Sary tam-pitiavana avy amin'i Ameva Nagaraian
Ao Tanzania, zon'ny olom-pirenena tsirairay ny fahalalahana maneho hevitra tahaka izay voarakitra ao amin'ny Andininy faha-18 (1) amin'ny lalàm-panorenana [1]. Simba noho ny fankatoavana sy fametrahana mitohy andiana fepetra famoretana nandritra ny taona maro io zo tsy azo amidy io.
Niteraka fanakianana mafy [2] avy amin'ireo mpisehatra amin'ny zo nomerika ny fankatoavana ilay Lalàna tamin'ny 2015 mikasika ny heloka an-tserasera ao Tanzania [3]. Nihevitra ireo mpiara-miombon'antoka fa hampiasain'ny mpisehatra avy amin'ny fanjakana io Lalàna io mba hisakanana ny zo haneho hevitra anaty tambajotra. Ho amin'izay indrindra, tsy nila fotoana ela fa Tanzaniana dimy no nampangaina tsirairay ho naniratsira ny filoha teo aloha John Magufuli [4] teo amin'ny tambajotra sosialy (WhatsApp sy Facebook) tamin'ny 2016. Nampiharina indray ilay Lalàna tamin'ny 2021 rehefa nosamborina ny olona efatra [5] noho ny filazana noho ny filazàna azy ireo ho nanaparitaka lainga teo amin'ny tambajotra sosialy nilaza fa narary mafy ny filoha John Magufuli.
Tamin'ny 2020, ny ministry ny fampahalalam-baovao Tanzaniana tamin'izany fotoana izany, Harrison Mwakyembe, dia nandany ny Lalàna 2020 mahakasika ny Fifandraisana Elektronika sy ny Paositra – Fepetra EPOCA (Votoatiny Elektronika) 2020 [6]. Ireny fitsipika mikasika ny votoatiny amin'ny tambajotra ireny dia manome zo tanteraka ny fanjakana hanara-maso ny fifandraisana amin'ny aterineto sy ny media sosialy. Melohin'ilay fepetra ny famoahana honohono sy/na lahatsoratra izay manendrikendrika, manararaotra na manimba ny sata sy ny endrik'i Tanzania (Repoblika Mitambatra) eny anatireo sehatra media sosialy. Araka ilay fitsipika, ny sehatra rehetra mampiantrano io karazana votoaty voarara io dia tsy maintsy takiana aminy, aorian'ny fampandrenesana, ny hilaza amin'ny mpanjifany hanala ilay votoaty voalaza ary ara-potoana ao anatin'ny ora roa. Afindran'io fitakiana io ny andraikitra ho any amin'ireo sehatra, amin'ny fanerenena azy ireo hanara-maso amim-pahavitrihana ny votoatin'ny mpampiasa azy, ary hihetsika haingana mba hanivana sy/na hanaisotra ireo ranty izay mety hampifanolana azy amin'ny Fanjakana.
Tamin'ny tafatafa tao amin'ny BBC [7] tamin'ny 2021, namerina ny fanambaràna nataony tany am-piandohan'ny taona [8] ny Filoha Samia Suluhu – hoe “misokatra amin'ny tsikera an-tambajotra” izy. Nomarihany fa ny tsikera dia “zava-dehibe amin'ny fanampiana ny governemanta hamantatra ny eritreritry ny olona, ka noho izany dia tsy ilaina ny fanakanana”. Na teo aza anefa ny kabary tsara lahatra, teo ambany fitondràny, dia tsy nisy fiovana firy ny momba ny fahalalahan'ny aterineto ao Tanzania. Tsy mbola misy nokitihana ireo Lalàna famoretana nankatoavin'ny teo alohany, ary ny fitondran'i Suluhu dia nanohy nanomboka teo amin'ny teboka nitsaharan'ny teo alohany : mamoritra ireo tsikera [9]. Iray volana monja angamba taorian'ny fanomezantokin'ny filoha Suluhu mikasika ny fahalalahana maneho hevitra dia namoaka fanambarana ny ministry ny Atitany, George Simbachawene, nilaza fa nikasa hametraka [10]“rafitra hifehezana” ireo fifanakalozan-kevitra mitohy ao amin'ny tambajotra sosialy i Tanzania ary handray fepetra amin'ireo rehetra izay manararaotra ny sehatra Facebook, Instagram ary Twitter. Nifanehatra tamin'ny fanoheran'ny mpikatroka iray ho an'ny zon'olombelona sady mpampianatra amin'ny anjerimanontolo, Dr. Christopher Cyrilo, ny fanamarihan'ilay minisitra. Tao anaty fanambaràna nataony teo amin'ny Twitter [11] dia nitsikera ny fanamarihan'ilay minisitra i Cyrilo, nilaza fa y hetsika tahàka izao dia hamerina indray ny fisamborana an-keriny malaza ratsy fanaon'ny Fanjakana sy ny fiampangana diso atao amin'ireo tsy mitovy hevitra. Niafara tamin'ny fisamborana an'i Cyrilo [12] izany valinteny izany. Navotsotra izy 72 ora taty aoriana noho ny fitroaran'ny vahoaka. [13]
Tamin'io taona io ihany, nosamborin'ny polisy Tanzaniana ny mpanao sariitatra Opptertus Fwema [9], ny rahalahiny Florence Fwema, ary Robert Mwampembwa, Lehiben'ny Creative Industry Network, fikambanana iray voasoratra anarana ao Tanzania izay miasa amin'ny fiarovana ny sehatry ny famoronana eo amin'ny lafiny politika, fanabeazana, ny miralenta, ny fotodrafitrasa, ary ny fahalalahan'ny zavakanto. Nolazain'ny polisy fa heloka an-tserasera no anaovana fanadihadiana an’ i Fwema. Nosamborina ilay mpanao sariitatra andro vitsivitsy monja taorian'ny namoahany teo amin'ny pejiny Instagram sariitatra iray ara-politika [14] izay noheverin'ny polisy ho nanambàny ny Filoha. Nasehon'ilay mpanao sariitatra ho sahala amin'ny filoha malemy ny Filoha Suluhu arovan'ny Filoha teo aloha Jakaya Mrisho Kikwete. Tohin'ny fisamborana azy, nanjavona tamin'ny fomba mistery ny pejy Instagram-n'ilay mpanao sariitatra.
Ny May 2022, mpikatroka iray Abubakar Fambo, filohan'ny Umoja wa Kudai Katiba Mpya Tanzania (UKUKAMTA), hetsika iray mitaky lalàm-panorenana vaovao, no nalain'ny mpanafika tsy fantatra an-keriny [15] izay heverina ho polisim-panjakana. Malaza amin'ny manakorontana amin'ny fitakiana fanavaozana ny lalàm-panorenana i Fambo. Nitarika hatezeran'ny olona ny fakana an-keriny azy, izay nanao tsindry teo amin'ny Twitter tamin'ny alalan'ny tenifototra #FreeFambo [16] ho famoahana. Tamin'ny Aogositra tamin'io taona io ihany, Jonas Afumwisye, talem-paritry ny Tanzania Railways Corporation (TRC) no voaroaka [17] ary avy eo nosamborin'ny polisy tao Dar es Salaam. Nanohitra ny hetra vaovao mikasika ny fanakalozam-bola mandehandeha napetraky ny governemanta Tanzaniana i Afumwisye. Voalaza fa toa namoaka ny heviny tao anaty vondrona WhatsApp izy. Fanampin'izay, tao anaty taratasy fandroahana izay nozaraina tamin'ny tambajotra dia voampanga izy ho : nanohitra ireo ezaka fanaovam-bakisiny nataon'ny governemanta hiarovana amin'ny valanaretina ao amin'ny firenena ary nanala baraka ny Filoha Suluhu sy ny filohan'ny Parlemanta Tanzaniàna, ny Dr. Tulia Ackson, tany anatin'ireo lahatsorany teo amin'ny tambajotra sosialy (Tsy natao ho hitan'ny daholobe ireo lahatsoratra lazaina ireo).
Tao anatin'ny trangan-javatra nomerika iray hafa tsy refesi-mandidy, nosazian'ny Tanzania Communications Regulatory Authority (TCRA) Content Committee, ny fahitalavitra an-tserasera Zama Mpya handoa onitra 2 tapitrisa TZS (800 dolara amerikana) tamin'ny Septambra 2022, noho ny famoahana ny fanehoan-kevitr'ilay Tanzaniana mpanakanto malaza, Afande Sele, mikasika ny saran'ny fifampiraharahana mihoa-pampana amin'ny finday takian'ny governemanta [18] amin'ny olom-pireneny. Nambaran'i Sele fa tsy misy azo anamarinana azy ireo hetra ireo ary any amin'ireo parlemantera ny governemanta no tokony hitaky hetra, satria izy ireny tsy mba mandoa hetra. Ilay lamandy dia nanery ireo sehatra an-tambajotra hiditra tamin'ny fanangonambola teny anaty tambajotra sôsialy, izay niantsoany ireo mpamandrika sy ireo mpanohana mba hanao fanampiana hisahanana ireo sarany napetraky ny TCRA. Mialoha ity sazy napetraky ny TCRA ity, nampanantsoin'i Nape Nnauye, minisitry ny TIC, ny Zama Mpya TV tamin'ny volana May. Tezitra i Nnauye noho ny tatitra tao amin'ilay sehatra nitanisa ny fisondrotry ny saran'ny “data” amin'ny aterineto, tatitra iray izay heveriny fa lainga tanteraka.
Nitombo avo roa heny izany fironanan'ny governemanta izany rehefa, tamin'ny volana Oktobra, nampangain'ny tribonaly ao amin'ny faritra Simiyu ao Tanzania i Levinus Kidanabi, tanora iray mpiasa ambony amin'ny antoko CCM eo amin'ny fitondrana, hanefa fito taona an-tranomaizina [19] sy handoa sazy 10 tapitrisa TZS (4 000 dolara), noho ny fanalambaràka ny Filohan'ny Repoblikan'i Tanzania tao amin'ny vondrona WhatsApp. Araka ny fanapahan-kevitry ny mpitsara, nandika ny voalazan'ny Cyber Crimes Act tamin'ny 2015 i Kidanabi tamin'ny fivarotana lainga. Voasazy handoa onitra iray tapitrisa TZS ihany koa i Kidanabi noho ny fisandohana anarana. Manana karatra SIM tsy voasoratra amin'ny anarany izy, mifanohitra amin'ny fitsipika EPOCA 2020 [20].
Maneho ny fahafahan'ny governemanta Tanzaniana manara-maso ny media sosialy sy mamoritra ny zon'ny Tanzaniana haneho hevitra malalaka ireo tranga voafantina ireo, fanitsakitsahana tanteraka ny andininy faha-18 amin'ny Lalàm-panorenana Tanzaniana [1] sy ny andininy faha-19 amin'ny Fanambaràna Maneran-tany momba ny zon'olombelona [21].
Raha te-hahazo tantara misimisy kokoa, azafady tsidiho ny pejin'ny tetikasa Unfreedom Monitor [22].