Nahatezitra ny governemanta tao Azerbaidjan ny tsy fahatongavan'ny iraisampirenena nitsidika ilay faritany antom-pifandirana teo aloha

Tamin'ny 27 Aogositra, saika ireo solontena rehetra avy amin'ny masoivoho vahiny ao Azerbaijan, ary koa ireo vahiny iraisam-pirenena hafa, dia nanatrika avokoa ilay kaonferansa iray notohanan'ny Fanjakana tao Shusha, ilay tanàna azo indray taorian'ny ady 44 andro nifanaovan'i Armenia sy Azerbaijan tamin'ny taona 2020. Ilay hetsika dia natokana ho an'ny “famerenana amin'ny laoniny sy fanarenana” ireo faritany azon'i azerbaijan indray taorian'ny ady. Saingy ny tsy fisian'ireo diplomaty Amerikana sy Frantsay tao amin'ny hetsika no toa nanafintohina ireo manampahefana.

Hikmet Hajiyev, lehiben'ny mpanolotsaina amin'ny pôlitika ivelany ny filoha, dia nanondro sy niampanga ireo firenena roa ireo ho tsy nanisy haja ny maha-iray tsy mivaky ny faritanin'i Azerbaijan tao anaty tafatafa iray niarahana tamin'ireo mpanao gazety taorian'ilay hetsika. Tonga hatrany amin'ny fiampangana “an'ireo sasantsasany” ho tsy manohana an'i Azerbaijan ny fanadihadiana iray, araka ny tatitry ny Eurasianet.

Fakàna sary maromaro sy fanombanan'ny fahitalavitra

Niteraka adihevitra teny anivon'ireo Azerbaijaney manampahaizana ara-politika sy ireo mpikambana avy amin'ny fiarahamonina sivily ny fanehoankevitr’ Hajiyev.

Araka ny voalazan'i Anar Mammadli, mpiaro ny zon'olombelona sady mpanorina ny Election Monitoring and Democracy Studies Centre (EMDS) dia diso toerana ny hatezeran'ny filoha. Tao anaty hafatra lavabe tao amin'ny Facebook, nanoratra i Mammadli hoe ny hetsika tamin'ny 27 Aogositra sy ireo fitsidihana mitovitovy amin'izany dia manana “tanjona tokana : fampitomboana ny fanombanana ho an'ireo sangany ara-politika eo amin'ny fitondrana”.

Azerbaijaney iray hafa mpikatroka ho an'ny zon'olombelona, Bakhtiyar Hajiyev, no nilaza tamin'ny Azadliq Radio, sampan'ny Radio Liberty ao Azerbaijan, fa  “tsy mety” ny hamaritana ny tsy fahatongavan'ireo diplaomaty Frantsay sy ny Amerikàna ho toy ny tsy fanajàna. Nolazain'i  Hajiyev tamin'ny Radio Liberty fa vao tamin'nyvolana lasa iny, ny filoha Ilham Aliyev dia nanoratra taratasy ho an'ny filoha Biden tamin'ny  andro fitsingerenan'ny nahazoan'i Etazonia ny fahaleovantenany, nanehoany ny fankasitrahany ny filoha amerikàna tamin'ny fanohanany ny fiandrianam-pirenen'i Azerbaidjan sy ny maha-iray tsy mivaky ny faritaniny hatramin'ny andro voalohany nahazoany fahaleovantena.

Tao anaty lahatsoratra Facebook, Jamil Hasanli, Azerbaijaney iray mpanao pôlitika, no nanoritsoritra ihany koa ny fanambaràn'i Hajiyev mikasika an'i Etazonia sy Frantsa “ho diso hatrany ifotony”.

Diso hatrany ifotony ny mampifandray ny fanajana ny maha-iray tsy mivaky ny faritany amin'ny fandraisana anjaran'ireo masoivoho vahiny amina hetsika. Tsy manana adidy amin'izany izy ireo.

Tao anaty tafatafa iray nataon'ny masoivohom-baovao Turan, ny masoivoho Amerikana teo aloha tao Azerbaijan, Richard Kauzlarich, dia niteny, fa na mbola izy aza no masoivoho teo dia tsy ho nanatrika ilay hetsika ihany koa izy raha toa mbola tsy voasonia ny fifanarahana fandriampahalemana farany teo amin'i Armenia sy Azerbaijan. “Mety  nandeha tany aho, tamin'ny fotoana rehetra miankina amin'izay safidiko manokana, fa tsy hoe “nasaina”, hoy i Kauzlarich. Raha tsy izany, fakàna sary fotsiny no tanjon'ny fitsidihana tahaka izao, hoy ity masoivoho teo aloha ity.

Nizara ity sary niarahana manaraka ity i Hajiyev tamin'ny fiafaran'ny fitsidihana :

Nifarana tamin'ny fakàna sary niaraka  manoloana ny rova kelin'i Shusha ny fitsidihana diplaomatika nataon'ireo diplomaty niaraka tamin'ny masoivoho sy diplomaty monina sy tsy monina ao an-toerana.

Teo ambany fifehezan'ireo mponina manam-piaviana Armeniana ao aminy ny faritra Nagorno-Karabakh amin'ny maha Firenena nanambara samirery ny fijoroany azy hatramin'ny ady natao tamin'ny fiandohan'ny taona 1990, izay nifarana tamin'ny fampitsaharana ady sy fandresena ara-tafika ho an'ny Armeniana tamin'ny taona 1994. Ny ampitson'ny ady voalohany, Repoblika iray vaovaon'i Nagorno-Karabakh no natsangana, tsy neken'ny sehatra iraisam-pirenena. Faritra fito mifanila no nofehezin‘ny tafika Armeniana. Vokatr'io ady io, “olona iray tapitrisa mahery no voatery niala tao an-tranony : nandositra an'i Armenia, Nagorno-Karabakh sy ireo faritany mifanila aminy ireo Azerbaijaney, raha toa nandao ny trano fonenanany tao Azerbaijan kosa ireo Armeniàna,” araka ny voalazan‘ny International Crisis Group, fikambanana iray tsy miankina miasa ho fisorohana ny ady sy famolavolana ny politika.

Taorian'ny ady faharoa tao Karabakh tamin'ny taona 2020 dia niverina nandray ny fifehezana ny ampahany lehibe tamin'ireo faritra fito voageja teo aloha indray i Azerbaijan. Azon’i Azerbaijan nandritra ilay ady ihany koa ny ampahatelon'i Karabakh .

Tamin'ny 10 Novambra 2020, nanao sonia fifanarahana iray fampitsaharana ady i Armenia sy Azerbaijan teo ambany fiahian'i Rosia. Anisany tao anatin'ireo teboka fifanarahana maromaro dia nifanaiky i Armenia sy Azerbaijan fa tafika Rosiana mpampandry tany miisa 1.960 no hijanona any amin'ny faritr'i Karabakh “tsy lasan'i Azerbaijan sy ao amin'ny lalantsara tery mampitohy amin'i Armenia mamakivaky ny distrika Azerbaijaney ao Lachin.”

Hatramin'ny nanaovana sonia ny fifanarahana tamin'ny Novambra 2020 dia nisy tatitra marobe mikasika ny fanitsakitsahana ny fampitsaharana ady, ka samy nifanome tsiny ho nitarika ny fipoahana ny andaniny sy ankilany. Tamin'ny volana Martsa, nofehezin'ny tafika Azerbaijan ny fanarahamaso ny tanàna stratejika ao Farrukh, ao atsinanan'i Karabakh, narovan'ireo tafika Rosiana misatro-manga. Ny hetsika mahery vaika farany indrindra dia izay notaterina tamin'ny volana Aogositra rehefa naka toerana stratejika hafa i Azerbaijan taorian'ilay hetsika iray nantsoina hoe “Valifaty“.

Teo anelanelan'izay fotoana izay, namaly an'ireo fanakianana natao tamin'ny governemantany ny Masoivoho Amerikana. “Mino mafy i Etazonia fa amin'ny alalan'ny fifampiresahana mitohy, ny fitohizan'ny firotsahana, hatrany amin'ny ambaratonga ambony indrindra, dia azonay atao daholo izay rehetra azo atao ho fanampiana hahatongavana amina fandriampahalemana maharitra sy manontolo. Araka izay efa nolazainay teo aloha, tsy misy mpanohana lehibe ny fahaleovantena sy ny fiandrianam-pirenenan'i Azerbaijan, afa-tsy Etazonia an'i Amerika”, hoy ny fivakin'ny fanambaràna an-tsoratra ho valin'ny fanontanian'ny Sampan'ny Voice Of America ao Azerbaijan.
Tamin'ny fotoana nanoratana ity tantara ity dia tsy nandefa filazana ôfisialy mikasika ilay hetsika na ny tsy fahatongavany ny masoivohon'i Frantsa.
Ireo hafa toa an'i Ahmed Alili, mpaneho hevitra ara-politika, dia nanambara fa ny fahasosorana nasehon'i Azerbaijan dia mety nisy nifandraisany tamin'ny Vondronaa OSCE Minsk sy tamin'ny fanendrena ilay filoha lefitra Amerikana vaovao, Philip Reeker, tamin'ny 24 Aogositra.
Ny OSCE Minsk Group (ny Vondrona Minsk an'ny Fikambanana misahana ny Fiarovana sy Fiarahamiasa ao Eoropa) dia niforona tamin'ny taona 1994 ho sehatra fifampiraharahana mitodika mankany amin'ny fifanarahana am-pilaminana eo amin'i Armenia sy Azerbaijan taorian'ny ady voalohany tao Karabakh. Rosia, Etazonia ary Frantsa no Filoha mpiara-miasa ao. Rehefa nifandimby ny taona, nanjary adihevitra mafana ny fahombiazan'ilay fikambanana, tonga tamin'ny faratampony tamin'ny taona 2020, rehefa nolazain‘ny Filoha Ilham Aliyev hoe “maty” ny Vondrona Minsk.
Heverin'i Azerbaijan ho tsy mahombyny OSCE Minsk Group ary sahala amin'ny “fameloman'aina” ireny andrana ireny.

❗️ Ny fikasana “hamelona indray” ny Vondrona Minsk izay tsy niasa dia mety hitarika ny fampanalavirana an'i Etazonia amin'ny dingan'ny fampanaraham-penitra ny fifandraisana #Azerbaijan-#Armenia. Nilamina ny fifandirana tao Karabakh & Karabakh dia ampahany iray tsy mivaky amin'i Azerbaijan 🇦🇿. @StateDept

 

Alili, raha niresaka teo amin'ny masoivohom-baovaon'i Turan, dia nilaza fa ny fanendren'i Etazonia solontena iray vaovao ao amin'ny Vondrona Minsk dia midika ho fikasana “hamelona indray” ilay fikambanana izay nahilika nandritra ny ady faharoa tao Karabakh.”

Ny antsipirihany iray manan-danja adinon‘i Hajiyev tamin'ny fitsikerana ireo diplomaty vahiny dia ny fiafaran'ny iraka nataon'ny masoivoho Amerikana tany Azerbaijan (tamin'ny 2 Aogositra, i Hugo Guevara no voatendry ho tomponandraikitra vaovao mandra-pandraisan'i Mark W. Libby, masoivoho vaovao ny asany, ) raha toa ka andalam-pifaranana ny fe-potoam-piasan'ny masoivohon'i Frantsa ary tsy tao an-toerana ilay masoivoho amperinasa  nandritra ny fitsidihana niarahana tany Choucha.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.