izay ahafahantsika mahafantatra sy mamela na dia ny helotsika aza.

Mety hahalafo maro ny mpivaro-boky, fa asa am-pitiavana ny varotra ataony, zara raha mahazo tombombarotra araka ny tokony ho izy, angamba manazava ny antony ananantsika fivaro-toaka bebe kokoa noho ny fivarotam-boky — toerana handrenesana ny fanirery sy ny alahelo fa tsy ho voasariky ny faniriana iombonana maha-olombelona sy ny tahotra.

Mandray anjara mahatonga izany toe-javatra izany ilay haba natao tsy ampiheverana tamin'ny boky nahatran'ny governemanta amin'izao fotoana izao tamin'ny Febroary 2016. Ny fitaovam-panabeazana toy ny bokin'ny sekoly sy ny boky fanazaran-tena no tsy nampiharana izany. Niakatra anefa ny vidin’ny literatiora, na dia eto an-toerana aza.

Tamin'izany fotoana izany, nanoritsoritra ny rafitry ny hetra ho politika ara-bola, fa tsy politika sosialy ny minisitry ny fitantanam-bola, saingy zara raha alonalona fotsiny izany. Ny hetra rehetra no maneho ny tomban'ny filàna sy ny laharam-pahamehana ara-tsosialy, ary tahaka izany koa ny fitsipiky ny hoe iza no tokony handray anjara ary amin'ny fomba ahoana.

Ohatra, ny TVA [5] dia mihatra amin'ny mpanjifa rehetra, na manankarena na mahantra, ka noho izany dia tsy araka ny hitsiny. Mifanohitra amin'izany kosa, ny hetra amin'ny fananana sy ny fidiram-bola dia tokony hampiakatra ny fidiram-bola bebe kokoa avy amin'ny mpanankarena, ary hatevenina tsikelikely fa tsy hofisahana, midika izany fa ny manankarena no tokony hetra amin'ny taha avo kokoa noho ny mahantra.

Nanohitra ny mpivaro-boky tamin’izany. Nilaza ny Profesora Bridget Brereton [6] fa hafahafa sy mahagaga ary nandiso fanantenana ny fanapahan-kevitra hampandoavana hetra ny literatiora. Nanoratra izy hoe: “Hampiharina amin'ny ‘boky literatiora’ rehetra ny TVA – izany dia midika hoe tantara amin'ny endriny rehetra, maoderina sy klasika; tantara fohy, tantara an-tsehatra ary tononkalo; boky tsy-tantara-foronina (tantaram-piainana, asa momba ny siansa sy tantara ara-tsosialy sy voajanahary, boky momba ny zavakanto sy mozika).

Vao haingana, nisy karazana fahateraham-baovao literatiora nitranga tany Trinidad sy Tobago ary tao Karaiba amin'ny ankapobeny, tamin'ny famoahan'ireo mpanoratra eo an-toerana na isam-paritra tantara foronina, tantara fohy ary tononkalo, ary nahazo loka lehibe, sy boky mahaliana tsy-tantara-foronina amin'ny karazany rehetra. Te-hampihena ny tsenan’izy ireo ve isika amin’ny fanaovana ny bokiny ho lafovidy kokoa?”

Nanamarika amim-pahitsiana i Richie Sookhai, filohan'ny Antenimieran'ny Indostria sy Varotra Chaguanas tamin'izany fotoana izany,  hoe: “Tsy izany no lalana mandroso eo amin'ny fiaraha-monina iray izay azo lazaina ho anisan'ny mahatonga ny heloka bevava, ny fahantrana ary ny fivezivezena ara-tsosialy ny fahambanian'ny fahaiza-mamaky teny sy manoratra.”

“Iray amin'ireo fomba handrisihana hambo ato amin'ny firenena ny famakiana ny tantarantsika, momba ireo izay nialoha antsika sy ireo literatiora lehibe novokarin'ny mpanoratra antsika manokana tahaka an'i Naipauls, Selvon, Lovelace. Rehefa ataontsika tsy ho takatry ny zanatsika sy ny mponina amin'ny ankapobeny izany, dia tsy manao servisy ho an'ny firenentsika isika. ”

Ary mbola mitohy izany ankehitriny. Mivelatra eto anivontsika ny literatiora Karaibeana, afa-manova ny zava-misy iainantsika. Na izany aza, raha mbola handoavana haba ho toy ny haitraitra ireny, dia tsy azo heverina loatra ny ifidian'ny olona boky amin'ny volany sarobidy.