[1]Vahoaka niarahaba ny fiara fitateram-bahoaka nitondra ireo voafonja navoaka ny Alakamisy 17 Novambra 2022, tao amin’ny Fonjan’ Insein any Yangon, any Myanmar. Sary sy lohateny [1] avy amin'ny RFA. Copyright © 1998-2020, RFA, nahazoana alalana avy amin'ny Radio Free Asia, 2025 M St. NW, Suite 300, Washington DC 20036. https://www.rfa.org.
Namoaka [2] gadra miisa 5.774 nandritra ny Fetim-pirenena tamin'ny 17 Novambra i Myanmar, izay fahatsiarovana [3] ny fiandohan'ny fikomiana nanohitra ny fitondrana mpanjanaka Britanika tamin'ny taona 1920.
Anisan'ireo nahazo famotsoran-keloka ireo mpikatroka maro, mpanoratra, tompon'andraikitra tao amin'ny antokon'ny fitondrana teo aloha, ary vahiny efatra, anisan'izany i Sean Turnell [4] mpahay toekarena Aostraliana; Kubota Toru [5], mpamokatra horonantsary fanadihadiana Japoney sady mpanao gazety, ny masoivoho Britanika teo aloha Vicky Bowman [6], ary ilay teratany Birmana-Amerikana Kyaw Htay Oo [7].
Tamin'ny 18 Novambra, nandrakitra [8] ny famoahana gadra politika miisa 72 ny Fikambanana Fanampiana ireo Gadra Politika ao Burma (Assistance of Political Prisoners-Burma (AAPP)). Saingy manodidina ny 13.000 eo ho eo no mbola migadra any am-ponja, nosamborina noho ny fihantsiana ny fitondrana miaramila izay nandroba fahefana [9] tamin'ny volana Febroary 2021 ny ankamaroan'izy ireo.
Nambara ny famotsorana taorian'ny fanentanana ankapobeny naharitra mitaky ny famotsorana ireo voafonja indrindra ireo izay nanohitra am-pilaminana ny fitondrana miaramila. Nandritra io herinandro io ihany koa no nanatanterahana izany raha tany Thailandy mpifanolo-bodirindrina nanatrika ny fihaonan'ny Fiaraha-miasa Ara-toekarena Azia-Pasifika ireo mpitarika manerantany.
‘Hadalana sy adala’
Nosamborina avy hatrany taorian'ny fanonganam-panjakana i Turnell, izay mpanolotsainan'ny mpitarika Myanmar voatazona sady nahazo ny loka Nobel Aung San Suu Kyi, ary voampanga ho nandika ny Lalàna momba ny Tsiambaratelo Ofisialy ao Myanmar. Taorian'ny fiverenany tany Sydney, nanoratra tao amin'ny Facebook momba ny heviny mahakasika ireo mpitondra miaramila [10] ao Myanmar izy:
I am, of course, acutely aware that as I experience the joy of my reunion with my wife Ha and all my family, the 53 million people in Myanmar continue to suffer under a regime that is about as unrepresentative of them as is possible to imagine. It is a tragic and terrible thing that the nicest people I have encountered anywhere are ruled over by such knaves and fools.
Mazava ho azy fa fantatro tsara fa rehefa mahatsapa ny hafaliana amin'ny fihaonako indray amin'ny vadiko Ha sy ny fianakaviako rehetra aho, dia mbola mijaly ny olona 53 tapitrisa ao Myanmar eo ambany fitondrana izay tsy mahasolo tena azy ireo izay azo saintsainina. Zava-doza sy mahatsiravina ny hoe ny olona mahafinaritra indrindra sendra ahy na aiza na aiza no fehezin'ny hadalana sy adala toy izany.
Tamin'ny lahatsoratra manaraka, nanoratra momba ny fankasitrahany ny vahoakan'i Myanmar izy [11]:
While appreciated (and characteristic of their kindness and decency) it is not necessary. The people of Myanmar are victims no.1 of the thugs that rule over them. On so many occasions during my 650 days were simple kindnesses extended to me by ‘normal’ Myanmar people (much more vulnerable than me).
I have contempt for Myanmar’s generals, but for the people of Myanmar – nothing but love and respect.
Na dia ankasitrahana aza (sy toetra mampiavaka ny hatsaram-panahin'izy ireo sy ny fahamendrehan'izy ireo) dia tsy ilaina izany. Iharan'ny laharana voalohany amin'ireo jiolahimboto manapaka azy ireo ny vahoakan'i Myanmar. Imbetsaka nandritra ny 650 andro nitondrako no nisy hatsaram-panahy tsotra natolotry ny vahoaka Myanmar ‘ara-dalàna’ tamiko (marefo kokoa noho izaho).
Manamavo ny jeneralin'i Myanmar aho, saingy ho an'ny vahoakan'i Myanmar kosa – tsy misy afa-tsy fitiavana sy fanajana.
Tamin'ny resadresaka nifanaovana tamin'ny gazety The Australian, nitantara ny nanjo azy tany am-ponja izy [12]:
They didn’t stick electrodes to me, but I was thrown into filthy cells. The food they used to deliver to me [came] in a bucket. For 650 days, I ate out of a bucket.
In the monsoon, the roof would leak and we would sit there all night sometimes with water just pouring down through the roof, clutching your clothes and blanket to try to keep them dry.
Tsy nametaka ny elektrôdy (tendron-drianaratra) tamiko ry zareo fa natsipy tao anaty efitra maloto aho. [Avy] ao anaty siny ny sakafo naterin'izy ireo tamiko. Nandritra ny 650 andro, dia nihinana tao anaty siny iray aho.
Nandritra ny oram-baratra, dia nitete ny tafo ary nipetraka teo nandritra ny alina indraindray izahay miaraka amin'ny rano milatsaka avy eny amin'ny tafo, mamihina ny akanjonao sy ny bodofotsy mba hanamaina azy ireo.
‘‘Toerana toy ny helo’
Nosamborina [13][mg] i Kubota tamin'ny volana Jolay raha naka sary fihetsiketsehana tao Yangon. Voaheloka higadra fito taona an-tranomaizina izy noho ny fandikana ny lalàna mifehy ny varotra elektronika ary telo taona noho ny fandrahonana sy ny fanitsakitsahana ny lalàna momba ny fifindra-monina.
Tamin'ny resadresaka nifanaovana tamin'ny TRT World, fantsona fampielezam-peo Tiorka, niresaka momba ny fisamborana azy, ny fakana am-bavany azy tao amin'ny tobin'ny polisy, ary ny fepetra tao anatin'ny fonja i Kubota:
I gave an interview to @TRTWorld [14] and talked about what I saw in Yangon and how I was treated in the police station. I'd like to emphasize the fact the most vulnerable have been victimized by the military, which is still going on. https://t.co/jKTFhQ3gra [15]
— 久保田徹 Toru Kubota (@torukubota23) November 24, 2022 [16]
Nanao tafatafa tao amin'ny @TRTWorld [14] aho ary niresaka momba ny zavatra hitako tany Yangon sy ny fomba nitondrana ahy tao amin'ny tobin'ny polisy. Hamafisiko ny zava-misy fa iharan'ny herisetra ataon'ny miaramila ny tena marefo, ary mbola mitohy izany.
Navoaka mivantana tao amin'ny YouTube ny tafatafa feno taminy
‘Fihetsika maneso’
Na dia teo aza ny famotsorana faobe ireo voafonja, manentana ny fianakaviambe iraisampirenena hanohy hitaky ny famotsorana ireo voafonja an'arivony izay miatrika fiampangana isan-karazany noho ny fanoherana ny fitondrana miaramila ireo mpandinika sy mpiaro ny zon'olombelona.
Mpanao gazety Aung Zaw, tonian-dahatsoratry ny fampahalalam-baovao tsy miankina voaràra, The Irrawaddy, nampitandrina momba ireo hafetsena taloha [17] ampiasan'ny fitondrana miaramila:
…we must also see the amnesty for what it is: a cynical gesture, little more than a worn-out dirty trick from the decades-old playbook used by regimes past and present. We should not be fooled by it.
I have seen this script played out many times over the past 30 years—I have also seen the way it dupes some in the international community into believing that compromise with the junta is possible.
…Tokony hojerentsika ihany koa ny famotsoran-keloka amin'ny maha-izy azy: fihetsika maneso, mihoatra kely noho ny tetika maloto efa tonta avy amin'ny boky filalaovana efa am-polony taona maro nampiasain'ny fitondrana taloha sy ankehitriny. Tsy tokony ho voafitaka amin’izany isika.
Efa hitako imbetsaka io script io nolalaovina nandritra ny 30 taona lasa— hitako ihany koa ny fomba famitahany ny sasany ao amin'ny fianakaviambe iraisampirenena mba hinoana fa azo atao ny marimaritra iraisana amin'ny fitondrana miaramila.
Nanamafy ny Sekreteran'ny AAPP U Tate Naing fa ny ankamaroan'ireo gadra politika navotsotra dia efa voasazy noho ny fiampangana tsy misy fotony sy fiampangana kisendrasendra. Namaritra ny famotsoran-keloka faobe ho toy ny “ankamantatra” izy [8]:
The whole charade is but an attempt to alleviate domestic and international pressure off the junta, so that it can continue to commit inhumane crimes daily against the people.
Tsy inona fa fiezahana hanamaivanana ny tsindry ao an-toerana sy iraisampirenena avy amin'ny fitondrana miaramila ihany ny lalao ankamantatra atao rehetra, mba hahafahany manohy manao heloka bevava maha-olombelona isan'andro amin'ny vahoaka.
Mandritra izany fotoana izany, nandray tsara [18] ny fampandrosoana ao Myanmar ho “hetsika manan-danja” manampy amin'ny famoronana tontolo mety ho an'ny fifanakalozan-kevitra ny iraka manokan'ny Fikambanan'ny Firenena Aziatika Atsimo Atsinanana.